Domestikos

'Domestikos' (Yunanca: δομέστικος, (Latince: 'domesticus', "ehlibeyt" kelimesinden gelir), Geç Roma İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluğu dönemi sivil, askeri ve kilise ile ilgili unvan.

Askeri Kullanımı

Domestikoi, protectores domestici isimli geç dönem Roma ordusunun muhafız birliğine dayanır ve 3. yüzyılın sonlarında kurulmuştur. Bu birlikler doğrudan İmparatorun kurmay heyeti gibi çalışırken aynı zamanda subay yetiştiren birer okuldular.^[1] Bunlar, geç 6. yüzyıla kadar Doğu Roma İmparatorluğu'nda varlıklarını sürdürdüler. Bizans ordusunda, eski protectores domestici 7. yüzyılda ortadan kalktı ve belirli bir muhafız birliğinin sadece bir ismi olarak kaldı. 8. yüzyılın ortalarında, Tagmata'ların kurulmasından sonra, Optimatoi yanında Tagmata'ların dört tanesi (Scholae Palatinae, Exkoubitoi, Hikanatoi ve Noumera) bir domestikos tarafından yönetilirdi.^[2] Onlara geç 10. yüzyılda, kısa ömürlü bir Tagmata olan Athanatoi eklenmiştir.^[3]

Domestikos tōn scholōn

Aralarında en önemlisi, domestikos tōn scholōn 10. yüzyılda imparatordan sonra ordunun başkomutanı oldu, aynı yüzyılda bu pozisyon ikiye bölündü: domestikoi tēs Anatolēs (Doğu - Anadolu'nun komutanı) ve domestikoi tēs Dyseōs (Batı - Balkanların komutanı)^[4] Bu bölünmeden sonra, fiilen ordunun baş komutanının unvanı, domestikos tōn scholōn yerine megas domestikos olurken, sıradan domestikos, erken Palaiologos dönemine kadar (yaklaşık 1320) bölge valilerine verilen bir onur unvanı oldu.^[5]

Megas domestikos

Megas domestikos (Yunanca: μέγας δομέστικος), Bizans kara ordusunda İmparatordan sonra gelen baş komutana verilen unvandır.^[6] Kelimenin kesin kaynağı belirsizdir, ilk 9. yüzyılda kullanılmıştır, büyük olasılıkla domestikos tōn scholōn kelimesinden türetilip tuttuğu büyük güce vurgu yapmak için başına övücü megas kelimesi eklenmiştir.^[7]

Sivil ve Saray Kullanımı

355'ten itibaren sivil domestici, farklı birçok dairenin yöneticileri ile ilşkiliydi ve farklı birçok yüksek idari görevde domestikos unvanı geç Bizans İmparatorluğuna kadar devam etmiştir..^[8] Bazı saray görevleri, yönettikleri daireler bağımsızlaştıkça yeniden isimlendirilmiştir. Domestikos tēs basilikēs trapezēs ("İmparatorluk Masasından sorumlu Domestikos"), 680 yılında, eski castrensis palatii unvanının yeni hali olmuştur.^[9]

Kilise Kullanımı

Kilise metinlerine göre, domestikos özellikle koro şarkıcıları gibi kilise ritüelleri ile ilgili grubun başıdır. Korobaşı olup, şarkı söylemeye ve imparator ve patriğin alkışlanmasına önderlik ederlerdi.^[8][10]

Kaynakça

1. Southern & Dixon (1996), pp. 56-57
2. Kazhdan (1991), pp. 646-647
3. Kazhdan (1991), p. 220
4. Treadgold (1995), p. 78
5. Kazhdan (1991), p. 648
6. Kazhdan (1991), p. 1329
7. Haldon (1999), p. 119
8. Kazhdan (1991), p. 646
9. Haldon (1997), pp. 186, 193
10. Moran (1986), pp. 15-17

Kaynaklar

• Bartusis, Mark C. (1997), The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453, Pennsylvania Üniversitesi yayınevi, ISBN 0812216202 
• Bury, John B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century - With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. Oxford Üniversitesi yayınevi. 
• John F., Haldon (1997). Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture. Cambridge Üniversitesi yayınevi. ISBN 978-0521319171. http://books.google.com/books?id=pSHmT1G_5T0C. 
• Haldon, John F. (1999). Warfare, state and society in the Byzantine world, 565-1204. Routledge. ISBN 1857284941. 
• Kazhdan, Alexander, ed. (1991), Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-504652-6 
• Moran, Neil K. (1986). Singers in Late Byzantine and Slavonic Painting. BRILL. ISBN 9789004078093. 
• Southern, Pat (1996). The Late Roman Army. Routledge. ISBN 0-300-06843-3. 
• Treadgold, Warren T. (1995). Byzantium and Its Army, 284-1081. Stanford Üniversitesi yayınevi. ISBN 0804731632.