Kalkan volkan
Kalkan volkan, konveks kenarları ile yeryüzünde yer alan kalkana benzer dış yüzeye sahiptirler.
Bu tür volkanlar Genişçe bir zirve ve düşük eğimli (~10°) yamaçlara sahiptir. Düşük yamaç eğimi nedeniyle düz bir yüzey üzerine konmuş bir kalkanı andırırlar. Egemen olarak lav çıkarırlar. Bunlar genellikle düşük vizkoziteli bazaltik lavlardır. Çoğunlukla akıntıların hızla yayılarak ince tabakalar oluşturduğu düşük ağdalı mafik/bazaltik lav akıntılarından oluşurlar. Hawaii tipi püskürmeler olarak anılan kalkan volkanların püskürmelerin St. Helens dağ gibi volkanlarınkine kıyasla sessizdir. Lavlar çoğunlukla küçük patlamarla, yüzeye çıkar. 400 m yüksekliğe ulaşan bazı lav fıskiyeleri kalkan volkanlara piroklastik malzemeler getirirken diğer fıskiyeler bazalt lav akıntılarından oluşur; akıntılar deniz düzeyinin üstündeki Hawaii volkanlarının % 99’undan fazlasını oluşturur.j[1]
Türkiye'den örnekler
İç Anadolu'daki Karacadağ
1960 m yükseltisi olan Karacadağ Karapınar’ın doğusunda yer alır. KD ve GB yönü basık bir sırt halinde uzanır. KD doğru alçak bir kalkan görünümü sunar. Bu geniş kütlenin büyük bölümü üst pilosen ya da kuaternerde yüzeye yayılan bazaltik püskürmelerle ortaya çıkmıştır. Kütlenin KD kesiminde çizgisel olarak sıralanmış çok daha yeni piroklastik koniler ve maarlar yanardağ etkinliğinin pek yakın zamanlara dek fissür çizgileri boyunca sürdüğünü göstermektedir.[2]
Tendürek Dağı
Ağrı Dağının güneyinde bulunan Tendürek Dağı, Türkiye'nin tek aktif volkanik dağı konumundadır. Dağın doğusunda bulunan kraterden sıcak su buharları ve hidrojen sülfür gazları çıkar. Bu gazlar kraterin kenarlarında, sarı renkli bir mineral olan kükürt oluşumunu sağlar. Volkandan püsküren sıcak su buharlarının ısısı yaklaşık 60 derece civarındadır. Tendürek, Doğu Beyazıt ile Çaldıran arasında bulunan Tendürek volkan konisinin en yüksek zirvesi 3533 m olup, 3000 m’ye yaklaşan dağın doğu krateri içerisinde 400–500 m çapında göl bulunmaktadır. Kraterin dışından ise su buharı çıkmaktadır. Ayrıca dağın güney yamacında bir kaldera bulunmaktadır. Dağdan çıkan tüfler, Kars-Erzurum platosunun oluşumunda rol oynamıştır.[2]
Kaynakça
| ||||||||||||||