Nezle

Akut nazofarenjit

Nezleye yol açan Rhinovirus'ün temsili moleküler görünüşü
Sınıflandırma ve dış kaynaklar
Uzmanlık Aile hekimliği
ICD-10 J
ICD-9 460
Hastalık Veri Tabanı 31088
MedlinePlus 000678
eMedicine med/2339
Patient UK Nezle
MeSH D003139

Nezle; nazofarenjit, rinofarenjit, akut koriza ya da soğuk algınlığı olarak da bilinir. Üst solunum sisteminde oluşarak kolay şekilde yayılan ve en çok burnu etkileyen bir bulaşıcı hastalıktır. Semptomlar arasında öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı (rinore) ve ateş yer alır. Semptomlar genellikle yedi ila on gün içinde ortadan kaybolur. Bununla birlikte, bazı semptomlar üç haftaya kadar sürebilir. İki yüzden fazla virüs nezleye sebep olabilmektedir. Nezlenin en yaygın nedeni rinovirüs(ler)dir.

Burun, sinüsler, boğaz veya larinks (üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE)), vücudun en çok etkilenen bölümlerine göre sınıflandırılır. Nezle en çok burnu, farenjit boğazı ve sinüzit sinüsleri etkiler. Semptomların sebebi, virüslerin dokuları tahrip etmesi değil bağışıklık sisteminin enfeksiyona verdiği tepkidir. Enfeksiyondan korunmak için başlıca yöntem elleri yıkamaktır. Bazı bulgular maske takmanın da faydalı olduğunu göstermektedir.

Nezlenin tedavisi yoktur, ancak semptomlar tedavi edilebilir. Nezle, insanlarda görülen en yaygın bulaşıcı hastalıktır. Ortalama bir yetişkin insan yılda iki ya da üç kez nezle olur. Ortalama bir çocuk yılda altı ila on iki kez nezleye yakalanır. Bu enfeksiyonlar antik çağlardan beri insanlarda görülmektedir.

Belirtiler ve semptomlar

Soğuk algınlığının en yaygın semptomları öksürük, burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve boğaz ağrısıdır. Diğer semptomlar arasında kas ağrısı (miyalji), yorgunluk hissi, baş ağrısı ve iştah kaybı yer alabilir.[1] Boğaz ağrısı insanların %40’ında görülür. Öksürük insanların yaklaşık %50’sinde mevcuttur.[2] Vakaların yaklaşık yarısında kas ağrısı görülür.[3] Ateş yetişkinlerde pek görülmezken bebeklerde ve küçük çocuklarda yaygındır.[3] Nezleye bağlı öksürük, grip (influenza)kaynaklı öksürüğe göre genellikle daha hafiftir.[3] Yetişkinlerde öksürük ve ateş çoğunlukla grip (influenza) işaretidir.[4] Nezleye sebep olan bazı virüsler hiçbir semptom yaratmaz.[5][6] Alt hava yollarından öksürükle dışarı atılan mukusun (balgam) rengi sarıyla yeşil arasında değişiklik gösterebilir. Mukusun rengine bakılarak enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa virüs kaynaklı mı olduğu belirlenemez.[7]

Seyir

Soğuk algınlığı genellikle halsizlik, üşüme, hapşırma ve baş ağrısı ile başlar. İki ya da daha fazla gün sonra burun akıntısı ve öksürük gibi diğer semptomlar belirir.[1] Semptomlar tipik olarak enfeksiyon başladıktan iki ila üç gün sonra en kötü hallerine ulaşır.[3] Semptomlar çoğu zaman yedi ila on gün arasında geçse de üç haftaya kadar da sürebilir.[8] Çocukların dahil olduğu vakaların %35-40’ında öksürük on günden fazla sürer. Çocukların dahil olduğu vakaların %10’unda ise 25 günden fazla sürmektedir.[9]

Sebep

Virüsler

Korona virüsler nezleye sebep olan bir virüs grubudur. Elektron mikroskobu altında halka şeklinde taca benzer (korona) bir görünüme sahiptirler.

