Milovan Đilas
Milovan Djilas, (Milovan Đilas) (Sırpça: Милован Ђилас) (d. 4 Haziran 1911 - ö. 20 Nisan 1995), Karadağ asıllı Yugoslav siyasetçi, teorisyen ve yazar.
II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav Partizanları örgütünde ve savaş sonrası kurulan Yugoslav hükümetinde etkili bir kimse idi. Komünist lider Tito’nun yakın çevresindeki az sayıdaki kişi arasına girdi. 1953ten itibaren Komünist Parti yöneticileri ile arası açılan Djilas, parti ici bürokrasiyi, yönetimin bazı kademelerini eleştirmesi sonucu partiden atıldı. "Yeni Sınıf” teorisi ile ünlüdür.
Yaşamı
Karadağ’ın bir köyünde dünyaya geldi. 1932’de üniversite öğrencisi iken Yugoslavya Komünistler Ligi’ne katıldı. Siyasi görüşleri nedeniyle tutuklandı; 1933-1936 arasında tutuklu kaldı. 1938’de Komünist Parti Merkez Komitesi’ne seçildi ve 1940’da Politbüro üyesi oldu.
1941’de Yugoslavya Krallığı Mihver Devletleri tarafından işgal edildiğinde direnişi örgütlemede Josip Broz Tito’nun yanında yer aldı; savaş boyunca bir gerilla komutanı idi. İtalyan işgalcilere karşı direniş başlatmak üzere Karadağ’a gönderildi. 1941 Karadağ Ayaklanması'nda önemli rol oynadı. Kasım 1941’de Tito tarafından görevden alındı. Sırbistan’da partinin ana yayın organı olan Borba’nın editörlüğünü yapmakla görevlendirildi.[1]
Savaştan sonra Çeşitli diplomatik görevlerde ülkesini temsil etti, Stalin ve diğer SSCB yetkilileri ile görüş alışverişinde bulunmak için SSCB’ye yapılan seyahatlere katıldı.[2] 1953’te başbakan yardımcısı, aynı yıl millet meclisi başkam oldu.
Komünist sistemde "İmtiyazlı yöneticilerden müteşekkil bir yeni sınıfın" oluştuğu iddiası üzerine Komünist Parti yöneticileriyle arası açıldı. 1954’te açıkça “demokratikleşme” talep etmesinin ardından partiden ihraç edildi. The New York Times’a verdiği bir röportaj nedeniyle düşmanca propaganda yapmakla suçlandı ve 1,5 yıl hapisle cezalandırıldı. 1956’da ise Macar Devrimi’ni komünizmin sonunun başlangıcı olarak adlandırması üzerine 3 yıl hapse mahkum oldu.
Hapse girmeden önce yazıp ABD’deki yayıncısına gönderdiği "Yeni Sınıf" adlı kitabı 1957’e yayımlandı. Kitapta modern komünizmin köklerinin, batı Avrupa'daki modern sanayiinin doğuşu karşısında unutulmuş olmakla beraber, çok gerilere ulaştığını ifade etti. Komünizmin ana hatları, maddenin hakimiyeti ve realitenin daimi değişikliğe tâbi bulunması hakikatinde saklı bulunup, bu fikirlerin komünizmin doğuşundan az evvelki zamanın düşünürlerinden alındığını savundu. Kitap büyük başarı kazandı ve kırk dile çevrildi. Yazar ise ilave yedi yıl daha ceza aldı.
4 yıl iki ay hapis yattıktan sonra 20 Ocak 1961’de şartlı olarak salıverilen Djilas, “Stalin’le Konuşmalar” kitabını yayımladığı için 1962’de tekrar tutuklandı “devlet sırlarını açıklamakla suçlandı”; 5 yıl hapis cezası aldı.
Mahkumiyeti sırasında romanlar yazdı ve John Milton’un Kayıp Cennet eserini Sırp-Hırvatça’ya çevirdi. Dokuz yıl mahkumiyet yaşamından sonra 31 Aralık 1966’ta genel aftan yararlanarak serbest kaldı. 20 Nisan 1995’te ölümüne kadar Belgrad’da yaşadı.[1]