Mondros Deniz Muharebesi

Bu madde 1913 yılında yapılan deniz savaşı hakkındadır. Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan bırakışma için Mondros Mütarekesi sayfasına bakınız.

Mondros Deniz Muharebesi
Birinci Balkan Savaşı
Yunan kruvazörü Georgios Averof
Tarih 18 Ocak (eski tarihle 5 Ocak) 1913 Bölge Mondros açıkları, Yunanistan Sonuç Yunan zaferi[1]
Taraflar
Yunanistan Krallığı	Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Tuğamiral Pavlos Kountouriotis	Kaptan Ramiz Bey
Güçler
3 savaş gemisi 1 zırhlı kruvazör 7 muhrip	3 savaş gemisi 1 kruvazör 5 muhrip
Kayıplar
1 yaralı	İki gemi ağır yaralı, 190 ölü ve yaralı

Mondros Deniz Muharebesi (Yunanca: Ναυμαχία της Λήμνου) 18 Ocak (eski tarihle 5 Ocak) 1913 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan donanmaları arasında meydana gelen çatışma. Birinci Balkan Savaşı sırasında yaşanan muharebe, Osmanlıların Çanakkale Boğazı'nda konuşlu Yunan donanmasını dağıtmak ve Ege Denizi'nde egemenliği yeniden ele geçirmek için yaptıkları ikinci ve son denemedir.

Çatışma öncesi durum

1912 yılında yaşanan muharebeler sonucunda Ege Denizi'ndeki adaları Yunanistan'a kaptıran ve İmroz Deniz Muharebesi'nden yenilgiyle ayrılan Osmanlı Donanması Limni adasındaki Mondros limanında konuşlu bulunan Yunan filosunu dağıtmayı amaçlıyordu. Ne var ki, Osmanlı'yı İmroz'da mağlup eden Yunan sancak gemisi Georgios Averof sorun oluşturmaktaydı. Osmanlıların temel taarruz planı hızlı bir kruvazörle Yunan filosunun arasına karışmak, içinde Averof'un da bulunduğu birkaç Yunan gemisini limandan dışarı şıkarmak ve limanda savunmasız kalan gemilere saldırmaktı. Bu plan uyarınca harekete geçen Hamidiye 13/14 Ocak 1913 gecesi Yunan gözcü gemilerinden sıyrılmış ve sonraki gün Siros'ta bir ticaret gemisi batırmıştır. Saldırı sırasında limanın da bombalanması Atina'yı kaygılandırmış ve filoya "saldırıya etkin takiple karşılık verilmesi" emrinin verilmesine yol açmıştır. Kendilerine karşı bir tuzak kurulmuş olması olasılığını göz önüne alan Amiral Kountouriotis bu emre uymamış ve Osmanlı Donanması'nı Çanakkale Boğazı'nda kıstırma planı için hazırlanmaya başlamıştır.

Bu sırada Osmanlılar, mürettebatın moralini yükseltmeye çalışmış ve bu amaçla Barbaros Hayreddin Paşa damgalı bayrağı aynı adlı geminin gönderine çekmişlerdir.

Muharebe

Tuğamiral Pavlos Kountouriotis komutasındaki Yunan filosu 9960 tonluk Averof adlı zırhlı sancak gemisi, üç dretnot öncesi savaş gemisi (Spetsai, Hydra ve Psara) ve yedi muhripten oluşmaktaydı. Osmanlı filosu ise bünyesinde Barbaros Hayreddin, Turgut Reis ve Mesudiye dretnot öncesi savaş gemileri, Mecidiye kruvazörü ve beş muhrip barındırmaktaydı. Assar-i-Tevfik adlı savaş gemisi ise Çanakkale Boğazı'nda beklemiş ve muharebeye katılmamıştır.

Yunan devriyeleri 5 Ocak günü saat 08:20'de Osmanlı filosunun göründüğünü merkeze bildirmişlerdir. 09:45'te Mondros Koyu'ndan çıkan Yunan filosu Limni'nin yaklaşık 12 mil güneydoğusunda Osmanlı güçleriyle karşılaşmıştır. Her iki filonun sancak gemilerinin ön planda olduğu çatışma 11:34'te başlayan karşılıklı ateşle alevlenmiş ve iki filo arasındaki 8400 metrelik ara, Yunan filosunun sola doğru harekete başlamasıyla azalmaya başlamıştır. Kısa süre sonra Mecidiye ve yakınındaki muhripler Çanakkale Boğazı'na doğru dönüş yapmış ve bunu, Hydra and Psara'nın açtığı ateşle yara alan Mesudiye'nin yönünü 11:50'de kuzeydoğuya çevirmesi izlemiştir. 11:54'te başarılı bir salvoyla Barbaros'un orta direğini kıran Averof, Osmanlı donanmasını Çanakkale Boğazı'na geri çekilmeye mecbur bırakmış ve Elli'de yaptığına benzer biçimde bağımsız bir tutum sergileyerek Osmanlı gemilerini takip etmeye başlamıştır. Takip, Osmanlı gemilerinin 14:30 sularında Çanakkale Boğazı'na yaklaşmasıyla son bulmuştur.

Muharebe sonrası

Osmanlı savaş gemisi Mesudiye

Osmanlı gemilerinin ateş gücü muharebe boyunca beklentilerin üzerinde seyretmiş, ancak isabet oranında aynı başarı sergilenememiştir. Averof, gövdesinde küçük yaralar açan iki atıştan kaçamamış, diğer savaş gemileri ise tek bir isabet bile almamışlardır. Osmanlı gemileri ise görece ağır yara almış, 20 kez isabet alan Barbaros'un topçu birliği kullanılamaz duruma gelirken 75 mürettebat yaşamını yitirmiş, 130 da yaralı verilmiştir. Turgut Reis'in gövdesinde büyük bir gedik açılmış ve 47 görevli yitirilmiştir. Mesudiye de birçok kez isabet almış; ancak asıl hasar, 150 mm'lik silah platformuna denk gelen ve 68 kişinin ölümüne neden olan 270 mm'lik top atışı sonucunda meydana gelmiştir. Birinci Balkan Savaşı'nın son muharebesi olan bu çatışma sonucunda Osmanlı Donanması Çanakkale Boğazı'na değin geri çekilmiş ve Yunanistan'ın Ege Denizi'ndeki egemenliği güçlenmiştir.

Osmanlı filosunun Çanakkale Boğazı içlerine değin çekildiği haberi 1. Yüzbaşı Michael Moutousis ve Asteğmen Aristeides Moraitinis tarafından 24 Ocak 1913 tarihinde doğrulanmıştır. Maurice Farman marka sürat teknesiyle Nagara deniz üssünden keşfe çıkan bu denizciler Osmanlı filosunun bulunduğu noktaları belirlemiş ve buraya dört bomba bırakmışlardır. 2 saat 20 dakika süren uçuşta toplam 180 km yol alan Moutoussis ve Moraitinis'in bu başarısı uluslararası medyada büyük ilgi görmüştür.

Not: Yunanistan'ın muharebe sırasında Jülyen takvimini kullanıyor oluşundan ötürü tüm tarihler eski biçimde yazılmıştır.

Notlar

1. Hall, Richard C., The Balkan Wars 1912-1913, (Routledge, 2000), 65

Kaynakça

• Mondros Muharebesi - 1913 deniz muharebesi