Satanay
Satanay Hanım – Türk, Kafkas ve Nart mitolojilerinde söylencesel hanım. Seteney olarak da bilinir. Karaçay-Malkar halkıyla iç içe geçmiş olan Nartların destanlarında bu halkın anaları olarak kabul edilir. Güzelliğin ve bilgeliğin sembolüdür. O, Nartların lideri Örüzmek’in karısıdır. Babası Güneş’tir ve annesi Ay’dır. Doğaüstü güçlere ve sihirlere sahiptir. Prenses anlamına gelen Biyçe unvanını taşımaktadır. Satanay Biyçe gelecekten haber verir, istediği insanın veya hayvanın şekline girebilir. Nart destanlarında Satanay Biyçe ile Örüzmek’in mutlu bir hayat yaşadıkları anlatılır. Nartları düştükleri sıkıntılı durumlardan keskin zekâsıyla kurtarmayı başaran Satanay, kocası Örüzmek’e de zor anlarında yardımcı olur. Nartlar Satanay’a danışmadan hiçbir işe kalkışmazlar.
Etimoloji
(Sat) kökünden türemiştir. Satmak fiili ile bağlantılıdır. Türklerde Satı geleneği ile alakalı görünmektedir. Nart dillerinde hanımefendi, kraliçe anlamına gelir. Nartlar tek bir toplum olmayıp binlerce yıldır Türk, Çeçen, Oset, Abhaz, Avar kökenli toplulukların birlikte yaşadığı Kafkas halkıdır. Her biri kendi dillerini konuşur. Ortak kültürel unsurlarının bunların hangisinden geldiğini belirlemek neredeyse imkansızdır. Bazen sadece dilbilimsel çözümlemeler ipucu vermekte fakat bu da her zaman yeterli olmamaktadır.
Kaynak
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)