Lola (film, 1981)
| Lola | |
|---|---|
 "Lola" filminin Polonya'da basılmış bir afişi | |
| Yönetmen | Rainer Werner Fassbinder |
| Yapımcı | Horst Wendlandt |
| Senarist |
Rainer Werner Fassbinder, Pea Fröhlich, Peter Märthesheimer |
| Oyuncular |
Barbara Sukowa Armin Mueller-Stahl Mario Adorf |
| Müzik |
Freddy Quinn Peer Raben |
| Görüntü yönetmeni | Xaver Schwarzenberger |
| Kurgu |
Juliane Lorenz Rainer Werner Fassbinder |
| Stüdyo |
Rialto Film Trio Film Westdeutscher Rundfunk (WDR) |
| Dağıtıcı |
United Artists Classics The Criterion Collection (DVD) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram, komedi |
| Renk | Renkli (Fujicolor) |
| Yapım yılı |
1981,  Batı Almanya |
| Çıkış tarih(ler)i |
20 Ağustos 1981, Almanya 1984, Türkiye (video dağıtım) |
| Süre | 113 dakika |
| Dil | Almanca |
| Diğer adları |
Lola (Lola, Bir Alman Kadını), Türkiye, Video Lola, une femme allemande (Fransa) |
Lola, 1981 Batı Almanya yapımı dramatik filmdir. Film 1984 yılında Türkiye'de özgün adıyla ve Lola, Bir Alman Kadını alt başlığı ile VHS ve Betamax formatlarında video dükkânlarından dağıtılmıştı. Bu alt başlığın filmin Lola, une femme allemande olan Fransızca adından alındığı anlaşılmaktadır[1]. Film 3 Şubat 2001'de Aksanat merkezinde özel bir seansta da gösterilmiştir[2].
37 yıllık yaşamına 42 film sığdırmış olan üretken ve aykırı Alman yönetmen Rainer Werner Fassbinder'in yönettiği, aynı zamanda senaryosuyla kurgusuna da katkıda bulunduğu "Lola" nın başlıca rollerinde Barbara Sukowa, Armin Mueller-Stahl ve Mario Adorf oynamışlardır. Müziklerini Freddy Quinn ve Peer Raben'in yaptığı filmin renkli görüntülerini Xaver Schwarzenberger çekmiştir. Filmde özellikle abartılı, coşkulu bir ışıklandırma ile canlı, göz alıcı hatta zevksiz renkler kullanılmıştır. 1950'li yılların parlak renkli kartpostallarını anımsatan bu kitsch renklendirme konunun geçtiği 1957'nin Almanyasına ve filmin karamsar ruh haline olduğu kadar, karakterlerin ahlaki pozisyonlarına da vurgu yapmak için bilerek kullanılmıştır[3].
1981 tarihli "Lola", Fassbinder'in "BRD üçlemesi" olarak anılan üç filminden ikincisidir. Üçlemenin diğer filmleri Maria Braun'un Evliliği (1979) ve Veronika Voss'un Tutkusu (1982)'dur.
"Lola", Josef von Sternberg’in 1930 tarihli ünlü filmi Mavi Melek'in oldukça serbest bir uyarlamasıdır[4]. ("Mavi Melek"'te Emil Jannings'in canlandırdığı profesör Immanuel Rath rolünü burada imar müfettişi rolündeki Armin Mueller-Stahl üstlenmiştir. Marlene Dietrich'in canlandırdığı Lola, bu filmde de Lola'dır ve Barbara Sukowa tarafından canlandırılmaktadır.) Savaş sonrasında hızla büyüyen ve imar yolsuzluklarının ayyuka çıktığı bir Alman kasabasına dürüst ve namuslu bir imar müfettişi tayin olur. Müfettiş Lola'ya aşık olur. Ancak onun aslında bir fahişe olduğunu ve aynı zamanda ahlaksız müteahhit Schukert (Mario Adorf)'in metresi olduğunu bilmemektedir.
