Peru'daki Yahudilerin tarihi
Peru Yahudileri çeşitli kökenlerden gelen ve yıllar boyunca Peru'da yaşamış veya Peru kökenli Yahudilere denir.
Zamanında malını mülkünü alıp daha güvenli bir gelecek için yurtdışına giden Yahudi cemaatinin nüfusu yakın zamanda yavaşça artmaya başlamıştır. Peru'da 1985'ten beri hahamlık yapan Arjantin kökenli Rabbi Guillermo Bronstein'ın anlattıklarına göre 1970'lerde 5200 kişiyle en yüksek nüfusa ulaşan Yahudi cemaatinin nüfusu bugün yarıya inmiştir. Az sayıdaki nüfusa rağmen büyüme vaad eden aktif bir cemaat vardır.
Peru'daki Yahudi cemaati, coğrafik kökenlerine göre üç kola ayrılır. Israeli Union isimli en büyük cemaat Doğu Avrupa göçmenlerinin torunları tarafından oluşur ve sayıları toplam Yahudi nüfusunun %75'ini oluşturur. Diğer iki cemaat ise Sefarad ve Orta Avrupa veya Alman kökenlilerden oluşup nüfusları hemen hemen eşittir.
1970'lerin başında Peru'lu Yahudilerin ülkeden çıkışının sebebi sol görüşlü askeri hükümetin başkanı Gen. Juan Velasco medyayı ve ülke endüstrisini millileştirmesidir. 1975'te Velasco'ya darbe düzenlenince dış göç oranında azalma oldu fakat ekonomideki sıkıntılar ve politik şiddet nedeniyle göçler 1980'lerde tekrar hızlandı.
Bronstein'a göre en çok dış göç Alan Garcia hükümetinin (1985-90) sebep olduğu ekonomik kriz sebebiyle gerçekleşmiştir.
Aynı zamanda Maoist Sendero Luminoso gerilla hareketiyle ülkede terörizm ve istikrarsızlıklar baş gösterdi. Her ne kadar bu terörist aktiviteler Yahudileri hedef almadıysa da bölgedeki durum birçok Peru'lu ailenin ülkeyi terketmesine sebebiyet verdi. Peru'da 15 yıl süren politik şiddetler nedeniyle 30,000 kişi hayatını kaybetti.
1973 ila 1990 arası ülkedeki Yahudilerin tam sayısı bilinmemektedir fakat Bronstein Lima'daki Yahudi okulundaki öğrenci nüfusuna bakılarak bir fikir edinilebileceğini belirtmiştir. Peru'lu Yahudi ailelerin %90'ının çocuklarını gönderdiği Leon Pinelo Okulu'nda 1970'lerdeki 1200 olan öğrenci sayısı bugün 450'ye düşmüştür.
Bugün Peru'da 3000 Yahudi ve ikisi Ortodoks üç ana sinagog bulunur. Çoğunluğu Lima'da bulunan Yahudilerin Iquitos'ta küçük bir cemaati bulunur.
Ayrıca bakınız
| ||||||||||