Rastgele sayı üretimi
Rastgele sayı üretici herhangi bir örüntü barındırmayan bir sayı ya da simgeler dizisi üreten berimsel ya da fiziksel aygıttır. Rastgele sayı üretiminde sıkça kullanılan donanım tabanlı sistemler genellikle beklentilerin altında kalmaktadırlar. Ne var ki, bu sistemlerin tahmin edilmesi oldukça güç sayı dizileri ortaya koydukları da açıktır. Rastgele sayı üretim yöntemleri eskiden bu yana ilgi konusu olmuştur.
Rastgele sayi uretici aletleri soyle siralanabilirler:
- Yazı-tura denemeleri: Yanli olmayan bir para havaya atilir ve hangi yuzu (yazi mi tura mi) geldigine bakılır. Iki tane yuzu oldugu için her bir para havaya atilmasinda iki alternatif sonuc beklenir ve bu iki alternatif mumkun sonuctan biri ortaya cikacaktir. Onun icin yazi olasigi Pr(yazi) = 1/2 = 0,5 ve tura olasiligi Pr(tura) = 1/2 = 0,5 olur.
- zar denemeleri: Bir yansiz zarin uzerine benek ile isaret edilmis alti yuzu bulunmaktadir> Tek bir zar bir defa atilinca her bir yuzun (yani benegin) ayni olasigi bulunmaktadir. yani i =yuzun benek sayisi ise
- Pr(i) = 1/6 eger i=1, 2, ..., 6 ise
olur.
- Oyun kâğıdı denemesi: Bir oyun karti destesinde 4 simgeden (kupa, maça, karo,sinek) ve her bir simgeye ait 13 kart (1'den 10'a kadar sayılar ve bacak/vale), kız/dam) ve papaz/rua) bulunur ve boylece 52 kart bulunur. Oyun kagidi denemesi iyice karistirilmis kartlardan tek bir tane cekip onun olasigini tayin etmektir. Bir kart cekilirse eger simgeye olasilik tayin edilmekte ise belirli bir simge olasiligi 1/4; belirli bir kart sayisina gore olasilik tayin edilmekte ise belirli bir sayida kart olasiligi 1/13 ve tek bir kartin huviyetine gore tayin edilmekte ise belirli bir kart olasigi 1/52 olur.
- Kup denemesi: Bir kup veya herhangi bir kaba belirli n sayida ayni agirlik ve ayni sekilde olan ve her biri numaralandirilmis nesneler (diyelim ki uzeri numarali top) konulur. Kup ve icindekiler iyice sallanadiktan sonra icinden tek bir nesne secilir. Belirli sayi huviyetli nesnenin ortaya cikma olasigi 1/n olur. En basiti bir sapka icine konulan numarali kagitlardan birinin cekimi kup problemi denemesi oldugu gibi bircok piyango cekilislerinde kullanilan kocaman bir kure icinden numarali renkli toplardan olusan aygitlar da kup problemi denemeleridir.
- Bolunmus esit parcalar gosteren tekerlek denemeleri: Rulet tipi tekerlek.
- Rassal numara tablolari kullanimi:
- Bilgisayar ile rassal numara üretilmesi:
Birçok rastlantısallık uygulaması rastgele veri üretimi için farklı yöntemler ortaya koymuştur. Bu yöntemler tahmin edilebilme dereceleri, istatistiksel rastlantısallıkları ve sayı üretim hızlarına göre değerlendirilmektedirler.
Rastgele Sayı Üretimi
Bir rastgele sayı üreteci (RSÜ) herhangi bir örüntüden yoksun sayılar veya semboller serisi meydana getirmek için tasarlanmış hesaplamaya dayalı veya fiziksel bir cihaz. Örneğin: rastgele görünen Rastgeleliğin çoğu uygulaması, rastgele veri üretimi için birçok farklı metodun geliştirilmesini sağlamıştır. Bunlardan; zar atma, yazı tura atma, oyun kartlarının karıştırılması, I Ching' e ait bilgelik kitabındaki kehanetlerde geçen civanperçemi saplarının kullanımının da içinde bulunduğu uygulamalar ve çok sayıda diğer teknik antik zamanlardan beri vardır. Bu tekniklerin mekanik doğası gereği, büyük miktarlarda ve yeterince rastgele sayı üretebilme (istatistikte önemli) çok iş ve/veya zaman gereksinimindedir. Böylece, sonuçlar bazen toplanıp rastgele sayılar tabloları gibi dağıtılabilir. Günümüzde hesaplamaya dayalı rastgele sayı üreteçlerinin ortaya çıkması ile devlet eli ile işletilen piyango, şans oyunları daha geleneksel metotlar yerine artarak, rastgele sayı üreteçlerini kullanmaya başladı. Rastgele sayı üreteçleri günümüzde kumar makinelerinin şansını belirlemekte de kullanılmaktadır. Birtakım hesaplamaya dayalı rastgele sayı üretme metotları vardır fakat genellikle bu metotlar gerçek rastgelelilik hedefinin gerisindedir. Bu hedefi değişen başarı ile her ne kadar gerçekletirseler de, rastgelelik için olan bazı istatistiksel testler bunların sonuçlarının ne kadar öngörülemez olduklarını ölçmeye amaçlandı(ne dereceye kadar fark edilebilir olduklarını)
İçindekiler
1- Pratik uygulamalar ve kullanım
2-"Gerçek" rastgele sayılar rastsal sayılara karşı
3-Üretme metotları
3.1- Fiziksel metotlar
3.2-Hesaplamaya dayalı metotlar
3.3-Olasılık dağılımından üretme
4-İnsanlar tarafından
5- İşleme sonrası ve istatiksel kontrol
6-Diğer hususlar
7-Alternatif olarak, düşük tutarsızlık dizileri
8-Etkinlikler ve gösteriler
9-Ayrıca bkz
10-Referanslar
11-Daha fazla okuma
12-Dış bağlantılar
Referanslar
1."Introduction to Slot Machines". Retrieved 2010-05-14.
2.^ An optical ultrafast random bit generator Kanter, Ido; Aviad, Yaara; Reidler, Igor; Cohen, Elad; Rosenbluh, Michael Nature Photonics, Volume 4, Issue 1, pp. 58–61 (2010).
3.Walker, John. "HotBits: Genuine Random Numbers". Retrieved 2009-06-27.
4.Halprin, Ran; Naor, Moni (PDF). Games for Extracting Randomness. Department of Computer Science and Applied Mathematics, Weizmann Institute of Science. Retrieved 2009-06-27. Main site
5.TrueCrypt Foundation. "TrueCrypt Beginner's Tutorial, Part 3". Retrieved 2009-06-27.
6. Marsaglia, George (1999-01-12). "sci.stat.math". Retrieved 2010-02-10.
7.The MathWorks. "Common generation methods". Retrieved 2011-10-13.
8.The Numerical Algorithms Group. "G05 - Random Number Generators". NAG Library Manual, Mark 23. Retrieved 2012-02-09.
9. W. A. Wagenaar (1972). "Generation of random sequences by human subjects: a critical survey of the literature". Psychological Bulletin 77 (1): 65–72. doi:10.1037/h0032060.