Nezle üst solunum yolunda görülen ve kolayca yayılan bir enfeksiyondur. Nezlenin en yaygın nedeni rinovirüstür. Tüm vakaların %30-80’ininden sorumludur. Rinovirüs, Picornaviridae ailesine bağlı RNA içeren bir virüstür. Bu virüs ailesinde bilinen 99 tür virüs bulunmaktadır.[10][11] Başka virüsler de nezleye sebep olabilir. Korona virüs, vakaların %10-15’inden sorumludur. Grip(influenza) vakaların %5-15’ini oluşturmaktadır.[3] Bunların yanı sıra, diğer vakaların sebepleri insanda parainfluenza virüsleri, insanda respiratuar sinsityal virüs, adenovirüsler, enterovirüsler, ve metapnömo virüsü olabilir.[12] Çoğu zaman, enfeksiyona neden olan birden fazla virüs mevcuttur.[13] Toplamda, iki yüzden fazla farklı virüs türü soğuk algınlıkları ile ilişkilidir.[3]

Bulaşma

Nezle genellikle başlıca iki yoldan biriyle bulaşır. Virüs taşıyan havadaki damlacıkların solunması veya yutulması; ya da enfekte burun mukusuna ya bulaşmış nesnelere temas edilmesi.[2][14] soğuk algınlığının en fazla hangi yöntemle yayıldığı henüz belirlenmemiştir.[15] Virüsler çevrede uzun süre yaşayabilirler. Daha sonra ellerden gözlere ya da buruna geçerek hastalığı bulaştırırlar.[14] Hastalığın yakın şekilde oturan insanlara bulaşma riski daha fazladır.[15] Düşük bağışıklık seviyesine sahip birçok çocuğun yan yana bulunduğu ve genellikle hijyenin çok iyi olmadığı kreşlerde ya da okullarda hastalığın bulaşması yaygındır.[16] Bu enfeksiyonlar daha sonra eve taşınır ve ailenin diğer fertlerine bulaşır.[16] Ticari uçuşlardaki devridaim havanın hastalık bulaştırdığıma dair bir kanıt yoktur.[14] Rinovirüsün sebep olduğu soğuk algınlıkları en çok semptomların görüldüğü ilk üç günde bulaşıcıdır. Daha sonra bulaşıcılık özellikleri azalır.[17]

Hava

Kabul gören teori, soğuk algınlığının uzun sure yağmur veya kış şartları gibi koşullara maruz kalınması yoluyla bulaştığıdır ve hastalık da ismini bu şekilde almıştır.[18] Vücut ısının düşmesinin soğuk algınlığı için risk faktörü oluşturduğu fikri tartışmalı bir konudur.[19] Soğuk algınlıklarına neden olan virüslerin bazıları mevsimsel olup soğuk ve yağışlı havalarda daha sık ortaya çıkarlar.[20] Bunun başlıca sebebinin, başta çocukların okula dönmesi olmak üzere, kapalı mekanlarda kalabalık ortamda daha fazla vakit geçirilmesi olduğuna inanılmaktadır.[21].[16] Bununla beraber, solunum sistemindeki değişikliklerle enfeksiyonlara daha açık olunması da buna sebep olabilir.[21] Kolaylıkla yayılan küçük damlacıkların kuru havada daha uzağa saçılması ve havada daha uzun süre kalması nedeniyle, düşük nem oranı hastalığın bulaşma oranlarını yükseltebilir.[22]

Diğer

Toplu bağışıklık, yani bir insan grubunun tümümün belirli bir enfeksiyona karşı bağışıklık kazanması, soğuk algınlığına önceden maruz kalınmasıyla oluşur. Bu yüzden, daha genç nüfusta solunum enfeksiyonları oranı daha yüksekken, daha yaşlı nüfusta solunum enfeksiyonları oranı düşüktür.[23] Zayıf bağışıklık fonksiyonu da hastalık için bir risk faktörüdür.[23][24] Uyku azlığı ve yetersiz beslenme de rinovirüse maruz kaldıktan sonra enfeksiyon riskini artırmaktadır. Bunun nedeninin, bağışıklık fonksiyonu üzerindeki etkileri olduğuna inanılmaktadır.[25][26]

Fizyopatoloji

Soğuk algınlığı üst solunum yolunda görülen bir hastalıktır.

Soğuk algınlığı semptomlarının çoğunlukla virüslere karşı verilen bağışıklık tepkisine bağlı olduğu kabul edilmektedir.[27] Bu bağışıklık tepkisinin mekanizması virüse göre değişir. Örneğin, rinovirüs çoğunlukla doğrudan temasla bulaşmaktadır. Bilinmeyen yöntemlerle insandaki ICAM-1 reseptörlerine tutunarak inflamatuvar mediyatörlerin salınımı tetikler .[27] Bu inflamatuvar mediyatörler de semptomlara neden olur.[27] Genellikle burun epiteline zarar vermez.[3] Bunun aksine, respiratuar sinsityal virüs (RSV) ya doğrudan temasla ya da havadaki damlacıklar yoluyla bulaşır. Daha sonra, burunda ve boğazda çoğalır ve sonrasında genellikle üst solunum yoluna sıçrar.[28] RSV, burun epiteline zarar verir.[28] İnsanda parainfluenza virüsü tipik olarak burun, boğaz ve hava yollarında iltihaplanmaya yol açar.[29] Küçük çocuklarda, soluk borusunu etkilediği durumlarda kuşpalazı, boğuk öksürük ve nefes almada zorlanmaya neden olabilir. Bunun nedeni çocuklarda hava yolunun dar olmasıdır.[29]

