Kongo Bağımsız Devleti

Kongo Bağımsız Devleti
État indépendant du Congo

1 Temmuz 1885–15 Kasım 1908
Bayrak Arma
Slogan
Fransızca: Travail et progrès
(Çalışma ve İlerleme)
Ulusal marş
"Geleceğe Doğru"
Başkent Boma
Yönetim Mutlak Monarşi
Kral ve Sahibi
 - 1 Temmuz 1885 - 15 Kasım 1908 II. Leopold
Genel Vali
 - 1885-1886 Francis Walter de Winton (ilk)
 - 1900-1908 Théophile Wahis (son)

Kongo Bağımsız Devleti (Fransızca: État indépendant du Congo), Bugün Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin bulunduğu topraklarda yer alan ve Kongo Nehri havzasının tamamına yakın bölümünü kapsayan eski Afrika devleti. 1 Temmuz 1885'te Belçika Kralı II. Léopold önderliğindeki bir grup Avrupalı yatırımcının özel mülkü olarak kurulmuştur.

Kuruluşu

H. M. Stanley'nin Kongo Nehrini keşfettiği 1874-77 arasında bölgeyle ilgilenmeye başlayan Belçika kralı II. Léopold, Brüksel'de, Afrika'yı "uygarlığa" açmak için bir uluslararası coğrafya konferansı topladı (Eylül 1876). Resmi amacı Afrika'nın taranmasını teşvik ve köleliğe karşı mücadele etmek olan Uluslararası Afrika Derneği burada kuruldu. Kongo'nun, siyah kıtanın iç kesimlerine geçiş yolu olarak önemini kavrayan kral, H. M. Stanley ve Pierre Savorgnan de Brazza'ya kendi çalışmalarına katılma önerisinde bulundu. Stanley bu öneriyi kabul etti. Léopold, Kasım 1877'de, Afrika'nın Kongo Nehri boyunca uzanan iç kesimlerini Avrupa'yla ticarete açmak amaçlı bir keşfi de öngören Yukarı Kongo İnceleme Komitesi'nin (sonradan Uluslararası Kongo Derneği) kurdu.

Stanley 1879-82 arasında Kongo Nehrinin yukarı kesiminde komite adına birçok ticaret merkezi kurarak kabile reisleriyle görüşmeler başlattı; Ağustos 1879'da Stanley, Kongo Nehri'nin ağzına ulaştı ve Vivi yerleşimini kurdu. Bu arada Afrika dönen Brazzà, 10 Eylül 1880'de Makoko'yla bir antlaşma imzaladı. Bu antlaşma, kasım 1882'de Fransız Parlamentosu tarafından onaylandı. Léopold böylece dizginleri kaptırma tehlikesiyle karşılaştı; öbür devletler de telaşa kapıldılar. Uluslararası Afrika Derneği'nin yerini alan Uluslararası Kongo Derneği kendini, Kongo Havzasında ticaret ve seyir özgürlüğü verilmesi karşılığında Amerika Birleşik Devletleri (1884) ve Fransa (bu ülkeye, Dernek topraklarını satışa çıkardığı takdirde bir önalım hakkı tanındı) tarafından dost devlet olarak kabul edilmesini sağladı. Bu arada Britanya, el altından Portekiz'i nehir havzasının bir bölümü üstündeki "tarihi hakları" istemesi yönünde kışkırtıyordu. 1884'e gelindiğinde Uluslararası Kongo Derneği bölgede yaşayan 450 bağımsız kabile reisiyle antlaşma imzalamış ve buna dayanarak, bağımsız bir devlet kimliği kazanmış olan bölgenin yönetimi üzerinde hak iddia etmeye başlamıştı.

1884-85 yıllarında Berlin Batı Afrika Konferansı'nda bölgede Kongo Bağımsız Devleti adlı yeni bir devlet kurulması kabul edildi ve II. Léopold Avrupalı güçler tarafından yeni devletin hükümdarı olarak tanındı.[1] Léopold'un hükümdarı olduğu bu devletin Belçika'yla birleşmesi tamamen kişiseldi. Nisan 1885'te Belçika Parlamentosu krala yeni devletin başkanı olma yetkisini verdi.

Léopold'un Hükümdarlığı

Léopold 1890'ların başında bölgenin iç kesimlerini de askeri açıdan denetimi altına aldı. Öte yandan Lualaba Nehri bölgesinde yaşayan Arap köle tüccarlarının Léopold yönetimine karşı sürdürdükleri mücadele, önderleri Muhammed bin Hamid'in (Tippu Tib) 1890'da Zengibar'a gitmesiyle son buldu. Bakır ve öteki madenler bakımından zengin bir bölge olan Katanga'nın hükümdarı Msiri'nin 1891'de Léopold'un birlikleri tarafından öldürülmesinin ardından, bu bölge de Kongo Bağımsız Devleti'nin egemenliği altına girdi. Bunu izleyen ayaklanmaların hepsi bastırıldı. Bu arada yukarı çığırı buharlı gemilerin ulaşımına elverişli olan Kongo Nehrinin aşağı çığırında, Malebo Gölcüğünün aşağısında yer alan çavlanları aşan bir demiryolu hattının inşa edilmesiyle (1890-98), iç kesimlerle ulaşım bağlantısı sağlandı.

Bağımsız devletin getirdiği ağır yükleri hafifletmek için kral, 1889 Brüksel Konferansı'nı topladı. Bu konferansta, kölelik aleyhtarı önlemler kararlaştırıldı ve anlaşmalı Kongo Havzasına sokulan mallar üstünden girmelik hakkı alınmasını yasaklayan Berlin Senedi'nin 4 maddesini değiştirdi. 1890'da kral, Belçika'dan 25 milyon franklık bir avans istemek zorunda kaldı ve buna karşılık Kongo'yu ülkesine devretti; Belçika, avansın geri ödenmemesi durumunda on yıl sonunda Kongo'yu ilhak etme hakkını aldı.

İnsani Felaket

Kotalarını dolduramadıkları için elleri kesilmiş Kongolu kauçuk işçileri.

Léopold'un kişisel denetimi altındaki sömürge yönetimi yerli halka karşı son derece baskıcı bir politika izledi. Yerliler yabani kauçuk, palmiye yağı ve fildişi toplamaları için angarya koşulurken, yönetime istenen miktarda kauçuk teslim etmeyen köylüler kırbaçlama ve rehin alma gibi yöntemlerle cezalandırıldılar. Çalışmak istemeyenler ölüme varan cezalarla karşı karşıya bırakıldı. Küçük suçlar işleyenleri bile sakatlayarak cezalandıran Belçikalılar, maden ocaklarında ve plantasyonlarda çalışanlara karşı da acımasız bir sertlikle davrandılar.

Kongo Bağımsız Devleti'nin kurulmasının ardından bölge nüfusunun 20-30 milyondan 8 milyona düştüğü sanılmaktadır.[2] Bu zorba rejim, bir denizcilik şirketinde çalışan yarı Fransız yarı İngiliz olan Edmund Dene Morel sayesinde sona erdi.[3] Gazetelerde 1900′lü yılların başından itibaren çıkmaya başlayan yazıları Avrupa’nın dikkatini çekti.

Sonu

Léopold, başta Britanya olmak üzere Avrupa kamuoyunda yönetime karşı yükselen tepkiler karşısında 1904'te yetkilerini Belçika hükümetine devretmek zorunda kaldı ve Kongo Bağımsız Devleti 15 Kasım 1908'de Belçika Kongosu adıyla Belçika Parlamentosu'nun denetiminde bir sömürge yönetimine dönüştü.

Kaynakça

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/17/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.