Kronos

Kronos çocuklarından birini yerken, Rubens
Kronos(Saturn) 16. yy gravürü

Kronos, Yunan mitolojisinde bir Titan.

Adı

Kronos adını zaman anlamına gelen khronos sözcüğünden almaktadır. Gaia'nın doğurduğu son titan olmakla birlikte, zamanı yarattığı ve zamanlarda seyahat ettiği söylenir. Kronoloji sözcüğü Kronos isminden türemiştir. Roma mitolojisinde Saturn olarak da bilinir.[1]

Kronos(Saturn) orağıyla Eros(Cupid)'in kanadını keserken, İvan Akimov
Kronos'u elinde tırpan ile gösteren bir minyatür

Doğuşu

Uranüs ve Gaia'nın son oğlu olan Kronos titanlar soyundandır ve babası Uranos'u erkeklikten yoksun etmekle birinci kuşak tanrıların egemenliğine son vermiş, ikinci kuşağı başa geçirmiştir. Bu özelliği ile mitolojide önemli bir yeri vardır. Beş erkek titan ve altı kız titanın doğuşundan sonra Kronos'un dünyaya gelişini Hesiodos şu şekilde anlatır:

Bunlardan sonra Kronos geldi dünyaya, o art düşünceli tanrı, en belalısı Toprak oğullarının. Ve Kronos diş biledi yıldızlı babasına.[2]

Kronos'tan sonra Toprak Ana (Gaia) Kiklopları ve Hekatonkheir'leri doğurduğu halde, Uranüs hepsini çıkar çıkmaz Gaia'nın karnına geri tıkmakta, ve böylece onu inletmektedir. Gaia bir düzen kurar ve o düzeni oğlu kurnaz Kronos'un eliyle gerçekleştirir. Uranüs'ün devrilmesiyle hakimiyet Kronos'a geçer. Tahta geçer geçmez yaptığı ilk iş, Hekatonkheirleri ve Kiklopları hapsedildikleri Tartaros'tan kurtarmak oldu. Ama o da, başa çıkamadığı devleri tekrar cehenneme kapar başlarına da dişi ejderha Kampe'yi diker. Kronos'un hakim olduğu devire Altın Çağ denir. Kronos da kardeşi Rhea ile evlenir. Ve sırasıyla Hestia, Demeter, Hera adlı üç kızla Hades, Poseidon ve Zeus adlı üç oğlu olur. Ancak Uranüs'e yaptıklarından ötürü aynı karşılığı çocuklarından göreceğinden korkarak doğduklarından sonra çocuklarını yer. Bundan sadece Gaia'nın öğütleri ile Rhea'nın düzeni sayesinde Zeus kurtulur.

Efsaneleri

Kronos ile ilgili iki efsane de Hesiodos'un Thegonia'sında anlatılmaktadır. Homeros destanlarında adı geçer, Zeus ve Hera'ya soyadı olarak Kronides (Kronos oğlu) denir. Kronos'un Hades eliyle yer altına kapatıldığına da değinilir, ama efsane olarak anlatılmaz. Uranos, Kronos, Zeus efsanesinde iki kez görülen babanın oğluna baskı yapıp oğlunun ayaklanması, ve babasını alt ederek egemenliğini elinden alması teması, hele doğan varlıkları yutmak gibi ilkel motiflerde Yunan mitolojisine dışarıdan katılmış öğelerdir. Kaynağı güneydoğu Akdeniz çevresinde bulunan bu efsanelerin Yunanlara Fenikeliler yoluyla geçtiği düşünülmektedir. Homeros'un İonya'sında bunlar bilindiği halde pek tutunmadığı da destanlardan belli olmaktadır. Hesiodos'un etki altında kalarak anlattığı bu masallar Yunan mythos'unda tek örnek olmak bakımından ilgi çekicidir.

Kronos(Saturn) tapınağı, Villa Torlonia
Kronos(Saturn) Tapınağı-Roma

Kronos'un, annesi Gaia tarafından eline verildiği çelik tırpanla babası Uranos'un hayalarını kesmesi, tanrı kuşakları arasında yaşanılan çekişmenin ilk aşamasıdır. Uranos'un erkeklik organından akan kanlardan Erinys'ler ve spermasından Aphrodite doğar. Kronos'un Philyra ile birleşmesinden yarı at, yarı insan olan Kheiron doğmuştur. Başka efsanelerde de Aphrodite'nin babası olarak da geçer. Orfik tarikat geleneğinde Kronos Zeus ile barışmış ve mutlu bir şekilde adalarında yaşar gibi gösterilirler. Bu kaynaklara göre ise Kronos yeryüzünde iyiliği ve bereketi kuran ilk tanrıdır. Onun egemen olduğu çağ Altın Çağı'na rastlamaktadır. Hesiodos'un anlattığı Çağlar Efsanesi Kronos ile ilişkili olarak özellikle Roma'da tutunmuş ve Saturnus Çağı üstündeki efsaneler, birçok şairi etkilemiştir.

Haftanın günlerinden Saturday(Cumartesi) ve Güneş Sisteminin Güneş'e yakınlık sırasına göre 6. gezegeni ismini ondan alır.

Kronos'un(Saturn) boş tahtı, İtalya

Ayrıca bakınız

Yunan mitolojisi
Tanrılar ve Tanrıçalar
Kahramanlar

Kaynakça

Azra Erhat, Mitoloji Sözlüğü, Kronos maddesi.

  1. ↑ KRONOS (İngilizce)
  2. ↑ Azra Erhat, Mitoloji Sözlüğü, Kronos maddesi.
This article is issued from Vikipedi - version of the 3/28/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.