Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin devlet yapısı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Bu makale serisinin bir parçasıdır:
Kuzey Kıbrıs'ın
devlet yapısı

Portal icon Siyaset portali

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin devlet yapısı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhuriyetle yönetilmekte olup yarı başkanlık sistemi bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükümetin başkanıdır. Çok partili sistem uygulanmaktadır. Yürütme yetkisi hükümetin elindedir. Yasama yetkisi ise hükümetle beraber KKTC Cumhuriyet Meclisi'ne aittir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, bağımsızlığı Türkiye dışında hiçbir ülke tarafından tanımayan de facto bağımsız cumhuriyet konumundadır.[1] Bugün birçok devlet, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar tarafından adanın sadece güneyinde egemenliği bulunan Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları içerisinde kabul edilmektedir.

Anayasa

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tek yanlı olarak ilan etmesinden sonra kurulmuş olan Kurucu Meclis tarafından hazırlanmış, 5 Mayıs 1985 günü Kıbrıslı Türk seçmenler tarafından %70.18'e karşı %29.82[2] gibi bir çoğunlukla onaylanmıştır.[3] Kuzey Kıbrıs Anayasası, 1975 tarihinde onaylanmış Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'na benzemekte ama yeni cumhuriyetin gereklerini düzenleyen yeni hükümler içermektedir. Toplam 164 madde ve 13 geçici maddeden oluşmaktadır.[3]

Yürütme

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yürütme yetkisi Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanı'na aittir. Cumhurbaşkanlığı ülkenin en üst makamıdır. Anayasaya karşı saygının korunması ve kamu yönetiminin kesintisiz ve düzenli bir şekilde yürütülmesi ile ülkenin devamından sorumlu kişidir. Cumhurbaşkanı ayrıca Bakanlar Kurulu toplantısına başkanlık edebilir, fakat oy verme konumuna sahip değildir. Cumhurbaşkanı Cumhuriyet Meclisi'nden geçen kanunları geri çevirmeye veya onaylayarak Resmi Gazete’de ilan etmeye yetkilidir.[4]

Cumhurbaşkanlığı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir dönem için halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanı’nın Kıbrıs kökenli olması mutlaka gereklidir. Seçilebilmesi için 5 sene Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ikamet etmesi, 30 yaşın üstünde olması ve üniversite eğitimi almış olması gerekir.[5]

Bakanlar Kurulu

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, seçilecek olan Bakanlar Kurulu’nun Başbakan ve Bakanlardan oluşması gerektiğini belirtir. Başbakan, Cumhurbaşkanı tarafından Cumhuriyet Meclisi'ndeki milletvekilleri arasından atanır. Bakanlar'ın anayasaya göre milletvekili olma zorunluluğu yoktur. Bakanlar, Başbakan’ın tavsiyesi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından göreve atanır.[6]

Yasama

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası egemenliğin "kayıtsız ve şartsız" Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin vatandaşlarına ait olduğunu belirtir. Cumhuriyet Meclisi halkın seçimlerde seçtikleri milletvekillleri aracılığıyla egemenliklerini kullandıkları yasama organıdır ve Kıbrıslı Türklerin "bağımsızlık ve özgürlüğünün" sembolüdür.[7]

Cumhuriyet Meclisi

Ülkenin yasama yetkileri beş senelik bir dönem için seçimler sonucundan seçilmiş olan 50 milletvekilinin oluşturduğu Cumhuriyet Meclisi tarafından kullanılır. Meclisin yasa oluşturma, Bakanlar Kurulu’nu ve Bakanları sorgulama ve denetleme, bütçe ile ilgili yasa tasarılarını tartışma ve onaylama, genel ve özel af çıkarma, ve mahkemeler tarafından verilen ölüm cezalarının uygulanıp uygulanmaması ile uluslararası anlaşmaları onaylama hakkı bulunmaktadır.[8]

