Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti

Başlığın diğer anlamları için Rusya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика
—  Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti  —
← 1917–1991 →
Bayrak Arma
Ulusal marş Worker's Marseillaise (1917-1918) The Internationale (1918-1944) Sovyetler Birliği Marşı (1944-1991) Patrioticheskaya Pesnya (1990-1991)
Sovyetler Birliği içerisinde Rusya SFSC'nın sınırları II. Dünya Savaşı sonrası (1954).
Başkent	Petrograd (1917-1918) Moskova (Mart 1918 - 1991)
Dil(ler)	Rusça
Yönetim	Federal Sovyet cumhuriyeti
Devlet Başkanı
- 1917 (ilk)	Lev Kamenev
- 1990-1991 (son)	Boris Yeltsin
Hükümet Başkanı
- 1917-1924 (ilk)	Vladimir Lenin
- 1991 (son)	Boris Yeltsin
Yasama organı	VtsIK / Tüm Rusya Kongresi (1917-38) Yüksek Sovyet (RSFSC) (1938-90) Yüksek Sovyet (RSFSC) / Halk Temsilcileri Kongresi (1990-91)
Yüzölçümü
- 1989	17.075.200 km^2
Nüfus
- 1989	147.386.000
Yoğunluk	8.6 /km^2

Rusya tarihi

Antik Çağlar Doğu Slavlar Orta Çağ Hazarlar (7.-10. Yüzyıl) Rus Hanlığı (9. Yüzyıl) Kiev Knezliği (860-1240) Vladimir Suzdal (1168-1362) Moğol İstilası Altın Orda Devleti Kazan Hanlığı Moskova Knezliği (1359-1576) Yeni Çağ Rusya Çarlığı (1547-1721) 1605-1618 Lehistan-Rusya Savaşı Rusya İmparatorluğu (1721 - 1917) 20. yüzyıl I. Dünya Savaşı Ekim Devrimi Rus İç Savaşı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği II. Dünya Savaşı Ekim Füzeleri Bunalımı Glasnost ve Perestroyka Sovyetler Birliği'nin dağılması Rusya Federasyonu Diğer Konular Rusya'nın ekonomik tarihi Rusya'nın askeri tarihi Rusya'nın sosyal tarihi Rusya'nın denizcilik tarihi Rusya tarihi kronolojisi

Portal «Rusya»

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, (RSFSC) (Rusça:Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya sovetskaya federativnaya sotsialistiçeskaya respublika) Sovyetler Birliği'nin en büyük cumhuriyetidir.

7 Kasım 1917'de Ekim Devrimi ile kuruldu. 30 Aralık 1922'de Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin, Belarus SSC, Ukrayna SSC, Orta Asya ve Kafkas cumhuriyetleriyle birleşmesiyle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği resmen kuruldu. 12 Aralık 1991 tarihinde yerine kurulan Rusya Federasyonu yasal varisidir.

Tarih

1917 tarihli Şubat Devrimi ile Rusya İmparatorluğu sona ermiştir. Sovyet rejiminin kurulmasından sonra, işçi, köylü, asker sovyetleri Ocak 1918'de III. Tüm-Rusya Kongresi’nde, Rusya Sosyalist Federatif Sovyet Cumhuriyeti-RSFSC olarak ilan edildi.

1917 Ekim Devrimi'nden sonra Temmuz 1918'de, Sovyet V. Kongresi, RSFSC’nin ilk anayasını onayladı. İç Savaş yıllarında (1918-1922) ve sonrasında, RSFSC sınırlarında birtakım özerk cumhuriyetler kuruldu: Türkistan (1918), Başkır (1919), Tatar (1920), Karelya (1923), Dağıstan (1921) ve Yakut (1923). Aynı zamanda özerk bölgeler de kuruldu. 30 Aralık 1922'de, SSCB Sovyetleri I. Kongresi'nde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin kurulması karara bağlandı. Bu karara göre SSCB, ulusların kendi yazgılarını özgürce belirleme ilkesine dayanarak oluşturulmuş, "çokuluslu federal ve birleşmiş bir devlet"'ti. Yeni federasyon, İç Savaş’ın ardından yeniden kazanılan toprakları da içermekteydi: Türkistan, Batı Sibirya gibi. Ancak 1924’de Türkmenistan ve Özbekistan, RSFSC’den ayrılırken birçok ulusal topluluk RSFSC’ye katıldı. Nüfusun eşit olmayan biçimde dağıldığı Rusya Federasyonu’nda dört bölgesel bütün yer almaktadır: Rus ovası, Ural ve Batı Sibirya, Orta Sibirya, Doğu Sibirya. Çarlık Rusyası'nın iki tarihsel ve siyasal başkenti (Leningrad ve Moskova), bu cumhuriyetin toprakları içindedir. 1925’de RSFSC, 10 özerk sovyet sosyalist cumhuriyet ve 13 özerk bölgeden oluşmaktaydı. Bu arada 1924-1926 yılları boyunca RSFSC, üstünde daha çok Beyaz Ruslar’ın oturduğu önemli büyüklükteki toprakları Biyelorusya’ya verdi. Tüm Rusya Sovyetleri’nin XII. Kongresi’nde (Mayıs 1925) ise, SSCB Anayasası’na uygun duruma getirilen ikinci bir RSFSC Anayası kabul edildi. 1928-1929 arasında yapılan yeni bir yönetsel daha gerçekleştirildi: Önem sırasına göre yazılırsa Oblastlar, Kraylar ve Okruglar oluşturuldu. Şubat 1926’da Özerk Kırgız Bölgesi, Kırgız SSC’ye dönüştü. Ocak 1937’de, XVII. Kongre sırasında RSFSC’nün anayasası onaylandı; böylece, SSCB’nin yeni anayasasıyla (1936) uyum sağlamış oluyordu.