Teşhis

Üst solunum enfeksiyonları (ÜSYE) arasındaki fark, semptomların görüldüğü yere zayıf şekilde bağlıdır. Nezle en çok burnu, faranjit en çok boğazı ve bronşit en çok akciğerleri etkiler.[2] Soğuk algınlığı çoğunlukla burnun iltihaplanması olarak tanımlanır ve çeşitli derecelerde boğaz iltihabı da içerebilir.[30] Kendi kendine teşhis koyma yaygındır.[3] Sebep olan gerçek viral ajanın izolasyonu nadiren gerçekleştirilir.[30] Genellikle semptomlara bakarak virüs türünü belirlemek mümkün değildir.[3]

Korunma

Nezleden korunmanın tek etkili yolu virüslerin yayılmasını fiziksel olarak engellemektir.[31] Bu öncelikle elleri yıkamak ve maske takmak yoluyla başarılabilir. Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, önlükler ve tek kullanımlık eldivenler de kullanılmaktadır.[31] Hastalığın bulaştığı kişilerin izole edilmesi, hastalığın çok yaygın olması ve semptomların spesifik olmaması nedeniyle mümkün değildir. Sebep olan pek çok virüs olması ve virüslerin hızlı şekilde değişmesi nedeniyle, aşılamanın zor olduğu kanıtlanmıştır.[31] Geniş kapsamda etkili bir aşının geliştirilmesi de pek muhtemel değildir.[32]

Ellerin düzenli olarak yıkanması, nezle virüslerinin bulaşmasını azaltmaktadır. Bu yöntem en çok çocuklar arasında etkilidir.[33] Normal el yıkama sırasında antiviral ya da antibakteriyel maddelerin kullanılmasının el yıkamanın etkinliğini artırıp artırmadığı bilinmemektedir.[33] Hastalığın bulaştığı insanların yanındayken yüz maskesi takılması faydalı olabilir. Daha fazla fiziksel ya da sosyal mesafe konulmasının faydalı olup olmadığı konusunda yeterli veri bulunmamaktadır.[33] Çinko takviyesi kişinin yakalandığı nezle sayısını azaltmada etkili olabilir.[34] Rutin C vitamini takviyesi nezle riskini ya da şiddetini azaltmaz. C vitamini nezlenin süresini kısaltabilir.[35]

Yönetim

Vatandaşları soğuk algınlığı tedavisi için Doktora Başvur"malarını teşvik eden bir poster

Şu anda, enfeksiyonun süresini azalttığı kanıtlanmış olan herhangi bir ilaç ya da bitkisel tedavi bulunmamaktadır.[36] Tedavi, belirtilerin rahatlatılmasını içerir.[37] Bunlara, bol bol dinlenme, sıvı seviyesini korumak için sıvı alma Ancak tedavinin sağladığı faydaların çoğunluğu plasebo etkisine dayandırılmaktadır.[38]

Semptomatik

Belirtileri hafifletmeye yardımcı tedavilere, ibuprofen ve acetaminophen/paracetamol gibi basit ağrı kesici (analjezikler) ve ateş düşürücü ilaçlar[39](antipretikler) dahildir.[40] Kanıtlar, öksürük şuruplarının basit ağrı kesici ilaçlardan (analjezikler) daha fazla etkin olduğunu göstermez. [41] Aynı zamanda, öksürük şuruplarının, etkinliklerini destekleyici kanıtların yokluğundan ve zarar verme risklerinden dolayı çocuklar için kullanılması tavsiye edilmez. [42][43] Kanada, riskler ve kanıtlanmamış faydaları konusundaki endişelerden dolayı reçetesiz satın alınabilen öksürük ve soğuk algınlığı şuruplarının altı ve yaş ve daha küçük çocuklar için kullanılmasını yasaklamıştır. [42] Dextromethorphan'ın (reçetesiz satın alınabilen bir ilaç) suiistimali, birçok ülkede yasaklanmasına sebep oldu. ref>Eccles Pg. 246</ref>

Yetişkinlerde, burun akması birinci jenerasyon antihistaminler tarafından azaltılabilir. Ancak birinci jenerasyon antihistaminler, örneğin, uyuşukluk gibi kötü yan etkilerle ilişkilendirilmektedir. [37] Pseudoephedrine gibi diğer dekonjestanlarda yetişkinlerde etkilidir.[44] Ipratropium burun spreyi, burun akması belirtilerini giderse de tıkanıklık konusunda etkisi azdır. [45] İkinci jenerasyon antihistaminlerin de etkin olmadığı görülmektedir. [46]