Siyasi partiler

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin siyasi yapısı çok hareketli ve çok partili sistem benimsemektedir. Çok sayıda siyasi parti mevcut olup çoğu kez tek başına iktidara gelme şansı olmaması nedeniyle siyasi partiler koalisyon hükûmeti kurmak zorunda kalmaktadır. Seçimler düzenli olarak anayasaya göre yapılmakta ve her türlü siyasi ideolojiye sahip farklı partiler arasında mücadeleler olmaktadır. Cumhuriyet Meclisi'nde temsil edilen siyasi partiler şunlardır;[9]

Parti Başkan Sandalye
Ulusal Birlik Partisi Derviş Eroğlu 26
Cumhuriyetçi Türk Partisi Ferdi Sabit Soyer 15
Demokrat Parti Serdar Denktaş 5
Toplumcu Demokrasi Partisi Mehmet Çakıcı 2
Özgürlük ve Reform Partisi Turgay Avcı 2
Toplam: 50[10][11]

Yargı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yargı özgürdür ve belirlenen yapısı yasalarla güvence altına alınmıştır.[12] Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası'nın 136. ve 157. maddeleri arasındaki toplam 22 madde yargının düzeni ve işleyişi konusuna ayrılmıştır. Mahkemelerin bağımsızlığı, yargış güvencesi ve mesleği, hukukun üstünlüğü ilkesi anayasanın birinci kısmında yer almaktadır.[13]

Yüksek Mahkeme

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki en üst mahkeme kurumu Yüksek Mahkemedir. Yüksek Mahkeme, Anayasa, Yargıtay ve Yüksek İdare Mahkemesi olarak yönetilir. ve Kuzey Kıbrıs Anayasası'nın emrettiği tüm konularda son kararı vermekle yükümlü tek mahkeme konumundadır.[14]

Başsavcılık

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başsavcılığı, özgür bir kamu kurumudur ve başkanlığını belirlenen bir Başsavcı yapar. Başsavcılık hiçbir bakanlığa veya kuruma bağlı değildir. Başsavcı Yardımcısı, Başsavcı’nın yokluğunda kendisine vekalet etmekle yükümlüdür.[15]

Kaynakça

  1. ↑ antiwar.com Leon Hadar "In Praise of 'Virtual States'" (16 Kasım 2005)
  2. ↑ "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası". Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeleri. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20081209140543/http://www.mahkemeler.net:80/mahkeme-web-t/anayasa/anayasa.doc. Erişim tarihi: 2009-03-17.
  3. 1 2 "KKTC hakkında, Anayasa". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-03-17.
  4. ↑ "KKTC hakkında, Yürütme". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-05-08.
  5. ↑ "KKTC hakkında, Cumhubaşkanı". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-03-18.
  6. ↑ "KKTC hakkında, Bakanlar Kurulu". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-03-20.
  7. ↑ "KKTC hakkında, Yasama". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-05-08.
  8. ↑ "KKTC hakkında, Meclis". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-05-08.
  9. ↑ "KKTC hakkında, Siyasal Partiler". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-05-08.
  10. ↑ "KKTC sandık başında". Kıbrıs Postası. 19 Nisan 2009. 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422205137/http://www.kibrispostasi.com:80/index.php/cat/35/news/22872/PageName/KIBRIS. Erişim tarihi: 20 Nisan 2009.
  11. ↑ "KKTC’de 19 Nisan erken genel seçime doğru". Ajans Kıbrıs. 20 Şubat 2009. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160214145510/http://www.ajanskibris.com/index.asp?page=3340332564&hid=769. Erişim tarihi: 5 Mart 2009.
  12. ↑ "KKTC hakkında, Yargı sistemi". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-05-08.
  13. ↑ Salih S. Dayıoğlu. "KKTC Anayasasında Yargının yeri ve Anayasa yargısı". TC Anayasa Mahkemesi. http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/anyarg9/salih.pdf. Erişim tarihi: 2009-05-08.
  14. ↑ "KKTC hakkında, Anayasa Mahkemesi". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-05-08.
  15. ↑ "KKTC hakkında, Başsavcılık". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110502115808/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/TURKCE/KKTCHAKKINDA/KKTCHAKKINDA.htm. Erişim tarihi: 2009-05-08.

Dış bağlantılar

Resmî web siteleri

Diğer

This article is issued from Vikipedi - version of the 2/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.