Solaklık

Bu madde Yapılan işlerin çoğunda sol elini kullanma yatkınlığı hakkındadır. Osmanlılar'da kapıkulu askerlerinin bir sınıfı için Solaklar sayfasına bakınız.

Sol eliyle Felemenkçe bir kelime olan "Linkshandig" (solak) yazan bir kişi.

Solaklık (sinistralite olarak da bilinir), sağ el yerine sol eli kullanmak, sola yatkınlık. Solaklar günlük aktivitelerde özellikle el yazısı ve yazı yazmada sol ellerini kullanırlar. Eski zamanlarda pek çok kültürde solaklık kötülüğün ve şeytanın simgesi olarak görülmüş ve hoş karşılanmamıştır. Dünyanın yaklaşık % 10'u solaktır.

Çeşitleri

1. Sol eli baskın olanlar
2. Sağ eli baskın olanlar
3. Zaman içinde baskın yanı değişenler
4. Yapılacak işe göre baskın yanı değişenler
5. Her iki elini de ustaca kullanabilenler
6. Bir elin diğerine baskınlık derecesi kesin olmayanlar (Edinburgh Handedness Inventory^[1])
7. Her iki eliyle de sorun yaşayanlar (hastalık)

Benzerleri

1. Baskın ayak
2. Baskın göz
3. Baskın kulak
4. Zoraki baskınlık (çaba sarf ederek baskın yanın değiştirilmesi)

Araştırılan yanları

1. Solaklığın hayattaki başka olgularla olan bağlantıları
   1. Beceri ve eğilimler
      1. Genel zeka
         1. Değişik yaşlarda genel zeka
      2. Müzik kabiliyeti
         1. Müzik aletlerinin yönü
      3. Matematik kabiliyeti
      4. Yaratıcılık
      5. Mantıksallık-hissilik derecesi
   2. Değişik cinsel yönelimler
   3. Hayat süresi
   4. Gelir seviyesi
   5. Değişik spor dallarında başarı
   6. Solaklığın erken ya da geç tezahürünün başka olgularla olan bağlantıları
2. Nedenleri
   1. Irsi nedenler, ve genetik faktörlerin solaklığa katkı oran ve mekanizmaları
   2. Fetüsün ana karnında gebeliğin ve doğumun değişik dönemlerinde nasıl yer aldığı.
   3. Fetüse ana karnında ultrasonun etkisi.
   4. Sağ elin yetmemesi ya da kalıcı ve geçici hasarlardan sağ elin kullanılamaması.
   5. Prenetal hormon dengesizliklikleri.
   6. Zigotun başarısız bir ikiz olma denemesi.
   7. Erkek solaklarda annenin daha önce doğurmuş olduğu erkek kardeş sayısı.
   8. Beyin yarımküreleri arasında işbölümü (Geschwind–Galaburda hipotezi).
   9. İç organların yer değişimi (Situs inversus).
3. Solaklığın toplumdaki oranı.
   1. Toplumda şiddet seviyesine bağlantısı.

Solaklara toplumsal ayrımcılık

Kötü görülüşü

Solaklar günü 13 Ağustos 2002

Pek çok ülkede solaklık hoş karşılanmaz. Latincede "sinister" solak anlamına gelse de klasik Latincede "kötülük ve şanssızlık" anlamına da gelir. Çin kültüründe solak demek aynı zamanda uygunsuz demektir.

Eşyalar sağ el için

Buna en güzel örnek makastır. Makaslar sağ el için tasarlanmıştır. Sol ele uygun makas pek bulunmaz (pazarı daha az). Varsa bile daha pahalıdır. Sağ el için tasarlanmış makası sol elle kullanırsanız 1) tam kuvvet uygulayamazsınız, 2) kesim çizgisini göremezsiniz 3) kesim yönü ve hızını aynı kolaylıkla kontrol edemezsiniz.

İyi görülüşü

Üçüncü Sapa Inca Lloque Yupanqui, adının anlamı "övülen sol elli"dir.

İnka uygarlığında solak insanlar İloq denirdi ve bunun anlamı artı değerdir.

1. Oldfield, R.C. (1971). The assessment and analysis of handedness: The Edinburgh inventory. Neuropsychologia, 9, 97-113