Çalışmaların eksikliği nedeniyle, sıvı alımının artırılmasının, belirtileri mi yoksa solunum yolu hastalığını mı iyileştirdiği bilinmemektedir. [47] Benzeri bir veri eksikliği ısıtılmış nemli hava kullanımı için de geçerlidir.[48] Yapılan bir araştırma, buharlaşan göğüs merheminin gece nükseden öksürük, tıkanıklık ve uyku güçlüğü gibi konularda semptomatik rahatlama sağladığını göstermiştir. [49]

Antibiyotik ve antiviraller

Antibiyotiklerin virüs enfeksiyonlarına karşı ve bu sebepten dolayı soğuk algınlığına karşı bir etkileri yoktur.[50] Antibiyotiklerin yan etkilerinin genel olarak zarara yol açmasına rağmen antibiyotikler yaygın olarak reçete edilmektedir. [50][51] Antibiyotiklerin yaygın olarak reçete edilmelerinin sebebi, insanların, doktorlardan bunları reçete etmesini beklemeleri ve doktorların insanlara yardımcı olmak istemesidir. Antibiyotiklerin reçete edilmesinin bir diğer sebebi de enfeksiyonun antibiyotikler tarafından yönetilebilecek sebeplerini dışarıda tutmanın zorluğudur.[52] Başlangıç düzeyinde bazı araştırmalar faydalı olduğunu göstermiş olsa da soğuk algınlığı için herhangi bir antiviral ilaç bulunmamaktadır.[37][53]

Alternatif tedaviler

Soğuk algınlığı için birçok alternatif tedavi bulunmasına rağmen çoğu tedavinin kullanımını desteklemek açısından yetersiz kanıt bulunmaktadır.[37] 2010 yılı itibariyle bal ya da burnun çalkalanmasının iyi gelip gelmediğine dair yeterli kanıt bulunmamaktadır.[54][55] Çinko ilaveleri, belirtiler başladıktan sonra 24 saat içinde kullanıldıklarında belirtilerin şiddeti ve süresini azaltabilir.[34] Kapsamlı araştırmalar yapılmış olmasına rağmen Vitamin C'nin soğuk algınlığı üzerindeki etkisi hayal kırıklığına uğratıcıdır.[35][56] Ekinezyanın (kirpi otu)faydası hakkındaki kanıtlar tutarsızlık göstermektedir.[57][58] Farklı ekinezya ilavelerinin gösterdiği etkiler çeşitlilik arz edebilir.[57]

Sonuç

Soğuk algınlığı, genellikle hafif şiddetlidir ve kendi kendine geçer; belirtilerin çoğu bir hafta içinde iyileşir.[2] Eğer ortaya çıkarlarsa, şiddetli komplikasyonlar genellikle, çok yaşlı, çok genç ya da bağışıklık sistemi baskı altına alınmış (zayıflamış bağışıklık sistemine sahip olanlar) kişilerde görülür.[59] Sinüzit, faranjit kulak enfeksiyonu ile sonuçlanabilen ikincil bakteriyel enfeksiyonlar baş gösterebilir.[60] Sinüzitin, vakaların %8'inde görüldüğü tahmin edilmektedir. Kulak enfeksiyonları, vakaların %30'unda baş gösterir. [61]

Hastalığa Yakalanma İhtimali

Soğuk algınlığı, en sık görülen insan hastalığıdır [59] ve insanları global olarak etkiler.[16] Yetişkinler, genellikle senede bir ila beş enfeksiyon geçirir.[2][3] Çocuklarda, senede altı ila on kere soğuk algınlığı görülebilir (ve okula giden çocuklar için senede on iki kereye kadar enfeksiyon görülebilir).[37] Bağışıklık sisteminde zayıflamaya bağlı olarak semptomatik enfeksiyon oranları, yaşlılarda artış gösterir.[23]

Tarihçe

Soğuk algınlığının sebepleri sadece 1950'lerden bu yana tespit edilmeye başlanmış olsa da, hastalık, antik çağlardan beri insanlıkla beraber olmuştur.[62] Belirti ve tedavileri, M.Ö. 16. yüzyıldan önce yazılmış, mevcut en eski tıp metni olan Mısır Ebers papyrus'da açıklanmıştır.[63] "Soğuk algınlığı" terimi, belirtilerinin benzerliği ve soğuk havaya maruz kalmadan dolayı 16. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır.[64]