Lola, Alman Film Akademisi'nin dağıttığı "Alman Film Ödülleri"nden üçünü kazanmıştı. Bu ödüllerden "gümüş" olanı filme, "altın" olanları ise Barbara Sukowa ve Armin Mueller-Stahl'a verilmiştir[5].
Konusu
Film 1957 yılında Batı Almanya'nın Bavyera bölgesinde Coburg adlı büyük bir kasabada geçer. II. Dünya Savaşı'nın bitmesinin üzerinden on yıl kadar geçmiştir ve savaş sırasında yıkıma uğrayıp yoksullaşmış bu ülkede serbest piyasa ekonomisine dayalı Amerikan tarzı hızlı bir kalkınma göze çarpmaktadır. Tüketim ekonomisinin ön planda olduğu bu modelde kapitalizmin en ilkel şekli yaşanmakta, devlet dairelerinde tayin edilmiş olan yetersiz ve yozlaşmış memurların da gayretleriyle yeni palazlanmaya başlayan bazı müteahhitler kenti usulsüz yapılarla donatıp büyük paralar kazanmaktadırlar. Bunların arasında en etkili olanı ise hilekâr ve ahlaksız müteahhit Schukert (Mario Adorf)'tir. İmar komisyonunda dağıttığı rüşvetlerle her işini rahatça gördüren Schukert, aynı zamanda kasabanın eğlence mekânlarının devamlı müşterisidir. Bu mekânlardan birinde hem kabare şarkıcısı hem de fahişe olarak çalışan Lola (Barbara Sukowa) aynı zamanda Schukert'in metresidir. Schukert işlerini gördürmek için paranın yanı sıra zaman zaman Lola'yı da komisyon üyelerine peşkeş çekmekten geri kalmaz.
O günlerde kasabaya Von Bohm (Armin Mueller-Stahl) adında bir imar müfettişi tayin olur. Giyim kuşamı ve mütevazi yaşam tarzıyla 'eski moda' sayılabilecek bu orta yaşlı bekâr adam son derece dürüst, iyi niyetli, disiplinli ve işine bağlı bir memurdur. Olan bitenlerden haberi vardır ve bu rüşvetçi yoz düzeni yıkmaya azmetmiştir, ama ani ve köklü bir değişiklik yerine durumu kademe kademe düzeltmenin daha uygun olacağına karar vermiştir. Von Bohm, savaşta kocası ölmüş olan bir kadını (Karin Baal)'ı evine kâhya olarak almıştır. Bu çalışkan ve iyi kalpli kadın aslında Lola'nın annesidir, ve torununa yani Lola'nın kızına da Von Bohm'un evinde bakmaktadır. Von Bohm, yanında çalışan kadının kızı olduğunu bilmeden, adının da Marie-Louise olduğunu zannettiği Lola'ya aşık olur ve ona evlenme teklif eder. Haliyle onun bir fahişe olduğundan ve Schukert'in metresi olduğundan habersizdir. Lola da sınıf değiştirip saygın bir orta sınıf kadını olma fırsatı kaçırmak istemez ve gerçek kimliğini Von Bohm'dan saklar.
Von Bohm'un emrindeki memurlardan biri olan Esslin (Matthias Fuchs), onun saflığına dayanamaz ve onu uyandırmak için bir gece Lola'nın çalıştığı aynı zamanda bir genelev olan gece kulübüne davet eder (Esslin de orada bateri çalmaktadır). Von Bohm orada nişanlısı Marie-Louise'in (Lola) gerçek kimliğini kendi gözleriyle görünce afallar. Aynı masada oturdukları Schukert de Lola'nın 'meziyetlerini' saymakla bitiremeyince Von Bohm yıkılır. Başlarda sevdiği kadına mı yoksa mesleğine mi bağlı kalacağı hususunda ikilemde kalır. Ertesi gün Schukert'in aleyhinde delil toplamaya başlar. Ancak kapitalizmin karanlık nimetlerinden bütün kasabalı az veya çok yararlandığı için bu imar yozlaşmasının başta gazeteciler olmak üzere kimsenin umurunda olmadığını üzülerek anlar. Sonunda sistem Von Bohm'un da kanına girmiştir. Baştan çıkan Von Bohm işin ucunu bırakır ve sisteme teslim olur, sonunda da Lola'yla evlenirler. Schukert düğün hediyesi olarak kabare-genelevi Lola'ya hediye eder. Evlendikleri gün Von Bohm yürüyüşe çıktığında, Schuckert Lola'nın yatağına girer. Herkes istediğini almıştır ve düzen eskisi gibi devam etmektedir.
