Shapley Süper Kümesi

Shapley Süperkümesi haritası

Shapley Süperkümesi çok ünlü bir süperkümedir. 1989'da keşfedilmesine rağmen, süperkümeye 1930'larda gökyüzünün bu bölgesinde gökada fazlalığını ilk ilan eden Harlow Shapley'in adı verilmiştir. Shapley Süperkümesi büyük bir süperkümedir ve üzerinde birçok araştırma yapılmıştır. Bilinen en büyük süperküme olmasa da en yoğunlardan biri olduğu kesindir. Biri 500 milyon ışık yılında ve daha büyüğü 650 milyon ışık yılında olmak üzere, iki ana toplanma bölgesi vardır.

Sağdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki 16,5 kadirden daha parlak tüm gökadaları (HyperLeda Veritabanı'na göre) göstermektedir. Erboğa Süperkümesi'nin dört temel kümesi (sarı etiketli), Shapley Süperkümesi'nin tam önünde yer alır. Erboğa süperkümesi'nin ötesinde, 500 milyon ışık yılı uzaklıkta, bir diğer küçük süperküme bulunmaktadır (yeşil etiketli). 650 milyon ışık yılı uzaklıkta, kocaman bir büyük gökada kümeleri topluluğu yer alır (mavi etiketlerle işaretli). Burası, ilk olarak Harlow Shapley tarafından 1930'larda fark edilen Shapley Süperkümesi'dir.

Bilimsel incelemeler

Shapley, bizim gökadamızın da içinde bulunduğu Yerel Grup ile aynı doğrultuda yer alır ve yakınlaşmaktadır. Bu durum gökadamızın Kendine özgü devim hareketinin nedeni olan büyük cazibenin (great attractor) Shapley olduğunu düşündürmüştür

Harlow Shapley, 1930 yılındaki Harvard Gözlemevi Bülteni'nde "Erboğa'daki Uzak Gökadalar Bulutu Üzerine Notlar" adlı bir makale yayımlamıştır^[1]. Shapley, "Erboğa içerisinde, şimdiye kadar keşfedilenlerin en yoğunlarından biri gibi görünen bir gökada bulutu"nu tanımladı. Aslında, süperkümenin tamamını keşfetmedi. Haritası^[2], süperkümenin merkezinde Abell 3556, Abell 3558 ve Abell 3562'yi kapsayan kümeler sırasına karşılık gelen "bulutu" gösteriyordu. Shapley, 1933 yılında 25 verimli gökada kümesi içeren listesine Abell 3558'i dahil etti.

Gökbilimcilerin Shapley Kümesi'ni tekrar keşfetmeleri uzun zaman aldı. 1970'lerin sonlarında, gökyüzünün bu bölgesindeki güçlü X-ışını kaynaklarını fark etmeye başladılar. J. Melnick ve H. Quintana, Abell 3558 kümesini 1981 yılında 2A1326-311^[3] (X-Işını Kaynakları Kataloğu'ndan^[4]) adıyla yeniden keşfettiler ve kümenin "gökyüzünün gökadalarca son derece zengin bir bölgesinde" yer aldığından bahsederken, aslında Harlow Shapley'in 51 yıl önce yaptığı gözlemi tekrarlıyorlardı. Jorge Melnick ve Mariano Moles, 1987 yılında bu bölgede büyük bir üstküme olduğuna dair ilk önemli kanıtı yayımladılar.

Abell Kataloğu Güney İlavesi'nin^[5] G. Abell, H. Corwin ve R. Ollowin tarafından 1989 yılında yayımlanması çok önemliydi, çünkü ilave, gökbilimcilere bölgedeki verimli kümelerin tam bir listesini verdi. R. Scaramella, G. Baiesi-Pillastrini, G. Chincarini, G. Vettolani ve G. Zamorani, 1989 tarihli bir bildiride^[6] ve 1990 tarihli bir başka bildiride^[7], kendilerinin de Büyük Cazibe'yi (bakınız Erboğa Süperkümesi konusu) araştırırken, bu üstkümeyi (onlar "alfa bölgesi" adını vermişlerdi) keşfettiklerini duyurdular. S.Raychaudhury da 1989 tarihli bir bildirisinde^[8] süperkümeyi fark etti, fakat bunun "Büyük Cazibe" olmaktan çok uzak olduğu sonucuna vardı. S. Raychaudhury, Shapley Süperkümesi adını kullanan ilk kişilerden biriydi.^[9]

Shapley Süperkümesi, en çok incelenen süperkümelerden biridir. 1997-2001 yılları arasındaki beş yıllık süreçte, tüm Shapley Süperkümesi ile ilgili yaklaşık 40 bilimsel bildiri yayımlanmıştır. Başka hiçbir süperküme şu anda bu kadar dikkat çekmemektedir. Bu küme, evrenin bizim bölümümüzdeki eşsiz bir süperkümedir. Süperkümedeki kümelerden birkaçı, aynı zamanda güçlü X-ışını kaynaklarıdır. S. Ettori, A. Fabian, D. White tarafından yayımlanan 1997 tarihli bir bildiride^[10] bir X-ışını haritası yayımlanmıştır^[11].

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 3/15/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.