Birleşik Krallık'ta Soğuk Algınlığı Ünitesi, (Common Cold Unit - CCU) Tıbbi Araştırma Konseyi tarafından 1946'da kurulmuştur ve rinovirüsü 1956 yılında, burada keşfedilmiştir.[65] CCU, 1970 yılında, interferon tedavisinin rinovirüs enfeksiyonunun inkübasyon döneminde bir miktar koruma sağladığını göstermiştir.[66] Herhangi bir pratik tedavi geliştirilememişti. Ünite, rinovirüsü tarafından sebep olunan soğuk algınlıklarının önlenmesi ve tedavisinde çinko glukonat pastili araştırmasını tamamladıktan iki yıl sonra, 1989 senesinde kapanmıştır. Çinko, CCU'nun tarihinde geliştirilmiş tek başarılı tedaviydi.[67]

Ekonomik Etki

Britanya posteri.[68]

Soğuk algınlığının ekonomik etkisi, dünyanın birçok yerinde yeteri kadar anlaşılmamaktadır.[61] Soğuk algınlığı, Amerika Birleşik Devletleri'nde, her yıl, ılımlı bir tahminle 7,7 milyar $'a maş olan 75 ila 100 milyon arasında hekim ziyaretine yol açmaktadır. Amerikalılar, reçetesiz satın alınabilen (OTC) ilaçlara yılda 2,9 milyar $ harcamaktadır. Amerikalılar, semptomatik rahatlama için de, ayrıca yılda 400 milyon $ harcamaktadır.[69] Doktora görünen insanların üçte birinden fazlasına antibiyotik reçete edilmiştir. Antibiyotik reçetelerinin kullanımının, antibiyotik direnci konusunda etkileri mevcuttur.[69] Soğuk algınlığı sebebiyle tahmini olarak yılda 189 milyon gün okul devamsızlığı yaşanmaktadır. Sonuç olarak ebeveynler, evde kalıp çocuklarına bakmak amacıyla 126 milyon işgününü kaçırmıştır. Soğuk algınlığından mustarip çalışanlar tarafından kaçırılan 150 milyon işgününe eklendiğinde soğuk algınlığı bağlantılı işgücü kaybının toplam ekonomik etkisi yılda 20 milyar $'ı aşmaktadır.[12][69] Bu, Birleşik Devletler'deki işgücü kaybının %40'na tekabül eder.[70]

Araştırma

Soğuk algınlığı için etkinlikleri konusunda çok sayıda antiviral test edilmiştir. 2009 yılı itibariyle hiçbiri etkili Antiviral ilacı pleconaril üzerindeki deneyler devam etmektedir. Picornavirüslerinekarşı olumlu sinyaller vermektedir. Aynı zamanda BTA-798 üzerindeki deneyler de devam etmektedir.[71] Pleconaril'in oral versiyonunun güvenlik sorunları mevcuttur ve aerosol formu ile ilgili çalışılmalar yapılmaktadır.[71]

College Park, Maryland Üniversitesi ve Wisconsin Üniversitesi'nden – Madison – araştırmacılar, soğuk algınlığına sebep olduğu bilinen tüm virüs türlerinin genomunun haritasını çıkarmıştır.[72]

Nezle, akut nazofarenjit. Rhinovirüsler denilen bir Virüs türünün neden olduğu ve acil tedavi gerektirmeyen, kendiliğinden 7-10 gün içinde geçen, burun akıntısı, ateş gibi belirtilerle ortaya çıkan enfeksiyon hastalığıdır.

Havadan solunarak alınan rhinovirüsler burun mukozasına tutunurlar. Bağışıklık sistemi devreye girerek virüsü vücuttan uzaklaştırmaya çalışır. Virüsleri atma çabasıyla burun akması, hapşırma ve ateş gibi tepkilere neden olur. Vücut virüsten kurtulunca bu reaksiyonlar sona erer.

Toplumda grip ile nezle tabirleri eşanlamlıymış gibi kullanılmaktadır. Oysa bunlar farklı hastalıklardır. Nezle virüslerle meydana gelen bir hastalıktır ve hafif seyreder. Grip ise nezleye göre daha yavaş başlayan ve sıklıkla ateşin daha yüksek seyrettiği bir hastalıktır. Salgınlar yapar ve yatağa düşürür. Nezle veya grip için hiçbir antibiyotiği kullanmaya gerek yoktur.

Doktorlar bu tip rahatsızlıklarda vücudu güçlendirici vitamin ve mineraller önerirler. Nezle iyi tedavi edilmediği durumlarda orta kulak iltihabına, sinüzite veya bronşite yol açabilir.

