Mpemba etkisi

Mpemba etkisi, bazı özel koşullarda, "sıcak" suyun "soğuk" sudan daha hızlı donmasıdır.

Olay ismini, iddiayı tekrar gündeme getiren, Tanzanyalı Erasto B. Mpemba'dan almaktadır. Mpemba, olayı ilk 1963'de lise öğrencisi iken sıcak dondurmanin donması sırasında fark etti ve 1969'da Dr. Denis G. Osborne ile bu sonuçları yayınladı.

Olay ilk başta termodinamik kanunlarına aykırı olarak gözükmekle birlikte bu konudaki uzmanların birçoğu Mpemba etkisi'nin standart fizik kanunları ile açıklanabileceğine inanmaktadır. Deneyin yapılış şekline bağlı olarak birçok değişken bu olaya etki edebilir:

• Donmanın tanımı, yüzeyin buz tutması mı yoksa tüm hacminin katılaşması mı?
• Buharlaşma, donan kütle hacmini azaltmaktadır.
• Konveksiyon, ısı transferini hızlandırmaktadır.
• Don tutmasının sağladığı termal izolasyon.
• Kaynamış suda azalan çözülmüş gazların yarattığı etki.
• "Süper soğuma" ile soğuk su donmadan kalırken sıcak suyun donması.
• Sudaki kalsium karbonat ve magnezyum karbonat gibi çözünmüş maddelerin donmaya etkileri.

Kaynakça

• En Wikipedia 11 Şubat 2007 sürümü
• Ball, P. (2006) "Does hot water freeze first?", Physics World, 19(4), April, 19-21

Dış bağlantılar ve referanslar

• David Auerbach, Supercooling and the Mpemba effect: when hot water freezes quicker than cold, American Journal of Physics, 63(10), 1995. Auerbach attributes the Mpemba effect to differences in the behaviour of supercooled formerly hot water and formerly cold water.
• Can hot water freeze faster than cold water? Nov, 1998 by Monwhea Jeng (Momo), Department of Physics, University of California
• The Straight Dope: Which freezes faster, hot water or cold water? by Cecil Adams, The Straight Dope, Chicago Reader Inc.
• HyperPhysics: The Mpemba Effect
• Charles A. Knight, The MPEMBA effect: The freezing times of hot and cold water, American Journal of Physics—May 1996—Volume 64, Issue 5, p. 524
• The Mpemba Effect: Hot Water Freezes before Cold
• Other citations to the Mpemba Effect.
• Monwhea Jeng, 2006. "The Mpemba effect: When can hot water freeze faster than cold?" American Journal of Physics, volume 74, number 6, page 514. preprint
• Why water freezes faster after heating (New Scientist)