Mycobacterium
Mycobacterium ya da Mycobacteriaceae; aside dirençli, uzun veya kısa çomaklar halinde, hareketsiz, sporsuz, kapsülsüz ve aerobik özelliğe sahip mikroorganizmalardır. Mikobakteriler standart hücre duvarı yapısına sahip değildirler ve gram pozitif veya gram negatif olarak sınıflandırılamazlar. Bilinen anlamda kapsül bulunmamasına rağmen hücre duvarlarında çok fazla lipid bulunur. Bu madde mikroorganizmayı hem çevresel koşulların etkisinden korur hem de normal boyalarla boyanamama özelliğini de meydana getirir. Bu nedenle mikobakterileri boyamak için alttan hafifçe ısıtılmaları gerekir.
Bu gruptaki önemli etkenler ve yaptıkları hastalıklar şunlardır:
- Mycobacterium tuberculosis : İnsanlarda etkilidir. Köpek gibi bazı ev hayvanlarına da insanlardan geçebilen bu etken Verem hastalığına neden olur.
- Mycobacterium bovis : Sığırların tüberküloz etkenidir. İnsanlardaki tüberkülozun da 2. derecede sorumlusudur.
- Mycobacterium avium : Kanatlıların tüberküloz etkenidir. Yine madenocağı işçilerinde de akciğer tüberkülozu yaptığı bildirilmiştir.
- Mycobacterium paratuberculosis: Sığırlarda paratüberküloz etkendir.
- Mycobacterium lepra : İnsanlarda Cüzzam hastalığına neden olur.
- Mycobacterium marinum : Balıkların tüberküloz etkenidir. İnsanlara bulaşması halinde Tüberküloz'un deri formuna neden olur.
Mycobacterium tuberculosis dışında kalan tüm mycobacter'ler tüberküloz dışı mycobacter'ler Nontuberculous mycobacteria (NTM) olarak da bilinir.[1]
Etken izolasyonu
Etkenler, Ziehl-Nielsen boyama yöntemiyle karbol-fuksin ve metilen mavisi kullanılarak boyanırlar. Karbol-fuksin preparatlara döküldükten sonra lam, alttan ısıtılır. Böylece hücre duvarı lipoidal madde biraz gevşemiş olur ve boya içeri girer. Sonra preparat asit alkol ile dekolere edilir. Bu işlem sırasında da bakteri içine giren boya çıkmaz. Arkasından preparat metilen mavisiyle boyanır. Mikroskopta tüberküloz etkenleri pembe renkte, ortam ve diğer etkenler mavi renkte görünürler.
Mycobacterium tuberculosis ve M. avium üremeleri sırasında gliserine ihtiyaç duyarlar ki bunlara eugonik etken denir. M. bovis ise gliserinli ortamda üremez ve buna da disgonik etken denir. Ürerken M. avium nemli, mucoid koloni; M. bovis kuru; M. tuberculosis ise kuru, granüllü, turuncu pigment yapar.
Laboratuvar hayvanlarından kobaylar M. tuberculosis’e ve bovis’e duyarlı, M. avium’a ise direnç gösterirler. Tavşanlar M. tuberculosis ve avium’a dirençli, M. bovis’e duyarlıdır. Kanatlılar M. avium’a duyarlı, diğerlerine dirençlidir.
Dipnotlar
- ↑ Griffith DE: Nontuberculosis Mycobacteria. “D Armstrong, J Cohen (ed): Infectious Diseases”, section 2 ch 31, Mosby, London (1999).
Kaynaklar
- Özel Mikrobiyoloji. M. Arda, A. Mimbay, N. Leloğlu, N. Aydın, M. Kahraman, Ö. Akay, A. Ilgaz, M. İzgür, K. Serdar Diker.
- http://www.mikrobiyoloji.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF6CB60B44B4D43F98