Mehmet Aksoy
| Mehmet Aksoy | |
|---|---|
| Doğum |
1939 Kesap Kasabası,Yayladağı, Hatay |
| Uyruk | Türk |
| Etkin yıllar | 1970- |
| Sanat eğitimi |
İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, Berlin Güzel Sanatlar Okulu |
| Ünlü yapıtları | İnsanlık Anıtı, Kibele Çeşmesi, Buluttan Sevgililer |
Mehmet Aksoy (d. 1939, Hatay, Yayladağı), heykeltıraş.
Almanya'da ve Türkiye'de tanınmış bir sanatçıdır, bu iki ülkede çeşitli alanlarda açık hava heykelleri bulunur.
Kars’ta Türkiye ve Ermenistan'ın dostluğunu simgelemek 2006’da yaptığı İnsanlık Anıtı adlı eserinin 2011 yılında hükümet tarafından yıktırılmasına gösterdiği tepkilerle kamuoyu gündemine gelmiştir.
Yaşamı
1939'da Hatay'ın Yayladağı ilçesinin günümüzde Suriye sınırlarında kalan Kesap kasabasında doğdu. Bir Türkmen ailenin yedi çocuğundan birisidir. İlk ve orta öğrenimini Yayladağ, Hatay, Tarsus ve Antakya'da yaptı.
1960 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin Resim bölümüne girdi. 1961’de Akademi’nin Heykel bölümüne geçerek 1967’e kadar Prof. Şadi Çalık atölyesinde öğrenim gördü. 1969’da askerlik hizmetini tamamladıktan sonra Akademi’de aynı bölümde asistanlık yaptı. 1970 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın yurdışı eğitim bursu sınavını kazanarak öğrenimine devam etmek üzere Londra’ya gitti. 1972’de Berlin'e geçti, eğitimine Berlin Güzel Sanatlar Okulu’nda devam etti. Wolfang Bierde’nin demir atölyesinde bir süre çalıştıktan sonra Bernhardt Heilege’nin atölyesine devam etti.[1] Berlin’deki Türk Toplumcular Ocağı’nda sosyalizm ile tanışan sanatçı, çeşitli politik etkinliklere katıldı. Almanya’daki ilk döneminde Anlamak (1975), İşsiz, 1977, Nazım Hikmet Büstü (1977), Nazim Hikmet Hapiste (1977), Nelson Mandela (1979), Köylü Başı (1979), Türkiye (1979) adlı eserleri üretti. Bu eserlerde sosyalist ideallerini ön plana çıkarttığı görülür.[1] 1977'de yüksek lisans eğitimini tamamladı.
1978'de Türkiye'ye dönen sanatçı 1980'e kadar İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde öğretim üyeliği yaptı. İdealist bir tutumla halka heykeli tanıtmak, sevdirmek amacıyla açık hava resim, heykel, fotoğraf sergileri düzenledi.[1]
12 Eylül darbesinde askerlerin evine baskın yapmasından sonra ülkeden ayrılıp Berlin’e giden sanatçı, 1989'a kadar Berlin'de serbest sanatçı olarak çalıştı. Kreuzberg’de bir atölye sahibi oldu ve Türk Toplumcular Ocağı yerine kurulan Türk Merkezi’nin başkanlığını yaptı.[1] bu dönemde yaptığı heykellerde Türkiye’deki gerilimleri, hapishanelerde işkence görenleri konu edindi.[1] Almanya’da çeşitli heykel sempozyum ve fuarlarına katılan sanatçı ülkede tanınmaya başladı; Berlin’de bazı açık alanlara heykelleri dikildi.
1980’lerin ortalarından itibaren heykellerinde daha soyut bir ifadeye yöneldi. 1987 yılında mermerden yaptığı Ayrılık heykelinde Almanya’daki Türklerin ve diğer yabancıların çıkarılan zorluklar nedeniyle çocuklarını ülkeye getirmede yaşadıkları sıkıntıyı, çocuğun ailesinden koparılışını soyut bir dille anlattı.[1] 1989'da Bonn şehrine dikilecek Asker Kaçağı heykeli için açılan yarışmayı kazandı. Alman askerini küçük düşürdüğüne dair açılan dava sonucu meydana dikilmesine izin verilmeyen heykel, uzun süre Almanya gündeminde kalmış, çeşitli eyaletlere gezdikten sonra son olarak Potsdam'a dikilmiştir.[2]
Türkiye’ye duyduğu özlem ve Berlin’de neo-Nazilerin yabancı düşmanı hareketlerinden duyduğu rahatsızlık nedeniyle Türkiye’ye döndü. Şahmeran Masalları adlı heykeli ile İstanbul Bienali’ne katıldı. Ankara ve İstanbul’da sergiler açtı. Heykellerinde Anadolu kültürüne, mitoloji ve tarihine dair konuları ele aldı. 1990’lı yıllardan itibaren Türkiye’nin çeşitli alanlarında Aksoy’un eserleri yer almaya başladı. Levent İş Kuleleri’nde Kibele Çeşmesi heykelinde ve Soyak’taki ikinci Kibele Çeşmesi heykelinde yaşamı ve yaşamın devamlılığını çağrıştırmak için suyun akışkanlığı, köpüklenmesi, tozuması, durgunluğu, ayna etkisi, meditatif halleri ve sesini kullandı.[3]
Sanatçı, çalışmalarını Polonezköy yakınındaki Cumhuriyet Köyü’nde "böcek ev" adını verdiği atölye-ev'de sürdürür.[4]
“Ucube” davası
2006 yılında dönemin Kars Belediye Başkanı Naif Alibeyoğlu ile heykeltıraş Mehmet Aksoy arasında sözleşme sonucunda, Türkiye ve Ermenistan'ın dostluğunu simgelemek amacıyla İnsanlık Anıtı adlı eserini gerçekleştirdi. Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Sarıkamış şehitlerini anma törenleri için gittiği Kars’ta 8 Ocak 2011’de gerçekleştirdiği mitingde heykeltıraş Mehmet Aksoy’un yaptığı İnsanlık Anıtı'nı ucubeye benzeterek anıtın belediye tarafından yıkılacağını ve yerine park yapılacağını söyledi.[5] 14 Haziran 2011 tarihinde 24,5 metre yüksekliğindeki heykel, kesilerek kaldırıldı.
