Kayılar (şehir)

Ptolemaida  
Πτολεμαΐδα
Konum
Koordinat

40°31′K 21°41′D / 40.517°K 21.683°D / 40.517; 21.683Koordinatlar: 40°31′K 21°41′D / 40.517°K 21.683°D / 40.517; 21.683

Zaman dilimi: DAZD (UTC+2/3)
Yönetim
ÜlkeYunanistan
Coğrafi bölge: Batı Makedonya
Nüfus İstatistikleri (2011'e göre)
Kodlar
Posta Kodu: 502 00
Alan Kodu: 24630
Plaka Numarası: KZ
İnternet Sitesi
www.ptolemaida.gr

Kayılar (“Kayalar” veya “Kaylar” şeklinde de okunur), (Yunanca: Πτολεμαΐδα, Ptolemaïda, Katharevousa: Πτολεμαΐς, Ptolemaïs), Yunanistan’da Kozani ili Eordia belediyesine bağlı bulunan kasaba. Rumca adı 1927'de "Ptolemaida" olmuştur.[1]

Osmanlılar’ın Rumeli’de ilk mesken tuttuğu yerlerdendir. 1923'teki Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi'nden sonra Kayılar'ın Türk halkı Amasya, Tokat, Sivas ve Samsun'a göç etmiştir.

Adı

Osmanlı döneminde Cuma, Cumapazarı, Serfice Cuması, Kayalar isimleriyle de anılırdı.[2] 1927’ye kadar Rumca Kailaria olarak adlandırılan Kayılar, 20 Ocak 1927’de yapılan isim değişikliği sonucu Büyük İskender’in komutanlarından I. Ptolemaios Soter ve kızı Ptolemaïs’in anısına Ptolemaida adını aldı

Kayılar'da su kemeri
Belediye binası

Tarihçe

Arkeolojik bulgulara göre Kayılar’ın bulunduğu bölgede yerleşik yaşam Neolitik Çağ’da başladı. Kayılar ve çevresi II. Filip devrinde Makedonya Krallığı hakimiyetinde idi. Büyük İskender’in komutanlarından I. Ptolemaios Soter bu yöreden yetişti. M.Ö. 68’de Makedonya Krallığı’nın kesin olarak Roma tarafından fethedilmesi ile Roma hakimiyetine giren yörede bugün Kayılar kasabasının bulunduğu alanda Roma döneminde önemli bir yerleşim yoktu. Batı Roma’nın yıkılmasından sonra yöre, değişik zamanlarda Doğu Roma İmparatorluğu, Bulgar Krallığı, Selanik Krallığı, Latin Krallığı, İznik İmparatorluğu topraklarına katıldı.

Bizans’ın içine düştüğü karışıklıklardan yararlanarak 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa kıtasına geçen Osmanlılar, I. Murat’ın 1389’a kadar devam eden saltanatı sırasında üç kol üzerinden Balkanlar’ı fethe girişti.[3] Anadolu'da 1345 yılında topraklarına kattıkları Karesioğulları Beyliği ile daha sonra hakimiyet altına aldıkları Müslüman Türk beylikleri Rumeli'ye göçürülecek Müslüman Türk nüfusu da sağlamışlardı.[4] Karesi Beyliği komutanları iken Osmanlı hizmetine giren Gazi Evrenos Bey, Anadolu'daki Kayıları, Rumeli'de kendi adlarıyla anılacak olan Kayılar'a götürdü.

Yerleşimin Osmanlı tahrir defterlerindeki adı Kazay-ı Cum'a (Kayılar Kazası) şeklindedir. Osmanlı yönetimi altında bir dönem Selanik'e, bir dönem Manastır'a, bir dönemde Manastır eyaletinin Serfiçe sancağına bağlandı. Kayalar, Yukarı ve Aşağı Kayalar olmak üzere iki mahalleye ayrılmaktaydı. Bu iki mahalleyi Sulu Dere olarak anılan bir dere ayırıyordu. Günümüzde dere kurutulmuş ve eski yatağı bir caddeye dönüştürülmüştür.

I. Balkan Savaşı sırasında Rumlar'ın eline geçen Kayılar, 1918'de bir kırsal topluluk olarak tanındı.[1] Nüfusu büyük ölçüde Türkler'den oluşmaktaydı. 1924 Nüfus Mübadelesi'nden sonra Kayılar'ın Türk halkı Anadolu’ya gitti ve kasabaya Pontus Rumları yerleşti. 1941-1944 arasında Alman işgaline uğradı.

Termoelektrik santral

Ekonomi

Bölgedeki zengin linyit rezervleri ve dört termoelektrik santral bulunur. Yunanistan'ın elektrik ihtiyacının % 70'ini bu santrallerden karşılanır.

Nüfus hareketleri

Nüfusun çoğunluğunu oluşturan Türkler, mübadeleyle Kayalar’dan ayrılmıştır. 17 Temmuz 1923 tarihli İcrâ Vekilleri Heyeti Kararnamesi’ne göre, mübadillerin bir kısmı Amasya, Tokat ve Sivas’a nakledildiler.[2] 7000 mübadil de Samsun’a sevk edildi.

Boşalan Kayalar'da Aşağı Kayalar Mahallesi’ne Gelibolu, Trakya ve Karadeniz bölgesinden; Yukarı Kayalar Mahallesi’ne Ege ve Marmara bölgesinden gelen Rumlar yerleştirildiler.[2]

Kültür

Yemekler

  • Suvan pidesi
  • Paaça (Ppoça) ekmee
  • Softu
  • Çöme fasülü
  • Mıtka
  • Kül Çree
  • Revanni ekmee
  • Kaçamak (momaliga)
  • Nuutlu ekmek
  • Papara
  • Mısır ekmee
  • Pirinç yaanisi
  • Neşte alvası
  • Üzüm petmezinde kulaç
  • Düğün (Toy-toyka çorbası)
  • Yuurt Çorbası
  • Cilbiz

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. 1 2 "Ptolemaida". Memim Encyclopedia. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160205205701/http://memim.com/ptolemaida.html. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
  2. 1 2 3 "Kayalar (Kayılar)". 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160205205720/http://ottoman.mfa.gov.tr/Eser.aspx?g=1c5a5376-fe8e-403c-85bd-eadae3149072. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016.
  3. ↑ "Osmanlı Yer Adları: I". Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. 2013. http://www.devletarsivleri.gov.tr/assets/content/Yayinlar/elektronik-yayinlar/osmanli_yer_adlari_1.pdf. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
  4. ↑ Eroğlu, Haldun. "Osmanlı'nın Rumeli'deki Göç Stratejileri ve Jeopolitiği Üzerine". http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ERO%C4%9ELU-Haldun-OSMANLININ-RUMEL%C4%B0DEK%C4%B0-G%C3%96%C3%87-STRATEJ%C4%B0LER%C4%B0-VE-TEOPOL%C4%B0T%C4%B0%C4%9E%C4%B0-%C3%9CZER%C4%B0NE.pdf. Erişim tarihi: 3 Şubat 2016.

40°30′40″K 21°40′41″D / 40.51111°K 21.67806°D / 40.51111; 21.67806

This article is issued from Vikipedi - version of the 9/27/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.