Paulusçuluk
| Gnostisizm |
|---|
 |
| Tarihçe |
|
| Proto-Gnostikler |
|
| Gnostik Metinler |
|
Paulusçuluk, 7. yüzyılda ortaya çıkan dualist Hristiyan mezhebi.
Hristiyanlığın ilk dönemlerinde doğan Markionculuğu dualist görüşlerininin ve 3. yüzyılda İran'da yayılan gnostik din Maniciliğin etkisinde kalmıştır. Mezhebe adını veren Paulus'un kim olduğu tartışmalıdır.En yakın ihtimalle bahse konu olan kişi Samsatlı Paulus'tur.
Paulusçuluğun temelinde, biri iyi öbürü kötü iki Tanrı olduğu öğretisi yatar. İyi Tanrı gelecekti dünyanın, kötü Tanrı ise bu dünyanın yaratıcısı ve yönecisidir. İyi Tanrı etten ve kemikten bir insan olamayacağına göre İsa gerçekten Meryem Ana'nın oğlu olamaz.
Paulusçuluğun kurucusu sayılan 'Konstantin' adlı Ermeni, Paulus'un müritlerinden Silas'ın adını almıştı. Ortaya çıktıktan kısa süre sonra mezhep imparatorluk sınırları içinde siyasi ve askeri çalkantılara yol açtı. II. Konstantinos ve II. Justinianos mezhebi dağıtmak için seferler düzenlendiler. 9. yüzyıl başlarında Paulusçuluk yeniden canlandı. Klikya ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde etkili oldu. İmparator III. Mikhail ile İmparatoriçe Theodora'nın giriştiği kırımlara karşın varlığını koruyabildi. 9. yüzyıl üçüncü çeyreğinde en güçlü dönemini yaşadı. 872 yılında I. Basileios döneminde Kristofer komutasında düzenlenen sefer Bathys Ryax Muharebesi ile sonuçlandı, Bizanslılar Paulisyenleri ezici bir zafer ile yendiler. Bu sefer mezhebin askeri gücünu kırdı. Ama Haçlı seferlerine kadar Paulusçuluk ortadan kalkmadı. 9. yüzyıldan sonra, Bulgarlara karşı öncü güç olarak yerleştirildikleri Trakya dışında Paulusçuların etkisi kalmadı. Paulusçu öğreti Makedonya, Bulgaristan ve Yunanistan'da özelikkle köylüler arasında etkili oldu.
