Otomatik şanzıman
Otomatik şanzıman motorlu aracı sürerken belli bir motor devir hızı için tekerleklerin devir hızının kademeli olarak yükseltilmesi ya da alçaltılması işleminde sürücünün işini kolaylaştıran bir mekanizmadır.
Kullanımı
Otomatik şanzımanda, sürücü genelde sadece 4 olanaktan - boş (N), ileri (D), geri (R) ve park (P) - birini seçer; otomatik şanzıman sarsıntısız geçişleri motorun devir durumu ışığında kendiliğinden sağlar.
- Düz şanzımanda, motor devri istenmeyen seviyelere ulaştığında, motorun işlevini daha zorlanmadan ve tıkanmadan yerine getirebilmesi için, üç aşamalı bir sürücü görevi olan, son aşamada da hassas fren-gaz-debriyaj kontrolü gerektiren karmaşık vites değiştirme işlemine Otomatik şanzıman, biraz kolaylık getirir; Otomatik şanzımanda düz şanzımandaki gibi dişli değiştirme işlemleri ve debriyajla yumuşak geçiş işlemleri gerekmez; Sürücü motor devrini vites değiştirmenin gerekli olup olmadığını anlamak için takip de etmeyebilir.
Bazı otomatik şanzımanlarda 4 seçenekten başka seçenekler de olur; örneğin normalden fazla kuvvet gerektiğinde (dik yokuş, ağır yük, römork), normalden az kuvvet gerektiğinde (karlı ya da kaygan zemin), kompressör (uzun yokuşları inerken fren balataları ısınmasın diye şanzımanı yavaşlatıcı olarak kullanabilmek için), otoyol modu (yüksek hızda israfsız sürebilmek için), spor modu (gaz verince gecikmeden hızlanabilmek için), drag-race modu (durduğu yerde gaz vererek aracın haydi deyince kısa sürede yüksek hıza ulaşabilmesi için (vitesdeyken boşa almadan el frenini çekmek de benzer etki yapabilir; fren boşaltıldığında araç hamle yapabilir, tehlikelidir [1]).
Çeşitleri
Geleneksel
Üç kısımdan meydana gelir:
- Tork konvertörü
- Vites dişlileri
- Hidrolik kumanda
Planet dişli mekanizması, yörünge dişli, güneş dişli ve her iki dişli üzerine kavraşmış aynı zamanda planet taşıyıcısı üzerine yataklanmış planet dişlilerden oluşur. Hidrolik kumanda motor tarafından döndürülen bir pompa, bu pompanın itelediği sıvıları yönlendiren vanalar, gene bunların itip çektiği hidrolik debriyajlardan oluşur ve gereken dişlilerin gereken motor devirlerinde devreye girmelerini sağlar. Geleneksel debriyajın yerini alan tork konvertörü sayesinde motorla tekerler arasında düşük hızlarda tam bağlantı yoktur, bu yüzden yokuş yukarı geri kaymadan kalkış, veya çok yavaş ilerleyen araba kuyruğu gibi trafik durumlarına çok uygundur, ama aynı zamanda davranma gecikmesi ve yakıt israfı sebebidir. Çok yüksek hızlarda ya tork konvertörü tam tutunacak kadar sıkı bir bağlantı sağlar ya da otomatik tutundurulan bir gerçek debriyaj balatası devreye sokulur.
Çift Debriyajlı
Gene geleneksel düz vitestekine benzer dişliler ve onları kullanarak otomatik vites değiştirmeyi sağlayan elektromekanik düzen ve bu düzen kontrolünde bir ya da birden fazla debriyajdan oluşur. İnsandan daha hızlı vites degiştirebilmesi, israfsız daha ekonomik kullanım iddialarıyla pazarlanır (örnek VW DSG).
Sürekli Değişken
Aşamasız sürat ayarı sağlar, bazı arabalarda, mobiletlerde ve paletli kar motosikleti gibi araçlarda kullanılır. Debriyajı merkezkaç kuvvetiyle olabilir. CVT kısa adıyla bilinir (continuously variable transmission).
Kaynaklar
- ↑ http://www.gazetevatan.com/o-da-sofor-bu-da-sofor-869876-yasam/ O da şoför bu da şoför
Ayrıca bakınız
| ||||||