Kinetozis
| Kinetozis | |
|---|---|
| Sınıflandırma ve dış kaynaklar | |
| Uzmanlık | Acil tıp |
| ICD-10 | T |
| ICD-9 | 994.6 |
| OMIM | 158280 |
| Hastalık Veri Tabanı | 11908 |
| MeSH | D009041 |
Kinetozis, kinetosis veya taşıt tutması, gözlerden iletilen harici verilerle iç kulaktaki denge merkezinde üretilen dahili verilerin uyuşmaması sonucu oluşan rahatsızlık.[1] Rahatsızlığın nedenine bağlı olarak hareket hastalığı, deniz tutması, uçak tutması gibi isimlerle anılır. Örneğin, gemi veya uçak seyahati esnasında iç kulak taşıtın salınımını algılarken, gözler sabit bir görüntü alır. Bu durum stres hormonlarını harekete geçirir ve mide kaslarındaki kasılmaları artırır. Bunun sonucu olarak baş dönmesi, benizin solması, soğuk terleme, mide bulantısı ve hatta kusma gerçekleşebilir.[1]
Dünyadaki her üç kişiden birini hafif koşullarda dahi (sakin bir gölde teknede bulunmak vb.) taşıt tutar. Her üç kişiden ikisi ise şiddetli koşullarda gerçekleşen (fırtınalı deniz, türbülanslı uçuş vb.) kinetozisden muzdariptir. Vestibüler sistemi olmayan canlılarda kinetozis görülmez.[2]
Nedeni
Kinetozisin nedeni ile ilgili en yaygın hipotez, "vücutta nörotoksinlerle mücadele eden savunma sisteminin faaliyete geçmesi"dir.[2] Beyindeki postrema bölgesi vücutta zehirlenme meydana geldiğinde kusmanın başlatılmasından ve görüntü-denge uyuşmazlıklarını çözmekten sorumludur. Vücudun algıladığı bir hareket gözler tarafından doğrulanmadığında (taşıt içine bakmak, hareket halinde kitap okumak vb.) beyin, görme veya denge sistemlerinden birinin halüsinasyon geçirdiği sonucuna varır ve muhtemel bir zehirlenmeyi önlemek için kusmayı tetikler.
Tedavi
Hareketin süratinin veya istikamet değişim oranının azalması (alçalış, tırmanış veya dönüşün yavaşlaması) kinetozise bağlı oluşan rahatsızlıkları azaltabilir. Bunun yanı sıra geriye yaslanıp gevşemek, başı sabit tutmak, gözleri kapatmak veya uzak nesnelere odaklanmak da faydalı olabilir.[1] Ayrıca bilekteki akupunktur noktasına bastırılmasının bazı vakalarda faydalı olduğu görülmüştür.[1] Kinetozisin önlenmesi veya giderilmesi için çeşitli ilaçlar mevcuttur ancak bunların yan etkileri olabilir.
Kaynakça
- 1 2 3 4 "motion sickness." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- 1 2 General Medical Officer (GMO) Manual: Clinical Section: Motion Sickness