Tedavi

Nezleye sebep olan etkeni direkt olarak hedef alan, tıbben kanıtlanmış ve kabul edilmiş hiçbir ilaç olmadığından, nezlenin tedavisi semptomlara yöneliktir. Semtpların türüne göre öksürük giderici, ateş düşürücü ve mukolitik ilaçlar kullanılır. Bol sıvı tüketimi ve istirahat önerilir.

Antibiyotikler

Antibiyotikler bakterilere karşı etkili olan ilaçlardır. Virüs enfeksiyonlarında ve dolayısıyla soğuk algınlığı ya da nezlede hiçbir etkileri yoktur. Nezleyi antibiyotikle tedavi etmeye çalışmak ters tepebilir zira ilaca dirençli bakterilerin türemesine ve alerjik reaksiyonlar gibi yan etkilere ya da bağırsak florasının bozulması[73] neticesiyle diyare (ishal) oluşumuna sebebiyet verebilir.

Referanslar

  1. 1 2 Eccles Pg. 24
  2. 1 2 3 4 5 Arroll, B (2011 Mar 16). "Common cold.". Clinical evidence 2011 (03). PMID 21406124.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Eccles R (November 2005). "Understanding the symptoms of the common cold and influenza". Lancet Infect Dis 5 (11): 718–25. DOI:10.1016/S1473-3099(05)70270-X. PMID 16253889. http://ndmat.hosp.ncku.edu.tw:8080/%E5%85%92%E7%A7%91/Feb-27.pdf.
  4. ↑ Eccles Pg.26
  5. ↑ Eccles Pg.129
  6. ↑ Eccles Pg.50
  7. ↑ Eccles Pg.30
  8. ↑ Heikkinen T, Järvinen A (January 2003). "The common cold". Lancet 361 (9351): 51–9. DOI:10.1016/S0140-6736(03)12162-9. PMID 12517470.
  9. ↑ Goldsobel AB, Chipps BE (March 2010). "Cough in the pediatric population". J. Pediatr. 156 (3): 352–358.e1. DOI:10.1016/j.jpeds.2009.12.004. PMID 20176183.
  10. ↑ Palmenberg, A. C.; Spiro, D; Kuzmickas, R; Wang, S; Djikeng, A; Rathe, JA; Fraser-Liggett, CM; Liggett, SB (2009). "Sequencing and Analyses of All Known Human Rhinovirus Genomes Reveals Structure and Evolution". Science 324 (5923): 55–9. DOI:10.1126/science.1165557. PMID 19213880.
  11. ↑ Eccles Pg.77
  12. 1 2 "Common Cold". National Institute of Allergy and Infectious Diseases. 27 November 2006. 6 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080906193939/http://www3.niaid.nih.gov/healthscience/healthtopics/colds. Erişim tarihi: 11 June 2007.
  13. ↑ Eccles Pg.107
  14. 1 2 3 editors, Ronald Eccles, Olaf Weber, (2009). Common cold (Online-Ausg. bas.). Basel: Birkhäuser. s. 197. ISBN 9783764398941. http://books.google.ca/books?id=rRIdiGE42IEC&pg=PA197.
  15. 1 2 Eccles Pg.211
  16. 1 2 3 4 al.], edited by Arie J. Zuckerman ... [et (2007). [http://books.google.ca/books?id=OgbcUWpUCXsC&pg=PA496 Principles and practice of clinical virology] (6th ed. bas.). Hoboken, N.J.: Wiley. s. 496. ISBN 9780470517994. http://books.google.ca/books?id=OgbcUWpUCXsC&pg=PA496.
  17. ↑ Gwaltney JM Jr, Halstead SB. "Contagiousness of the common cold". Invited letter in "Questions and answers". Journal of the American Medical Association 278 (3): 256–257. 16 July 1997. http://jama.ama-assn.org/content/278/3/256. Erişim tarihi: 16 September 2011.
  18. ↑ Zuger, Abigail (4 March 2003). "'You'll Catch Your Death!' An Old Wives' Tale? Well...". The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D02E1DD163FF937A35750C0A9659C8B63.
  19. ↑ Mourtzoukou, EG; Falagas, ME (2007 Sep). "Exposure to cold and respiratory tract infections.". The international journal of tuberculosis and lung disease : the official journal of the International Union against Tuberculosis and Lung Disease 11 (9): 938–43. PMID 17705968.
  20. ↑ Eccles Pg.79
  21. 1 2 Eccles Pg.80
  22. ↑ Eccles Pg. 157
  23. 1 2 3 Eccles Pg. 78
  24. ↑ Eccles Pg.166
  25. ↑ Cohen S, Doyle WJ, Alper CM, Janicki-Deverts D, Turner RB (January 2009). "Sleep Habits and Susceptibility to the Common Cold". Arch. Intern. Med. 169 (1): 62–7. DOI:10.1001/archinternmed.2008.505. PMC 2629403. PMID 19139325. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2629403.
  26. ↑ Eccles Pg.160–165
