Leblebi

Leblebi

Leblebi nohutun kavrulmasıyla üretilen bir çeşit kuru yemiştir. En bilinen türleri beyaz leblebi ve sarı leblebidir. Coğrafi olarak tescillenen ilk leblebi, Çorum leblebisidir. Türkiye'de kent, bu yüzden leblebi ile anılır.

Tarih

İlk defa Şeyh Murat Gazi tarafından 1370-1390 yıllarında bulunmuştur. Nohutun ısıtılıp bekletilmesini keşfetmiştir. Evliya Çelebi, 17. yüzyıl leblebinin İstanbul'da yaygın şekilde tüketildiğini ve bu işle uğraşan 100 dükkan ve 400 çalışanın olduğunu belirtmektedir.

İşlenmesi

Leblebi nohutun işlenmesiyle elde edilen bir kuruyemiş türüdür. Nohutun günlerce uğraşı sonucu terbiyesi ile, özel fırınlarda kavrulmasıyla elde edilir. Bu işlem şu aşamalardan geçer: Nohut 3 ayrı günde 3 kez tavlama işlemine yani ısıtılma işlemine tabi tutulur. 3. tavlamadan sonra bir alana serilerek dinlenmeye bırakılır. Bu yaklaşık 15 günlük bir süreyi kapsar. Leblebi yapılacağı günün akşamı ıslatılarak kabarması sağlanır. Ertesi gün leblebi yapılacağı tavada önce ısıtılır, sonra "mafrak" denilen aletle hafifçe bastırılarak kabuklarının çıkarılması sağlanır. Bu işlem sırasında nohutların bir kısmı ikiye bölünür. Bu ikiye ayrılanlar elekle bütünlerden ayrılır.

Bölünenlere "kırık leblebi" de denir. Bunlardan daha çok leblebi unu yapmak için yararlanılır. Bütün olan leblebiler değişik şekillerde satışa sunulur. Bir kez daha kavrulma işlemine tabi tutulmaları sonrasında sarı üstüne siyah benekli görünüm kazanır. Buna "çifte kavrulmuş leblebi" denir. Ayrıca çikolatalı leblebi, beyaz leblebi, karanfilli leblebi, biberli leblebi, şekerli leblebi ve sakız leblebi gibi 40 civarı değişik türleri mevcuttur. Raf ömrü uzun olsa da taze tüketilmesi daha makbuldür. Taze leblebinin iki parmak arasında sıkıldığında un gibi ufalanması gerekir.

Üretimi

Türkiye'de yalnızca 3 yerleşim yerinde üretilen leblebiler tescillenmiştir. Bunlar 2002 yılın Çorum, 2003 yılında Tavşanlı ve 2009 yılında Serinhisar leblebileridir.

Leblebi üretimde kırmızı ve iri nohutlar kullanılır. Çorum bölgesi üretilen leblebiler daha çok sarı leblebiye dönüştürülürken, Ege bölgesinde yetiştirilen nohutlar daha çok beyaz leblebiye(sakız leblebisi) dönüştürülür.

Leblebi üretimde geçmişte ya da günümüzde söz sahibi olan yerleşim yerleri;

İller

  • Amasya
  • Çorum
  • Denizli
  • Erzincan
  • Kayseri
  • Kırşehir
  • Mardin
  • Tokat

İlçeler

  • Elmalı
  • Güdül
  • Havran
  • Kula
  • Menemen
  • Sandıklı
  • Serinhisar
  • Seydişehir
  • Soma
  • Tavşanlı
  • Zile
  • Sungurlu

Tüketimi

Kuru yemiş olarak bütün şekilde tüketimini yanında ayrıca leblebi toz haline getirilip halk dilinde kavut denilen şekilde de yenilebilir.

Faydaları

Leblebinin mide suyunu emdiği ve rahatlık verdiği söylenir. Ayrıca takma diş yaptıranlara leblebi yemesi öğütlenir. Çünkü leblebi yenmesi takma dişlerin yerlerine daha rahat alışmasını sağlar.

Kültür

Leblebinin Türk kültüründeki ve Türkçedeki etkileri;

Kaynakça

  1. ↑ http://www.anlambilim.net/demir-leblebi-nedir-17240.htm, Demir leblebi nedir

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.