Tarzı
Rainer Werner Fassbinder filmde bilerek abartılı, coşkulu bir ışıklandırma ile canlı, göz alıcı ve aşırı doygun renkler kullanmıştır. Bonbon şekerleri gibi görünen bu çocuk ruhlu renklendirme ve ışıklandırma Dario Argento ve Pedro Almodovar'ın filmlerindekinden çok daha aşırıdır, hatta zevksiz oldukları bile söylenebilir. Oysa 1950'li yılların parlak renkli kartpostallarını anımsatan bu kitsch renklendirme konunun geçtiği 1957'nin Almanyasına ve filmin karamsar ruh haline olduğu kadar, karakterlerin ahlaki pozisyonlarına da vurgu yapmak için özellikle kullanılmıştır. Örneğin fahişe şarkıcı Lola genelde kırmızı ve tonlarıyla ışıklandırılırken, dürüst memur Vohn Bohm'un rengi mavidir, sıklıkla da gözleri mavi bir ışık şeridiyle aydınlatılmıştır (Armin Mueller-Stahl'ın gözleri de mavidir). Yatak odaları pembe rengin tonlarına boğulmuştur vb. Yine dönemin ve kişilerin ruh halini yansıtmak amacıyla "Yeni Alman Sineması"nın karakteristiklerinden olan alışılmadık kamera açılarına da sıklıkla baş vurulmuştur [3][6].
"Lola", Josef von Sternberg’in 1930 tarihli ünlü filmi Mavi Melek'in 1950'lerin Almanyasına taşınmış bir varyasyonu olarak da değerlendirilebilir. Yine Sternberg’in 1932 tarihli Blonde Venus'üyle de benzerlikler gösterir. Film melodramatik anlatım yapısıyla Douglas Sirk'in 1950'li yıllarda bolca çektiği pembe filmleri de andırmaktadır (Zaten Fassbinder de sıkı bir Douglas Sirk hayranıydı)[7]. Fassbinder ayrıca Jean-Luc Godard'ın filmlerindeki gibi kışkırtıcı 'fahişe metaforları'na başvurmuştur, yani insanoğlunun amacına ulaşabilmek, istediğini elde edebilmek için başka birilerini alabildiğine kullanmasını alaycı bir dille anlatmıştır. Filmde Marksist Esslin hariç herkesin bir fiyatı vardır ve rahatça alınıp satılabilmektedir. Alınıp satılan değerlerin yanında fahişe Lola'nın yaptığı çok daha hafif kalmaktadır ama yine de Fassbinder dünyanın bu en eski mesleğini aklamaya ve masum göstermeye de çalışmaz. Alaycı bir dokundurma da o yıllardaki ekonomik düzene yapılmıştır: Bir zamanlar ülkede Nazilerin sağladığı ekonomik mucizenin bir benzeri, 1950'li yıllarda Amerikalılar tarafından gerçekleştirilmektedir [8][9]
Fassbinder'in "BRD Üçlemesi"
"Lola", Fassbinder'in "BRD üçlemesi" olarak anılan üç filminden ikincisidir. Üçlemenin diğer filmleri Maria Braun'un Evliliği (veya Bir Evliliğin Öyküsü) (1979) ve Veronika Voss'un Tutkusu (1982)'dur. BRD, Batı Almanya'nın resmi adı olan Bundesrepublik Deutschland (Almanya Federal Cumhuriyeti )'ın baş harflerinden oluşmuştur. Bu tematik üçlemeyi oluşturan filmlerin ortak yanı, II. Dünya Savaşı sonrasında ekonomik bir mucize gerçekleştiren Batı Almanya'nın sorunlarını ve bu ülkede yaşayan üç farklı kadının öyküsünü anlatılmalarıdır [10]. Bu üçleme, 2003 yılında The Criterion Collection firması tarafından 4 diskten oluşan bir DVD Box olarak piyasaya verilmiştir.