  27. 1 2 3 Eccles Pg. 112
  28. 1 2 Eccles Pg.116
  29. 1 2 Eccles Pg.122
  30. 1 2 Eccles Pg. 51–52
  31. 1 2 3 Eccles Pg.209
  32. ↑ Lawrence DM (May 2009). "Gene studies shed light on rhinovirus diversity". Lancet Infect Dis 9 (5): 278. DOI:10.1016/S1473-3099(09)70123-9. http://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099%2809%2970123-9.
  33. 1 2 3 Jefferson, T; Del Mar, CB, Dooley, L, Ferroni, E, Al-Ansary, LA, Bawazeer, GA, van Driel, ML, Nair, S, Jones, MA, Thorning, S, Conly, JM (2011 Jul 6). "Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses.". Cochrane database of systematic reviews (Online) (7): CD006207. DOI:10.1002/14651858.CD006207.pub4. PMID 21735402.
  34. 1 2 Singh, M; Das, RR (2011 Feb 16). "Zinc for the common cold.". Cochrane database of systematic reviews (Online) (2): CD001364. DOI:10.1002/14651858.CD001364.pub3. PMID 21328251.
  35. 1 2 Hemilä, Harri; Chalker, Elizabeth; Douglas, Bob; Hemilä, Harri (2007). Hemilä, Harri. ed. "Vitamin C for preventing and treating the common cold". Cochrane database of systematic reviews (3): CD000980. DOI:10.1002/14651858.CD000980.pub3. PMID 17636648.
  36. ↑ "Common Cold: Treatments and Drugs". Mayo Clinic. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131209004737/http://www.mayoclinic.com/health/common-cold/DS00056/DSECTION=treatments-and-drugs. Erişim tarihi: 9 January 2010.
  37. 1 2 3 4 5 Simasek M, Blandino DA (2007). "Treatment of the common cold". American Family Physician 75 (4): 515–20. PMID 17323712. http://www.aafp.org/afp/20070215/515.html.
  38. ↑ Eccles Pg.261
  39. ↑ Kim SY, Chang YJ, Cho HM, Hwang YW, Moon YS (2009). Kim, Soo Young. ed. "Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold". Cochrane Database Syst Rev (3): CD006362. DOI:10.1002/14651858.CD006362.pub2. PMID 19588387.
  40. ↑ Eccles R (2006). "Efficacy and safety of over-the-counter analgesics in the treatment of common cold and flu". Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics 31 (4): 309–319. DOI:10.1111/j.1365-2710.2006.00754.x. PMID 16882099.
  41. ↑ Smith SM, Schroeder K, Fahey T (2008). Smith, Susan M. ed. "Over-the-counter medications for acute cough in children and adults in ambulatory settings". Cochrane Database Syst Rev (1): CD001831. DOI:10.1002/14651858.CD001831.pub3. PMID 18253996.
  42. 1 2 Shefrin AE, Goldman RD (November 2009). "Use of over-the-counter cough and cold medications in children". Can Fam Physician 55 (11): 1081–3. PMC 2776795. PMID 19910592. http://www.cfp.ca/content/55/11/1081.full.
  43. ↑ Vassilev, ZP; Kabadi, S, Villa, R (2010 Mar). "Safety and efficacy of over-the-counter cough and cold medicines for use in children.". Expert opinion on drug safety 9 (2): 233–42. DOI:10.1517/14740330903496410. PMID 20001764.
  44. ↑ Taverner D, Latte J (2007). Latte, G. Jenny. ed. "Nasal decongestants for the common cold". Cochrane Database Syst Rev (1): CD001953. DOI:10.1002/14651858.CD001953.pub3. PMID 17253470.
  45. ↑ Albalawi, ZH; Othman, SS, Alfaleh, K (2011 Jul 6). "Intranasal ipratropium bromide for the common cold.". Cochrane database of systematic reviews (Online) (7): CD008231. DOI:10.1002/14651858.CD008231.pub2. PMID 21735425.
  46. ↑ Pratter, MR (2006 Jan). "Cough and the common cold: ACCP evidence-based clinical practice guidelines.". Chest 129 (1 Suppl): 72S-74S. DOI:10.1378/chest.129.1_suppl.72S. PMID 16428695.
  47. ↑ Guppy, MP; Mickan, SM, Del Mar, CB, Thorning, S, Rack, A (2011 Feb 16). "Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections.". Cochrane database of systematic reviews (Online) (2): CD004419. DOI:10.1002/14651858.CD004419.pub3. PMID 21328268.
  48. ↑ Singh, M; Singh, M (2011 May 11). "Heated, humidified air for the common cold.". Cochrane database of systematic reviews (Online) (5): CD001728. DOI:10.1002/14651858.CD001728.pub4. PMID 21563130.