Aksoy’un, İnsanlık Anıtı’na “ucube” diyerek hakaret ettiği gerekçesiyle 2015 yılında açtığı dava sonucu Erdoğan 10 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkûm olmuş;[6] bu karar, üç ay sonra Yargıtay tarafından bozulmuştur.[7] Yeniden görülen davada mahkeme bu kez Yargıtay'ın kararına uydu ve Mehmet Aksoy'un açtığı davanın reddine karar verildi.[8]
Aksoy'a tazminat davasını kısmen kazandıktan sonra verdiği röportajda, 10 bin liralık tazminata atıfla “Haram parayı heykele yatırmam” dediği gerekçesi ile Cumhurbaşkanı’na hakaret suçlamasıyla dava açılmıştır.[7]
Aksoy'un İstanbul'un Ümraniye ilçesinde bir site içindeki sosyal tesislerde bulunan "İki Çocuklu Toprak Ana" heykeli, Milli Emlak Müdürlüğü ile site yönetimi arasındaki dava sonucu arazinin Milli Emlak'a ait olduğuna karar verilince yıkılarak kaldırılmak istenmiş; yıkılmak yerine sanatçının atölyesine taşınmıştır.[9]
Ödülleri
|
Bazı eserleri
|
Dış bağlantılar
Kaynakça
- 1 2 3 4 5 6 Erkayhan, Şafak (2011). 1960 Sonrası Almanya'da Türk Sanatçılar .Göç ve Kültürel Kimlik. Impressum. s. 212-216. ISBN 978-1-4478-9718-7.
- ↑ "Kiliseye İltica Eden Meçhul Asker Kaçağı". 50. Yıl Mehmet Aksoy Kataloğu. http://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627§ion=550&periodID=&pageNo=5&exhID=0&bhcp=1.
- ↑ "Yenişehir Soyak Sitesi Kybele Evleri". http://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627§ion=550&periodID=&pageNo=5&exhID=0&bhcp=1. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016.
- ↑ Akyol, Tuba. "Bir böceğin içinde yaşıyor". Milliyet Pazar, 02.08.2001. 30 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090430134519/http://www.milliyet.com.tr:80/2001/08/02/pazar/paz02.html. Erişim tarihi: 08.01.2016.
- ↑ "İnsanlık Anıtı yıkılacak" (Türkçe). www.hurriyet.com.tr. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402095803/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/16720109.asp. Erişim tarihi: 15 Eylül 2013.
- ↑ "Erdoğan'ın tazminat ödeyeceği Aksoy: Haram parayı heykele yatırmam" (Türkçe). www.cumhuriyet.com.tr. 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151223070032/http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kultur-sanat/225896/Erdogan_in_tazminat_odeyecegi_Aksoy__Haram_parayi_heykele_yatirmam.html. Erişim tarihi: 03 Mart 2015 Salı.
- 1 2 "‘Ucube heykel’ kararı 3 ayda bozuldu" (Türkçe). www.haberturk.com, 19 Eylül 205. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160130100911/http://www.haberturk.com/gundem/haber/1130436-ucube-heykel-karari-3-ayda-bozuldu. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016 Salı.
- ↑ "Ucube davası yeniden görüldü". Karsbora.com 22 Aralık 2015. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160227161422/http://www.karsbora.com/haber/2352/ucube-davasi-yeniden-goruldu--haberleri.aspx. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016.
- ↑ "Heykeltıraş Mehmet Aksoy, heykelini yıkılmaktan son anda kurtardı". Birgün gazetesi 6 Ocak 2016. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160207224147/http://www.birgun.net/haber-detay/heykeltiras-mehmet-aksoy-heykelini-yikilmaktan-son-anda-kurtardi-99913.html. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016.