Serpilme diyagramı

Serpilme diyagramı, bir tür kalite diyagramı.
Serpilme diyagramı, iki farklı değişkenin arasındaki ilişkiyi belirlemek için kullanılır. Aralarındaki ilişkinin sebebi görülemese de, ilgili iki değişkenin arasında direkt olarak bir ilişki bulunup bulunmadığı ve bu ilişkinin ne derece güçlü olduğu görülebilir.^[1] Aralarında ilişki bulunan iki değişkenin değerleri diyagramda bir çizgi boyunca uzanacaktır. Karşılık gelen değerler bu çizgiye yaklaştıkça aralarındaki ilişkinin güçlendiği anlaşılır.
Serpilme diyagramı aynı zamanda 7 temel kalite kontrol aracından birisidir.

• Serpilme diyagramının kalite açısından önemi şu şekilde belirtilebilir:

"Neden ve etki diyagramı+Serpilme diyagramı=Kalite problemlerinin çözümü"^[2].
Buradan anlaşıldığı üzere kaliteyle alakalı bir problem yaşadığımız zaman neden ve etki diyagramı oluşturulur. Bu problemimize hangi kaynakların sebep olduğu detaylı bir şekilde görmemize yardımcı olur. Buna ek olarak bu kaynakların birbirlerini etkileme derecelerini yani birbirleri ile bağlantılarını görmek için serpilme diyagramı çizilir. Böylece kalite probleminin kaynaklarının detaylı bir şekilde tespiti ve analizi yapılmış olur.

Kullanıldığı Zamanlar

• İki değişken arasındaki ilişkiyi incelemek için,
• Her değişkenin değeri için diğer değişkenin karşılık gelen değerinin bulunduğu durumlarda,
• Problemlerin temel sebeplerini araştırmak için,
• Balık kılçığı diyagramını kullanırken, bulunan sebeple sonucun gerçekten ilgili olup olmadığı, bu ilginin ne yönde ve ne derecede etkili olduğunun öğrenilmesinde,
• İki farklı sonucun aynı sebepten kaynaklanıp kaynaklanmadığının görülmesinde kullanılabilir.^[3]

Nasıl Oluşturulur?

1. İlgili değişkenlerle ilgili veri çiftleri toplanır.
2. 2 boyutlu koordinat sistemi çizilir ve eksenlere değişkenler koyulur.
3. Toplanan verilerdeki karşılık gelen noktalar işaretlenir.
4. Bütün noktalara uzaklıkları toplamı en küçük olan doğru çizilir.

Yorumlanması

Yukarıda gerçekleştirilen adımlardan sonra, ortaya çıkan durum ile ilgili genellikle 6 farklı yorum vardır:

1. Güçlü pozitif ilişki: İki değişkenin değerleri de aynı anda artar ve noktalar çizginin yakınında kümelenmiştir.
2. Zayıf pozitif ilişki: İki değişkenin değerleri de aynı anda artar fakat noktalar dağınık haldedir.
3. Güçlü negatif ilişki: Bir değişkenin değeri artarken diğeri azalır ve noktalar çizginin yakınında kümelenmiştir.
4. Zayıf negatif ilişki: Bir değişkenin değeri artarken diğeri azalır fakat noktalar dağınık haldedir.
5. Karmaşık ilişki: Değişkenler arası bir ilişki olduğu görülmekte ama ilişkinin yönü tam olarak tespit edilememektedir.
6. İlişki yok: İki değişkenin birbiriyle arasında bir ilişki yoktur.^[4]

Kaynaklar

2. Ahmet Öztürk, Kalite Yönetimi ve Planlaması, 1. basım, Ekin Basın Yayın Dağıtım,s.379, 2009.ISBN 978-9944-1-4179-6
3. Nancy R. Tague’s The Quality Toolbox, Second Edition, ASQ Quality Press, 2004, pages 471-474.

Dışsal bağlantılar

• Alkın E., Yıldırım K., Özer M., İktisada Giriş, Anadolu Üniversitesi, 2005, pp. 25–26