Orenburg

Orenburg Орынбор
Оренбург
Orenburg'da bir köprü
Bayrak Arma
Rusya haritasında Orenburg
Ülke	Rusya
Eyalet	Orenburg Oblastı
Yönetim
- Belediye Başkanı	Yuri Nikolayevich Mescheryakov
Nüfus (2002)
- Toplam	556.127[1] (2.013 y)
Alan kodu	+7 +7 3532
İnternet sitesi: http://www.admin.orenburg.ru/

Orenburg (Rusça: Оренбу́рг; Kazakça: Орынбор (okunuşu: Orınbor) ; Tatarca:: Ырынбур (okunuşu: Irınbur) ; Başkortça: Ырымбур (okunuşu: Irımbur) ), Rusya'nın Volga Federal Bölgesinde bulunan Orenburg Oblastı'na bağlı şehir, aynı zamanda Oblast'ın yönetim merkezi. Başkent Moskova'nın 1478 km güneyinde Ural Nehri civarındadır. (51°47′N 55°06′E) Nüfusu 542,700'dür(2005). Orenburg şehrinin Türk Tarihi için en önemli yanı 1920-1925 yılları Kazakistan'ın başkenti olmasıdır.

Tatar, Başkurt, Kazak Türklerinin yaşadığı bölgelerden biridir. Orenburg şehri günümüzde kuzey ve güney olmak üzere iki bölgeye ayrılmıştır.

Tarihi

• I. Bütün Başkort Kurultayı 1917 yılının 20—27 Haziranda Orenburg (Irımbur) şehrinde geçti.
• III. Bütün Başkurtlar Kurutlayı 1917 yılının 8—20 Aralıkta Irımbur (Orenburg) şehrinde gerçekleştir. I. ve II. Bütün Başkurtlar Kurutlayı Başkurt ülkesinin oluşuma ve milli «Başqort» gazetesinin çıkarılmasına karar verildi. III. Bütün Başkurt Kurultayında, Tatar- Başkurt Özerk ülkesinin oluşumu fikri Ahmetzeki Velidi Toğan (Zeki Velidi Togan) ile hayata geçmiş ve Başkurt hükümeti kurulmuştur.
• 1919 yılında Orenburg'da Başkurt Özerk Cumhuriyeti (Başqort Avtonomiyalı Sovet Sotsialistik Respublikası / Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы ) oluşumuna yönelik deklerasyon ilan edildi. Başkurt Otonom Cumhuriyeti kuruldu
• 1920 yılında Orenburg'da Kırgız (Kazak) Özerk Cumhuriyetinin de kurulması için deklerasyon ilan edildi. Sovyet yönetimi Türk halklarını birbirine düşürmek için uğraşılarına devam etti.
• 1920-1925 yıllarında Orenburg şehri Kazakistan'ın ilk başkenti oldu.

Ulaşım

Orenburg– ulaşım yönünden iyidir. Samar, Orsk, Ural, Aktöbe, Ufa dolayına giden otoyolları var. Demir yolu ile Moskova, Yekatirinburg, Ufa (Öfe), Samara (Samar), Çilebek, Kiev, Adler, Taşkent, Astana, Bişkek ulaşımı olmaktadır. Şehrin yeni elektrikli trenleri Novosergiyev, Akbolak, Kuvandık, Sarıktaş, Sarıktaş, Sakmar gibi yakın yerleşimlere de olmaktadır. Federal yolu R239 (Kazan — Orenburg — Akbolak— Kazakistan) ulaşımı rahattır. Hava limanı vardır. 1932 yılında kurulmuş olan (OrenAir / Оренбургские авиалинии) adı ile hava yolu firması bulunur.

Oteller

Orenburgda 302u aşkın otel bulunur:

• 4 yıldızlı: «Rostoşi» iş oteli, spa-otel türünden «La Vi de Şato», «Stepnaya Palmira» (Bozkır yazı), «Don Kihot» (Don Kişot), «Orenburg», «Fakel»;
• 3 yıldızlı: «Armada Komfort Otel», «Rostoşi» konukevi, «MİA», «Briz», «Viktoriya», «Yujnıye Borota» (güney kapısı) iş oteli, «Niva»;
• 2 yıldızlı: «Lada», «Rostoşi»;
• 1 yıldızlı: «Bristol», «RUSLAN», «Belıy Lebed» (Ak Kuğu), «Kolosok».
• Hostel: «OrenHostel».

Nüfus durumu

1811 yılında 5400^[2] olduğu sanılan şehrin nüfusu artık günümüzde (2013 yılına göre) 556.127^[2] kişidir.

Etnik yapı

2010 yılı verilerine göre etnik yapıda şehir çok çeşitlilik gösterir:

Ulus Kişi sayısı. % Yüzdelik. Ruslar 444 470 83,45 % Tatar Türkleri 41 451 7,78 % Kazak Türkleri 10 796 2,03 % Ukraynalılar 10 502 1,97 % Başkort Türkleri 5 890 1,10 % Ermeniler 3 378 0,63 % Mordvalar 2 750 0,52 % Diğer Türk toplulukları 13 409 2,52 % Toplam 532 646 100,0 %

^[3]

Din

Camii yerine mescid anlamında meçet sözü kullanılır. Şehirde kilise ve sinagog da bulunur. Eski yerleşim Türklere ait olduğu için eski yapı camiiler de bulunur. Camiilere gelenler ise yerli Türklerden Tatar, Kazak, Başkort ve Kırgızlardır.

• Karavan-Saray mescidi (Kervansaray camii)
• Orenburg Ulu Camii
• Husayin Mescidi (Hüseyin camii)

Ünlü kişiler

• Şamil Abdraşitov (Абдрашитов, Шамиль Мунасыпович) — pilot, Sovyetler Birliği kahramanı
• Ahmet Baytursınulı (Kazakça: Ахмет Байтұрсынұлы) (Ахмет Байтурсынов) (1873—1937) — Kazak Türklerinden sosyal aktivist, Türkbilimci (Türkolog), dilbilimci, edebiyat eleştirmeni, mütercim. Orenburgda yaşamıştır ve okumuştur. Yayıncılık ve siyasetle meşgul olmuştur.
• Alibey Cankeldin (Kazakça: Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин, 1884—1953) (Джангильдин, Алиби Тогжанович) — Sovyet devrimcisi, sosyal aktivist.
• Musa Celil (1906—1944) (Муса Джалиль) — Sovyet devri Tatar Türklerinden şair, Sovyetler Birliği kahramanı, Lenin ödülü hak sahibi. Orenburg eyaletinin Mustafino (Мустафино) köyünde doğmuş, Orenburg'da Hüseyin Medresesinde (медресе Хусаиния) okumuş, ve Orenburg'da Tatar Millet Enstitüsünden mezun olmuştur (20. asrın ilk çeyreği).
• Cevdet Feyzullin (Җәүдәт Харис улы Фәйзуллин)(1910—1973) — besteci, folklorcu. Tataristan halk sanatçısı. Tataristan Otonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Abdullah Tukay ödülü layık görüldü.

Ayrıca bakınız

• Orenburg Oblastı

Kaynakça

1. Rusya 2013 Nüfus Sayım İstatistiği http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar
2. http://www.mojgorod.ru/orenburg_obl/orenburg/index.html
3. Итоги::Оренбургстат

Dış bağlantılar

• İlginç Orenburg yerlerde (İngilizce, Rusça)