Meta-etik
 |
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Konu hakkında uzman birini bulmaya yardımcı olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
| Etik |
| Kuramsal |
|
Meta-etik |
| Uygulamalı etik |
|
Biyoetik · Tıbbî etik |
| Temel konular |
|
Adâlet · Değer |
| Önemli filozoflar |
|
Aristo · Konfüçyüs |
| Listeler |
Metaetik, Etik anabilim dalının etik özelliklerinin, anlatım ve bildirimlerinin, tutumlarının ve yargılarının doğasını anlamak, arayıp bulmak ve ortaya çıkarmak maksadıyla uğraşan koludur.
Meta-etik, etik anabilim dalının genellikle felsefeciler tarafından kabul gören Dört ana kolundan biridir. Diğer Üç kol tasvirî etik, normatif etik ve uygulamalı etik olarak tanımlanmaktadır.
Meta-etik, Normatif etik sistemlerini, onların ilk ilkeleri olan ahlak yargılarını ve etiğin ilkel terimleri olan ahlaki kavramları çözümler. Normatif etiğin yargılarına karşı oldukça eleştirel yaklaşan meta-etik; tarihsel, bilimsel, deneyimsel veya normatif yargı gerektiren-ya da ihtiva eden- bir düşünce biçimi olmayıp, ahlaki kavramların anlamını dil ve ahlak ilişkisi içinde analiz eden; analitik bir disiplin türü olan bir etik dalıdır.
Normatif etik Şu gibi durumlarda ne yapmalıyız? gibi soruların cevaplarını ararken meta-etik İyilik nedir? ve Bir şeyin iyi veya kötü olduğunu nasıl söyleyebiliriz? gibi soruların cevaplarını arar. Kısacası, meta-etik, etik değerlerin doğasını ve özelliklerini anlamaya çalışır.
Bazı teoristler, pratik etik teorilerinin anlamlı olabilmesi için öncelikle sağlam bir meta-etik teorisine sahip olmamız gerektiğini iddia ediyor. Hangi konuda ne yapacağımıza kadar vermeden önce bu kararı hangi ahlaki ölçüte göre almamız gerektiğini kararlaştırmamız gerekiyor. Aksi halde günlük hayatta önemli olaylar için aldığımız önemli kararlar bile belirli bir mantığa oturtulmamış olacaktır. Meta-etik, bu tarz bir mantığı arar.
Meta-etik sorular
Richard Garner ve Bernard Rosen'a göre üç tip meta-etik problemi veya üç genel meta-etik sorusu vardır:,[1]
1. Ahlaki ilkeler ve ahlaki yargılar ne anlama geliyor?
2. Ahlaki yargıların doğası nedir?
3. Ahlaki yargılar herhangi bir şekilde desteklenebilir veya savunulabilir mi?
İlk tipten sorulara bir örnek olarak: İyi ve kötü gibi sözcüklerin anlamı nedir? sorusu söylenebilir. İkinci soru tipi; ahlaki yargıların evrensel mi yoksa göreli mi olduğunu tartışır. Üçüncü soru tipine örnek olarak ise: Herhangi bir konuda, tüm seçenekler arasından neyin ''iyi'' olup neyin ''kötü'' olduğunu nasıl bilebiliriz? sorusu örnek verilebilir. Garner ve Rosen bu üç temel meta-etiksel soruyla ilgili: ''Bu sorular birbirleriyle alakasız sorular değiller. Bazen aralarından herhangi bir soru için önerilen güçlü bir cevap; bir diğerini veya hepsini birden cevaplıyor olabilir.'' demiştir.
Bir meta-etik teorisinin, bir normatif etik teorisinden farklı olarak, ''daha iyi'', ''daha kötü'', ''iyi'', ''kötü'', ''kötülük'' gibi belirli ahlaki yargılara özel bir anlam-değer vermemesine rağmen normatif etik teorisinin iddialarının sağlamlığını ve anlamını derinden etkileyebilir.
Kaynakça
- ↑ Garner, Richard T.; Bernard Rosen (1967). Moral Philosophy: A Systematic Introduction to Normative Ethics and Meta-ethics. New York: Macmillan. s. 215. LOC card number 67-18887.