Kazak alfabesi
Kazak alfabesi, Kazakçayı yazmak için kullanılan alfabe. Rus alfabesine ilaveten şu harfler bulunur: Ә, Ғ, Қ, Ң, Ө, Ұ, Ү, Һ, І. Rus alfabesinden alınan В, Ф, Х, Ц, Ч, Щ, Ъ, Ь ve Ё harfleri sadece çoğunluğu Rusçadan alınan ödünç kelimelerde bulunur. En fazla Çin, İran ve Afganistan'da kullanılan Kazak Arap alfabesinde 29 harfin yanı sıra yüksek hemze ٴ, ve la لا bağlama harfi bulunur. ۆ, گ, ڭ, پ, چ harfleri Arapçada bulunmayan sesleri gösterir.
Kazak Kiril yazısı Kazakistan ve Moğolistan'da kullanılır. Bu alfabe Kazak Türkçesindeki sesleri göstermek üzere Rus alfabesindeki 33 harfe 9 harf daha ilave edilip 42 harfli olarak 1940 yılında S. A. Amanjolov tarafından sunulmuştur. İlave edilen harflerden Ұ, 1950'ye kadar Ӯӯ şeklindeydi.
Yazışma çizelgesi
| Kiril | Latin (QazAqparat) | Arap | Arap harflerin adı | IPA uyarlama |
|---|---|---|---|---|
| А а | A a | ا | Elif | /ɑ/ |
| Ә ә | Ä ä | ٴا | Hamza + Elif | /æ/ |
| Б б | B b | ب | Be | /b/ |
| Ц ц | C c | تس | T + S | /ʦ/ |
| Ч ч | Ç ç | چ | Çim | /tʃ/ |
| Д д | D d | د | Dal | /d/ |
| Е е | E e | ه | He | /e/ |
| Ф ф | F f | ف | Fe | /f/ |
| Г г | G g | گ | Gef | /ɡ/ |
| Ғ ғ | Ğ ğ | ع | Gayın | /ɣ, ʁ/ |
| Һ һ | H h | ھ | İlk He | /h/ |
| Х х | X x | ح | Ha noktasız | /x, χ/ |
| Ы ы | I ı | ى | Ye noktasız | /ɯ/, /d/ |
| Іі | İ i | ٴى | Hamza + Ye noktasız | /i/, /ɪ/ |
| Ж ж | J j | ج | Cim | /ʒ/ |
| Ь ь | (ʹ) | -- | -- | -- |
| К к | K k | ك | Kef | /k/ |
| Қ қ | Q q | ق | Kaf | /q/ |
| Л л | L l | ل | Lam | /l/ |
| Ë ё | Yo yo | يو | Yo | /jo/ |
| З з | Z z | ز | Zel | /z/ |
| И и | Ï ï | ي | Ye | /ɯj/, /ij/, /i/ |
| Й й | Y y | ي | Ye | /ɪ/ |
| М м | M m | م | Mim | /m/ |
| Н н | N n | ن | Nun | /n/ |
| Ң ң | Ñ ñ | ڭ | Kef 3 noktalı | /ŋ/ |
| О о | O o | و | Vav | /ɯ/ |
| Ө ө | Ö ö | وٴ | Hamza + Vav | /ø/ |
| П п | P p | پ | Pe | /p/ |
| Р р | R r | ر | Ra | /r/ |
| С с | S s | س | Sin | /s/ |
| Т т | T t | ت | Te | /t/ |
| В в | V v | ۆ | Vav | /v/ |
| У у | W w | ۋ | Vav 3 noktalı | /w/, /uw, /yw/, /u/ |
| Ұ ұ | U u | وُ | Vav ötre ile | /ʊ/ |
| Ү ү | Ü ü | ٴوُ | Hamza + Vav ötre ile | /ʏ/ |
| Ш ш | Ş ş | ش | Şin | /ʃ/ |
| Щ щ | Şş şş | شش | Ş + Ş | /ʃtʃ/, /ʃː/ |
| Ъ ъ | (ʺ) | -- | -- | -- |
| Э э | É é | ه | He | /e/ |
| Ю ю | Yw yw | يۋ | Y + U | /ju/, /jy/ |
| Я я | Ya ya | يا | Y + A | /ja/, /jɑ/ |
Klavye
Kazakistan'da Kazak Kiril yazısı için kullanılan standart windows klavyesinde Kazakçada bulunan fakat Rusçada bulunmayan karakterler standart Rusça klavyenin numara tuşlarına yerleştirilmiştir.
Dış bağlantılar
- Kazakh alphabet (Rusça)
- Kazakh language, alphabet and pronunciation (İngilizce)