Ktesibios

Ktesibios
Dalı	Fizik, Matematik, Mühendislik

Ktesibios veya Tesibius (Yunanca: Κτησίβιος) (Aktiv olduğu yıllar MÖ 285-222) antik İskenderiye'deki Yunan mühendisliği ekolünün ilk ve önemli temsilcilerindendir ^[1]. Aristotales'ten sonra Arşimed'den önce yaşamıştır. Ktesibios tarafından İskenderiye'de yazılmış olan eserlerin tümü kaybolmuştur. Ktesibios'u kaynak olarak gösteren diğer eserler ve yazarlar (Vitruvius, Athenaeus, Bizantiyonlu Filyon)^[2] sayesinde kendisi hakkındaki mevcut bilgiye ulaşılmıştır.

İcatları

Su Orgu(ya da hydraulis)

İskenderiye'li Ktesibios berber çırağı iken tahminen MÖ 275 yıllarında su orgu müzik aletini geliştirmiştir. Bu alet aynı zamanda bilinen ilk tuşlu çalgı ve kilise orgununda atası kabul edilmektedir. Su organı ve daha geliştrilmiş çeşitleri Roma imparatorluğunda ve daha sonra Bizans imparatorluğunda dini törenlerde kullanılmıştır.^[3]. Bu alet çok sayıda borudan oluşmaktaydı, pompalı bir körükle çalışmakta ve klavye ile çalınmaktaydı. Suyun havayı sıkıştırmadaki rolü nedeniyle “su orgu” (Yunanca: Ύδραυλις) adını almıştır.

Ktesibios'un Clepsydra(Yunanaca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su')'sının 19.yy çizimi. Bu düzenekte saat göstergesi su dolmaya devam ettikce yükselir.

Ayrıca Ktesibios kendinden önce de bilinen su saatini geliştirmiştir. Ktesibios'un su saati(clepsydra; Yunanca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su') içine belli bir ritimle su dolan bir depodan oluşuyordu, Depoya su doldukça, içindeki duba yükseliyordu. Dubanın ucundaki iğne ise, bir silindirin üzerine bu yükselmeyi işaretliyordu ^[4][5]. Ktesibios'un su saati, ayrıca "servo kontrol" kavramına yapılan ilk katkı olarak değerlendirilmektedir.^[6]

Kaynakça

1. "Ctesibius-Of-Alexandria" (İngilizce). britannica. 20 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141120030043/http://www.britannica.com:80/EBchecked/topic/145475/Ctesibius-Of-Alexandria. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
2. Lahanas, Mihalis. "Ctesibius of Alexandria". 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150907174431/http://www.mlahanas.de/Greeks/Ctesibius1.htm. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
3. Williams, C. F. Abdy (1924). "Evolution of the Organ" (İngilizce). Music & Letters (Oxford University Press) 5 (3): 253-263. http://www.jstor.org/stable/726785. 
4. Price, Derek J. de Solla (1964). "Automata and the Origins of Mechanism and Mechanistic Philosophy". Technology and Culture 5 (1). http://www.jstor.org/stable/3101119. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
5. "antik-yunanda-grek-bilginleri". 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150705073403/http://www.erdemyolu.com:80/bilim/antik-yunanda-grek-bilginleri.html. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
6. Kiong,Tan Kok, Putra, Andi Sudjana - Drives and Control for Industrial Automation - 2011 - Londra - 978-1-84882-424-9

Dış Kaynaklar

Avrupa Delfi Kültür Merkezi tarafından yapılmış su orgu(organı) hakkında belgesel (İngilizce)