  49. ↑ Paul IM, Beiler JS, King TS, Clapp ER, Vallati J, Berlin CM (December 2010). "Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms". Pediatrics 126 (6): 1092–9. DOI:10.1542/peds.2010-1601. PMID 21059712. http://pediatrics.aappublications.org/cgi/reprint/peds.2010-1601v1.
  50. 1 2 Arroll B, Kenealy T (2005). Arroll, Bruce. ed. "Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis". Cochrane Database Syst Rev (3): CD000247. DOI:10.1002/14651858.CD000247.pub2. PMID 16034850.
  51. ↑ Eccles Pg.238
  52. ↑ Eccles Pg.234
  53. ↑ Eccles Pg.218
  54. ↑ Oduwole, O; Meremikwu, MM, Oyo-Ita, A, Udoh, EE (2010 Jan 20). "Honey for acute cough in children.". Cochrane database of systematic reviews (Online) (1): CD007094. DOI:10.1002/14651858.CD007094.pub2. PMID 20091616.
  55. ↑ Kassel, JC; King, D, Spurling, GK (2010 Mar 17). "Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections.". Cochrane database of systematic reviews (Online) (3): CD006821. DOI:10.1002/14651858.CD006821.pub2. PMID 20238351.
  56. ↑ Heiner, Kathryn A; Hart, Ann Marie; Martin, Linda Gore; Rubio-Wallace, Sherrie (2009). "Examining the evidence for the use of vitamin C in the prophylaxis and treatment of the common cold". Journal of the American Academy of Nurse Practitioners 21 (5): 295–300. DOI:10.1111/j.1745-7599.2009.00409.x. PMID 19432914.
  57. 1 2 Linde K, Barrett B, Wölkart K, Bauer R, Melchart D (2006). Linde, Klaus. ed. "Echinacea for preventing and treating the common cold". Cochrane Database Syst Rev (1): CD000530. DOI:10.1002/14651858.CD000530.pub2. PMID 16437427.
  58. ↑ Sachin A Shah, Stephen Sander, C Michael White, Mike Rinaldi, Craig I Coleman (2007). "Evaluation of echinacea for the prevention and treatment of the common cold: a meta-analysis". The Lancet Infectious Diseases 7 (7): 473–480. DOI:10.1016/S1473-3099(07)70160-3. PMID 17597571.
  59. 1 2 Eccles Pg. 1
  60. ↑ Eccles Pg.76
  61. 1 2 Eccles Pg.90
  62. ↑ Eccles Pg. 3
  63. ↑ Eccles Pg.6
  64. ↑ "Cold". Online Etymology Dictionary. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160314024153/http://etymonline.com/index.php?term=cold. Erişim tarihi: 12 January 2008.
  65. ↑ Eccles Pg.20
  66. ↑ Tyrrell DA (1987). "Interferons and their clinical value". Rev. Infect. Dis. 9 (2): 243–9. DOI:10.1093/clinids/9.2.243. PMID 2438740.
  67. ↑ Al-Nakib, W; Higgins, PG; Barrow, I; Batstone, G; Tyrrell, DA (December 1987). "Prophylaxis and treatment of rhinovirus colds with zinc gluconate lozenges". J Antimicrob Chemother. 20 (6): 893–901. DOI:10.1093/jac/20.6.893. PMID 3440773.
  68. ↑ "The Cost of the Common Cold and Influenza". Imperial War Museum: Posters of Conflict. vads. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120313220537/http://vads.bath.ac.uk/flarge.php?uid=33443&sos=0.
  69. 1 2 3 Fendrick AM, Monto AS, Nightengale B, Sarnes M (2003). "The economic burden of non-influenza-related viral respiratory tract infection in the United States". Arch. Intern. Med. 163 (4): 487–94. DOI:10.1001/archinte.163.4.487. PMID 12588210. http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/full/163/4/487.
  70. ↑ Kirkpatrick GL (December 1996). "The common cold". Prim. Care 23 (4): 657–75. DOI:10.1016/S0095-4543(05)70355-9. PMID 8890137.
  71. 1 2 Eccles Pg.226
  72. ↑ "Genetic map of cold virus a step toward cure, scientists say". Val Willingham (CNN). March 2009. http://www.cnn.com/2009/HEALTH/02/12/cold.genome/. Erişim tarihi: 28 April 2009.
  73. ↑ University of Michigan Health System: Antibiotic-Associated Diarrhea, November 26, 2006
Referanslar
    This article is issued from Vikipedi - version of the 12/23/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.