Mukteda es-Sadr
Mukteda es-Sadr (Arapça: مقتدى الصدر; d. 12 Ağustos 1973), Irak'ta Amerika Birleşik Devletleri işgaline karşı direnen Şii grup Mehdi Ordusu'nun lideridir.
Bağdat'ın kurtarılmış bölge olarak nitelendirilebilecek Sadr Kent bölgesinin gayriresmi yöneticiliğini yaptı. Şii dini lideri Ayetullah Muhammet Sadık es-Sadr'ın 4. oğlu ve Ayetullah Muhammed Bekir es-Sadr'ın damadıdır. Mukteda es-Sadr, Irak hükümetinin herhangi bir resmi unvanına sahip değildir fakat ülkenin en etkili dini ve politik figürlerinden birisidir.
Hayatı
Mukteda Sadr, Lübnan kökenli ve Şii âlimlerin olduğu bir aileden geliyor. Sadr, Şii dünyada saygın bir yeri olan Ayetullah Muhammed Sadık es Sadr’ın 4. çocuğu olarak 1973 yılında doğdu.
Muhammed Sadık es Sadr iki oğlu Mustafa ve Muammile ile birlikte bir iddiaya göre Saddam Hüseyin’in emri ile 19 Şubat 1999’da düzenlenen bir suikast sonucu öldürülmüştü.
Mukteda Sadr ayrıca Ayetullah Muhammed Bakır es Sadr’ın damadı. Bakır es Sadr Irak’ta 1980 yılında idam edilmişti. Mukteda Sadr’ın kuzeni Musa Sadr, İran – Lübnan temelli Amel hareketinin kurucusu olarak biliniyor.
Sadr, ailesi ve bağlantılarına rağmen iyi bir din eğitimi ve üst düzey bir Şii din âlimi olması için gereken müçtehit unvanından yoksun. Ayrıca Sadr’ın fetva vermeye de yetkisi yok.
Molla Atari
Babasına düzenlenen suikasttan önce Sadr, İlahiyat üzerine eğitim alıyordu. Ortadoğu ve İslam dünyası üzerine birçok çalışması bulunan İranlı akademisyen Vali Nasr bir açıklamasında Sadr’dan bahsederken, ‘Öğrenciyken lakabı Molla Atariydi. Eğitimini tamamlayamamasının nedeni Şii hukuku ve teolojisi yerine önceliğini video oyunlarına vermesiydi.’ demişti.
ABD önderliğindeki koalisyon güçlerinin Irak’a müdahalesinden hemen sonra Sadr, Irak’ı 21 Nisan 2003 - 28 Haziran 2004 tarihlerinde yöneten Geçici Koalisyon Yönetimi’ne karşı olduğunu söylemişti. Sadr, ABD tarafından 13 Temmuz 2003’te atanan Irak Yönetim Konseyi’nden daha fazla meşruiyete sahip olduğunu açıklamıştı. Nisan 2003’te Sadr şehrinde onun taraftarları tarafından kurulan Sadr Bürosu hizmet vermeye başladı. Sağlık, yiyecek ve temiz su, başlıca hizmetleri oluşturuyor.
2003’ten sonra Sadr şehrinde yaşayanlar, mahalle meclisini oluşturacak mahalle kurultaylarını ve Sadr şehrini temsil edecek belediye meclisini seçmek için bir araya geldi.
Sadr bürosu, Sadrcı Mehdi Ordusunun desteğiyle bölge meclisini birkaç hafta boyunca işgal ederek yeni bölge meclisini kaldırmaya çalıştı. Seçilmiş konsey, Amerikan güçlerinin Sadrcıları uzaklaştırmasıyla görevine devam edebildi. Buna rağmen Amerikan ve Irak güçleri Sadr bürosu ve Mehdi Ordusunun Sadr şehrindeki eylemlerine devam etmesine engel olamadı.
Mukteda Sadr, Irak’taki Amerikan varlığını sürekli eleştirdi. Sadr, Mehdi Ordusunun birincil amacının ülkedeki istikrarı yeniden sağlamak olduğunu söylüyor.
Sadr’ın Irak’ta bir teokrasi oluşturmak istediği bilinmesine rağmen o ‘İslami Demokrasi’ kurmak istediğini ifade etmişti. Sadr, Irak milliyetçiliği ve Şii inancını birleştirerek Iraklı yoksul Şii Müslümanlara rol modeli olmak istiyor. Sadr daha fazla popüler olabilmek için yoksul ve üzerine mal varlığı olmadığını söylüyor, bazı Iraklılar onu Amerikan işgaline karşı direnişin sembolü olarak görüyor.
Siyasi atılımı
Sadr’ın taraftarları Aralık 2005’teki seçimlerde parlamentoda Şii siyasi bloğunun parçası olan Birleşik Irak İttifakının yanında durdu. Ama Kasım 2006’da Sadr, başbakan Nuri el-Maliki ve George Bush liderliğinde Ürdün’de düzenlenen bir zirvede Irak hükümetini boykot ettiğini deklare etti.
Boykot iki ay boyunca sürdü, daha sonra Sadrcılar kendi pozisyonlarına geri döndüler.
Nisan 2007’de Sadr, Şiilerce kutsal sayılan Necef’te bir miting çağrısında bulundu, Nuri el-Maliki’den ABD öncülüğündeki güçlerin Irak’tan çekilmesi için bir takvimde anlaşmayı talep etti.
O zamandan bu yana Sadr’a sadık savaşçılarla Amerikan ve Irak güçleri arasında çatışmalar devam etti. Binlerce insan öldü, bir o kadarı da yaralandı.
Sadr hareketinin çıkış noktasında belirsizlik var ama giderek daha etkili bir dini parti gücü kazanıp mücadeleye devam ettikçe bu netlik kazanıyor.
Sadr söylendiğine göre savaşçılarının eylemleri engellendiğinde Ağustos 2008’de İran’daki Kum şehrine taşınmıştı.
2010’daki parlamento seçimlerinde Sadr’ın bloğu güçlü bir etki oluşturunca Ocak 2011’de Necef’e döndü.
Irak Parlamentosu’ndaki Sadr grubunun da lideri olan Şii lider, Maliki liderliğindeki Irak hükümetini, başına buyruk şekilde karar almak ve ülkedeki diğer siyasi grupları dışlamakla suçluyor.