O sırada RSFSC birtakım değişiklikler sonucunda 17 özerk cumhuriyet ve 6 özerk bölgeyi içine alıyordu. Sovyet-Fin Savaşı, bu arada belirli bir değişme daha getirdi. Savaş içinde (Ağustos 1941), özerk Volga Sovyet Soyalist Cumhuriyeti kaldırıldı. Savaşın bitiminde, Batı’dan ve Uzak Doğu’dan kimi topraklar katıldı (Köninsberg bölgesi, Kuril Adaları, Güney Sahalin Adası vb). Ayrıca, 1954’de RSFSC içinde bulunan Kırım Bölgesi Ukrayna SSC’ye bağlandı: 1956’da da, Karelya-Finlandiya SSC, Karelya Özerk Cumhuriyeti'ne dönüştü.

SSCB’nin dağılmasından önce 31 özerk SSC, il ve eyaleti kapsardı. Bağlı on sekiz özerk sosyalist sovyet cumhuriyeti şunlardı: Başkırtistan, Buriyatistan, Karelya, Dağistan, Yakutistan, Kabardino, Balkar, Kalmuk, Komi, Mari, Mordovya, Kuzey Osetya, Udmurtsiya, Tatar, Çeçen-İnguş, Çuvaş, Tuva.

Sovyet Rusya'nın 1918-1937 yılları arasındaki bayrağı

Yönetim

Her federe cumhuriyet kendi anayasına ve ‘’isterse RSFSC’den ayrılma’’ hakkına sahipti. Hepsinin federal devletin siyasal organlarına benzer organları vardı. Ayrıca, cumhuriyetler kendine özgü başka yönetim birimlerine de sahipti.

Ekonomi

RSFSC'nin ana çekirrdeğini oluşturan Moskova havzasında, Sovyet sanayi üretiminin üçte biri üretilmektedir. Ancak, hammadde ve enerji kaynakları bu bölgede bulunmaz. Büyük ırmaklar, hidroelektrik enerji üretiminin yoğunlaştığı havzalar olmuşlardır. Buna karşılık demir-çelik, makine (otomotiv) kimya ve dokuma sanayileri de, Moskova havzasında yer almıştır. Leningrad, SSCB'nin en büyük liman kentiydi. Urallar, Sovyet sanayisinde önemli yer tutardı. Bu da, Batı Sibirya'nın kalkınmasını olanaklı kılmıştı. Doğu Sibirya ve Güney Sibirya fazla kalkınamamıştır.

Nüfus

Sovyetler Birliği'nde 1989'da yapılan son nüfus sayımından sonra Rusya SFSC'de yaklaşık olarak 147 milyon insanı yaşamıştır, bu da Sovyetler Birliği'nde ki toplam nüfusun yaklaşık olarak %51'i kadardır. Rusya SFSC'de bu dönemdeki en kalabalık etnik gruplar şunlardır:

Ulus	Nüfus	Yüzdelik
Ruslar	120 milyon¹²	%81,5¹
Tatarlar	5,5 milyon¹²	%3,8¹
Ukraynalılar	4,3 milyon¹²	%3,0¹
Çuvaşlar	1,8 milyon¹²	%1,2
Başkurtlar	1,3 milyon¹²	%0,9
Mordovlar	1,0 milyon¹²	%0,7
RSFSC ortalama	147 milyon¹²	%100,0

¹ Nüfus ve yüzdeler ^[1]

² Nüfus ^[2]

Rusya SFSC'deki Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri

• Başkurt ÖSSC
• Buryat ÖSSC
• Dağıstan ÖSSC
• Yakut ÖSSC
• Kabardey-Balkar ÖSSC
• Kalmık ÖSSC
• Karelya ÖSSC
• Komi ÖSSC
• Mari ÖSSC
• Mordov ÖSSC
• Kuzey Oset ÖSSC
• Udmurt ÖSSC
• Tatar ÖSSC
• Çeçen İnguş ÖSSC
• Çuvaş ÖSSC
• Tuva ÖSSC

Kaynakça

1. Roland Götz/Uwe Halbach; Politisches Lexikon GUS, 3. Aufl. 1995.
2. Mark, R. A., Die Völker in der ehemaligen Sowjetunion: Die Nationalitäten der GUS, Georgiens und der baltischen Staaten, Ein Lexikon, 2. Aufl. Opladen 1992.