Suvar (şehir)
Suvar veya Suar, Divân-ı Lügati't-Türk'te;
"صُڤَر Suvar" "bir Türk boyu"[1] ve "bir şehir adı."[2] şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca "سخسين Saxsın" “Bulgarlara yakın bir şehirdir.”[3]. Bu, (Suvar) dır.[4] Ayrıca "بلغار Bulgar" “herkesçe tanınmış olan bir Türk şehri”.[5] gibi diğer bilgiler verilmiştir.
Kaşgarlı Mahmud'un çizdiği haritada Aral Gölü'nün batısında "مأسكأن قيپثهَق" "Mesken-i Qypchaq" yani Kıpçak ilinin kuzeyinde ve Etil Nehri[6]'nin sol tarafında konumlanan bir şehirdir. İdil Nehri'nin sol kolu (kaynağı) Ütek nehirinin yukarısında kuruludur. 1236 yılındaki Moğol işgalindan sonra Volga Bulgar şehri önemini yitirmiştir. Günümüz Tataristan Cumhuriyetinde Spassky (Спасский) bölgesinde, denizden 149 metre yükseklikteki Kuzneçixa[7] (Kuznechikha) köyünde bulunan yıkılmış saray ve şehir duvarlarının tarihi Suvar şehrine ait olduğu tahmin edilir.
Suar keza Suvar olarak da yazılır, fakat Suvar ayrıca Dağıstan şehri'dir ki, 8. yüzyıldan önce Sabirler tarafından kurulmuştur. Suar (su-ar 'su ir[8] leri, keşeleri) aynı zamanda sabir şeklinde de kullanılmıştı.[9]
Suvar Orta Çağ'da (9. - 14. yüzyılları arasında) bir İdil boyu Bulgar şehri kalmış ve 948 ile 975 yılları arasında Suvar Beyliği (Suar bäklege)'ne başkentlik yapmıştır. Suvar Beyliği, 11. yüzyıldan sonra, 13. yüzyıla kadar bir yarı-özerk eyalet olarak İdil Bulgarlarına bağlı kalmıştır.
Bilinen yöneticiler listesi
Suvar Beyliği'nin bilinen
- Ğabdulla bine Miqail Bäk (Abd'ullah ibn Miqa'il Bäk),
- Talib bine Axmad Bäk (Talib ibn Ahmad Bäk) ve
- Mo'min bine Axmad Bäk (Mu'min ibn Ahmad Bäk) gibi yöneticileri olmuştur. Suvar yöneticilerine (Hazarca: "Bek"; Türkçe: "Beg". karşılığı olan) Bäk ünvanı verilmiştir.
Notlar
- ↑ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 30, 31, 32, 78, 437.
- ↑ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 139, 157, 314.
- ↑ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı
- ↑ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 437.
- ↑ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı
- ↑ Etil اتل Kıpçak illerinde akan bir ırmağın adıdır. Bulgar denizine dökülür; bir kolu Rus diyarına gider.TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı
- ↑ Kuznechikha, Russia Page (Respublika Tatarstan)
- ↑ ir = yerin güneye bakan güneşli tarafı. TDK Büyük Türkçe Sözlük
- ↑ Osmanlı von Halil İnalcık