| Yıl | Özgün adı | Türkçe adı | Renk |
|---|---|---|---|
| 1979 | Die Ehe der Maria Braun | Maria Braun'un Evliliği (Bir Evliliğin Öyküsü) | Renkli |
| 1981 | Lola | Lola (Video'da "Lola, Bir Alman Kadını" alt başlığı da var) | Renkli |
| 1982 | Die Sehnsucht der Veronika Voss | Veronika Voss'un Tutkusu | Siyah-beyaz |
Oyuncular
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Barbara Sukowa | Lola/Marie-Louise |
| Armin Mueller-Stahl | Von Bohm |
| Mario Adorf | Schukert |
| Matthias Fuchs | Esslin |
| Helga Feddersen | Frau Hettich |
| Karin Baal | Lola'nın annesi |
| Ivan Desny | Wittich |
| Elisabeth Volkmann | Gigi |
| Hark Bohm | Volker |
| Karl-Heinz von Hassel | Timmerding |
Kaynakça
- ↑ Videosinema Dergisi, Videosinema (Temmuz-Ağustos 1984). "Video Klüp Listelerinden Seçmeler". Videosinema Sayı:2: 44.
- ↑ "Milliyet Gazetesi Arşivi" (Türkçe). gazetearsivi.milliyet.com.tr. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160224191128/http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Ara.aspx?araKelime=Lola%20Fassbinder&isAdv=false. Erişim tarihi: 13 Ekim 2010.
- 1 2 "Why Does Herr R. Run Amok" (İngilizce). www.mondo-digital.com. 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130121171132/http://www.mondo-digital.com/whity.html. Erişim tarihi: 13 Ekim 2010.
- ↑ "BRD Trilogy" (İngilizce). en.wikipedia.org. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151120113222/https://en.wikipedia.org/wiki/BRD_Trilogy. Erişim tarihi: 13 Ekim 2010.
- ↑ "Awards for Lola (1981/I)" (İngilizce). IMDb. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160224191135/http://www.imdb.com/title/tt0082671/awards. Erişim tarihi: 13 Ekim 2010.
- ↑ "Only the Cinema" (İngilizce). seul-le-cinema. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150927171911/http://seul-le-cinema.blogspot.com/2007/12/1218-lola.html. Erişim tarihi: 16 Ekim 2010.
- ↑ "Fassbinder's variation on "The Blue Angel"" (İngilizce). www.epinions.com. 24 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20101224185413/http://www.epinions.com:80/review/mvie_mu-1124412/content_190474260100. Erişim tarihi: 16 Ekim 2010.
- ↑ "It's wonderfully provocative as only Fassbinder can be. Angel"" (İngilizce). sover.net. 2 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110102031317/http://homepages.sover.net/~ozus/lola1981.htm. Erişim tarihi: 16 Ekim 2010.
- ↑ "Lola" (İngilizce). www.spiritualityandpractice.com. 30 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20101230095114/http://spiritualityandpractice.com/films/films.php?id=8103. Erişim tarihi: 16 Ekim 2010.
- ↑ "BRD Trilogy" (İngilizce). en.wikipedia.org. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151120113222/https://en.wikipedia.org/wiki/BRD_Trilogy. Erişim tarihi: 13 Ekim 2009.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Lola
- Allmovie.com'da "Lola"
- Film hakkında Türkçe bir inceleme
- Filmin çeşitli afişleri