Sistemik dolaşım

Sistemik dolaşım, oksijenli kanı kalpten vücuda götürür ve dönüşte kirli kanı kalbe taşır. Dolaşım sisteminin bir parçasıdır. Dolaşımın fizyolojik teorisi ilk olarak William Harvey tarafından 1628'de tanımlanmıştır.^[1]

Bu terim İbn Nefis tarafından ileri sürülen pulmoner dolaşım terimine karşılık gelmektedir.

Yönü

İnsan kalp şeması. Sol ventrikülden oksijenli kan aorta girer ve sistemik dolaşım arterleri ile dağılır.

Sistemik dolaşım kardiyovasküler sistemin bir parçası olarak adlandırılır. Kan bu sistemle vücut hücrelerine taşınır ve kalbe geri döner.^[2] Kan sol ventrikülden vücudun en büyük damarı olan aorta gider. Aort kendinden daha küçük olan arterlere ve arteriollere son olarak da kapillere dallanır.^[3] Karbondioksit ve diğer atıklar difüzyon ile hücreden kana geçerken kandaki oksijen ve besin monomerleri hücreye taşınır.^[4] Atık ürün ve karbondioksit difüzyon ile oksijen ve besinle yer değiştirir. Sonra kan venöz kapiller ve sonra da inferior vena kava veya superiora gider. Son olarak da sağ atriuma geri döner.

Arterler

Oksijenlenmiş kan aort kapağı içinden sol ventrikülden ayrıldıgında sistemik dolaşıma girer. Sistemik dolaşımın ilk bölümü aorttur. Büyük ve kalın duvarlı bir damar yapısındadır. Aort diyaframdan üstünden geçen majör arterlere dallanır.

Venler

Vücut dokularına geçişlerinden sonra, kapiller venüllerle birleşir. Son olarak ta venöz sistem, inferior vena kava gibi büyük ven damarlarıyla birleşirler. Bu iki büyük damar kanı sağ atriuma boşaltırlar.

Koroner damarlar

Kalp kendini küçük bir sistem yardımıyla besin ve oksijen yönünden destekler.

Kılcal damarlar

Arterlerin küçük damarlar hâline uzamış kollarıdır.^[5] Kılcal damarlar, venöz sisteme kan getirmek için birleşir.^[6]

Portal venler

Genel kural, kalpten çıkan arterlerin arteriol ve capillere ayrılması venlerin ise geri kalbe götürmesidir. Portal venlerde bir istisna vardır. İnsanlarda en önemli örnek hepatik vendir. Hepatik portal ven kapiller damarlar bağırsağın etrafını sararak kan emilimini ve besin emilimini sağlamasından ziyade direk olarak kalbe gider. Hepatik portal venler, karaciğerde ikinci kez kapillere ayrılır.

Ayrıca bakınız

• Pulmoner dolaşım

Kaynakça

1. Amatus Lusitanus discovered valves in veins and arteries; by David Hashavit, citation: "There's a reasonable basis to assume that it was Dr. Amatus who first discovered the "Blood circulation" phenomena"
2. The Franklin Institute. "Pulmonary Circulation: It's All in the Lungs". fi.edu. 1 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140401080535/http://www.fi.edu:80/learn/heart/systems/pulmonary.html. 
3. "The Circulatory System Part II: The Heart and Circulation of Blood". colorado.edu. February 3, 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304212509/http://lsa.colorado.edu/essence/texts/heart.html. 
4. British Broadcasting Company (2014). "Gaseous exchange in the lungs". bbc.com. 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130718112011/http://www.bbc.co.uk:80/schools/gcsebitesize/science/triple_aqa/movement_of_molecules/gaseous_exchange_lungs/revision/3/. 
5. National Institutes of Health. "What Are the Lungs?". nih.gov. 4 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141004200807/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hlw/printall-index.html. 
6. State University of New York (February 3, 2014). "The Circulatory System". suny.edu. http://faculty.clintoncc.suny.edu/faculty/michael.gregory/files/bio%20100/Bio%20100%20Lectures/Organ%20Systems/Circulatory%20System/Circulatory%20System.htm.