Sabunlaşma
| Sabunlaşma tepkimesinin genel bir şema |
 |
| Burada esterin Natrium hidroksinin yardımıyla alkol ve asite görmekteyiz. |
Esterlerin su alarak alkol ve asitlere ayrışması reaksiyonudur. Sabunlaşma esterleşmenin tersi olan bir reaksiyondur.Sabunlaşma denilince esterlerin Hidrolizi akla gelmektedir. Bu tepkimenin gerçekleşmesi için hidroksitlerin sulu çözeltisi daha doğru Natriıum hidroksit ya da esterleri parçalaya bilen özel enzimler gerekmektedir. Bitkisel ya da hayvansal yağların sabunlaşması sonucu üç değerli bir alkol olan Gliserin ile yağ asidi oluşur. Sabunlaşma sodyum hidroksit ya da potasyum hidroksit ile yapılırsa yağ asidi yerine bunun sodyum tuzu (beyaz sabun) ya da potasyum tuzu (arap sabunu) elde edilir. Sabunlaşma temelde bir çeşit Hidroliz reaksiyonudur.[1]
Sabunlaşmanın Mekanizması
| Sabunlaşma tepkimesinin mekanizmaını gösteren gösteren genel bir şema |
 |
| 1. Basamak: Burada hidroksiliyonu karbonla bağ yaparak ester oluşur. |
 |
| 2.Basamak: Molekülden Alkolat iyonun kopmasıysa Karbonasiti oluşur. |
 |
| 3.Basamak: Burada ise Alkolat iyonu karbonasitindeki bir hidrojeni koparır ve sabunlaşma tamamlanmış olur. |
Yandaki tabelada da görüldüğü gibi sabunlaşma üç basamakta gerçekleşmektedir.
1.Basamakta: Bu basamakta görüldüğü gibi hidroksil iyonu molekülün merkezinde bulunna karbonla bağ yapmak üzere atağa geçer. Hidroksil iyonunun karbon atomuna bağlanması sırasında karbonn oksijen arasında bulunun iki elektron oksijen atomuna dogru hareket eder.Bunun sonucunda bir ester iyonu oluşmuş olur.
2.Basamak: Bu basakata ise Alkolat iyonu molekülün yapısından ayrılarak karbon asiti oluşmuş olur. Bu basamaktaki tepkime her iki yöne doğru eşit ağırlıklı olarak gerçekleşmektedir.
3.Basamak:Son olarak bu basamakta bir önceki basamkta ayrılmış olan alkolat iyonu karbon asitinden dönüşümsüz olarak bir protan yanı bir hidrojen atomunu koparakak sabunlaşma gerçekleşmiş oluşur. Burada yan ürün olarak alkol oluşmaktadır.
Kaynak
- ↑ T.W Graham Solamons( Yazar), Craig B. Fryhle (Yazar),Güral Okay (Çeviri Editörü), Yılmaz Yıldırır (Çeviri Editörü) Organik Kimya, ( Organik Chemsty), 7. Basımdan Çeviri, Literatür Yayıncılık 2002, ISBN 975-8431-87-0