Kardelen
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Adi kardelen (Galanthus nivalis) | ||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
| | ||||||||||||
|
Metne bakınız. | ||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||
|
Kardelen, bir çenekli çiçekli bitki familyalarından nergisgiller (Amaryllidaceae) içinde sınıflanan 20'ye yakın Galanthus cinsi çok yıllık, soğanlı ve otsu bitki türlerinin ortak adıdır.[1][2]
Kardelenler, tıbbi açıdan önemli oldukları düşünülen bitkilerdir:[2]
- Türkiye'de halk arasında, toprak üstü kısımları kalbi kuvvetlendirici, mideye iyi gelen ve âdet söktürücü ilaç; toprak altı kısımları ise taze haldeyken ezilerek, çıbanları olgunlaştırmak için hazırlanan lapa olarak kullanılır.
- İçerdikleri ve ilaç olabilme olasılığı bulunan alkaloid ve lektinler nedeniyle, çok sayıda araştırmaya konu olmaktadırlar.
Türkiye'de 14 türünün doğada yetiştiği bilinen kardelenlerden bazılarının soğanları Türkiye'nin ihraç ürünleri arasında bulunmaktadır. Galanthus elwesii ile Galanthus ikariae ve/veya Galanthus latifolius adlı türler, uzun yıllardan beri ve başta Hollanda olmak üzere bazı ülkelere, "süs bitkisi" adı altında ihraç edilmiştir.[3] Güncel durumda, Galanthus elwesii ile Galanthus woronowii türleri dışındaki kardelen soğanlarının doğadan toplanarak ihraç edilmesi yasaktır. Bahsi geçen ve Türkçede sırasıyla "Toros kardeleni" ve "Karadeniz kardeleni" olarak anılan iki türün soğanlarının ihracatı ise sınırlandırılmıştır.[4]
Türler
İnternet üzerinden ulaşılabilen taksonomi kaynaklarında, kardelenler için farklı tür listeleriyle karşılaşmak mümkündür[5][6]
ve bunların bazıları oldukça sınırlı sayıda kardelen türünü içerir.[7][8] Aşağıda sunulmuş olan listeyse, Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı (United States Department of Agriculture, USDA) Tarımsal Araştırma Servisi (Agricultural Research Service, ARS) bünyesindeki DNA Kaynakları Bilgi Ağı (Germplasm Resources Information Network, GRIN)'nın kardelen türleri listesidir.[9] Wikispecies de güncel durumda listelediği her bir kardelen türü için bu kaynağa atıfta bulunmaktadır.[10]
- Tür: Galanthus x allenii
- Tür: Kafkas kardeleni (Galanthus alpinus)
- Alt tür: Galanthus alpinus var. alpinus (syn: Galanthus caucasicus) Türkiye
- Alt tür: Galanthus alpinus var. bortkewitschianus
- Tür: Dar yapraklı kardelen (Galanthus angustifolius)
- Tür: Galanthus cilicicus Türkiye
- Tür: Büyük kardelen ya da Toros kardeleni (Galanthus elwesii) Türkiye
- Tür: Foster kardeleni (Galanthus fosteri) Türkiye
- Tür: Narin kardelen (Galanthus gracilis) Türkiye
- Tür: Galanthus x grandiflorus
- Tür: Galanthus ikariae
- Tür: Galanthus koenenianus Türkiye
- Tür: Galanthus krasnovii Türkiye
- Tür: Galanthus lagodechianus
- Tür: Adi kardelen (Galanthus nivalis) Türkiye
- Tür: Galanthus peshmenii Türkiye
- Tür: Geniş yapraklı kardelen (Galanthus platyphyllus)
- Tür: Kırım kardeleni (Galanthus plicatus)
- Alt tür: İstanbul kardeleni Galanthus plicatus subsp. byzantinus Türkiye
- Alt tür: Kırım kardeleni Galanthus plicatus subsp. plicatus
- Tür: Güz kardeleni (Galanthus reginae-olgae) Türkiye
- Alt tür: Galanthus reginae-olgae subsp. reginae-olgae
- Alt tür: Galanthus reginae-olgae subsp. vernalis
- Tür: Rize kardeleniGalanthus rizehensis Türkiye
- Tür: Galanthus transcaucasicus
- Tür: Galanthus trojanus
- Tür: Karadeniz kardeleni (Galanthus woronowii) Türkiye
Resimler
Aşağıda sunulmuş olan resimler, Wikimedia Commons'ın Galanthus kategorisinden seçilmiştir.
The Snowdrop. Robert John Thornton, The Temple of Flora (1797-1810)
Galanthus nivalis. Otto Wilhelm Thomé, Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz (1885)
Adi kardelen, Galanthus nivalis
Adi kardelen, Galanthus nivalis.jpg)
Galanthus plicatus
Adi kardelen, Galanthus nivalis (doğrudan tarama).
Toros kardeleni, Galanthus elwesii (doğrudan tarama).
Galanthus gracilis (doğrudan tarama).
Kaynaklar
- ↑ P. F. Stevens (2001–2016). "Angiosperm Phylogeny Website: Asparagales: Amaryllidoideae". 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160528161252/http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/orders/asparagalesweb.htm. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2016.
- 1 2 Çelik, D. S.; Ünver, N.; Önür, M. A. (2002). Galanthus elwesii Hook. bitkisi üzerinde anatomik çalışmalar. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir. Bildiriler (editör: Başer, K. H. C. ve Kırımer, N.). Web’de yayın tarihi: Haziran 2004. ISBN 975-94077-2-8
- ↑ Kaya, G. İ., Kıvçak, B., Gözler, B. (2002). Galanthus nivalis L. subsp. cilicicus (Baker) Gottlieb-Tannenhain bitkisinden hazırlanan herba ve bulbus galanthi drogları üzerinde DAB 10'A göre yapılan kalite kontrol çalışmaları. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir. Bildiriler (editör: Başer, K. H. C. ve Kırımer, N.. Web’de yayın tarihi: Haziran 2004. ISBN 975-94077-2-8
- ↑ Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (2006). Doğal çiçek soğanlarının 2007 yılı ihracat listesi hakkında tebliğ (No: 2006/48). Resmî Gazete (Tarih: 21 Ekim 2006, Cumartesi. Sayı: 26326).
- ↑ Galanthus. NCBI Taxonomy. Erişim: 22 Şubat 2007.
- ↑ Galanthus. TÜBİTAK - Türkiye Taksonomik Tür Veritabanı. Erişim: 22 Şubat 2007.
- ↑ Galanthus. ITIS - Integrated Taxonomic Information System. (Erişim: 22 Şubat 2007)
- ↑ Galanthus. Taxonomicon. (Erişim: 22 Şubat 2007)
- ↑ GRIN Species Records of Galanthus. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. Erişim: 22 Şubat 2007.
- ↑ Galanthus. Wikispecies. (Sürüm: 6 Kasım 2006)
Dış bağlantılar
- Galanthus elwesii (Anadolu kardeleni) - ağaçlar.net
- Kardelen - Doğal Hayatı Koruma Derneği