Türk modeli

Bu maddenin veya sayfanın tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır.
Ayrıntılar için lütfen ilgili tartışma sayfasına bakınız.
Şablonu çıkarmadan önce lütfen şablonun yardım sayfasını inceleyiniz. (Eylül 2013‎)
Bu maddenin veya bölümün özgün araştırma, doğrulanamaz veya yorumsal ifadeler içerdiği düşünülmektedir.
Lütfen yapılan iddiaları kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek geliştirin. Özgün araştırmadan oluşmuş ifadeler kaldırılabilir.
Ayrıntılar maddenin tartışma sayfasında bulunabilir.

Türk modeli, çağdaş, ılımlı ve işleyen bir Müslüman demokrasi örneği olarak Türkiye Cumhuriyetine atıf yapar.[1] Türkiye, seküler anayasayla sistematize edilmiş bir devletin, İslami köklere sahip parti ya da partilerce (Adalet ve Kalkınma Partisi) yönetilebilmesinin örneği olarak görülmektedir. Recep Tayyip Erdoğan tarafından yönetilen Adalet ve Kalkınma Partisi, Türkiye'yi 2002 yılından beri parlamentoda geniş bir çoğunlukla idare etmektedir. Bu süre boyunca Türkiye Batı Dünyasıyla iyi ilişkiler geliştirirken İran İslam Cumhuriyeti'yle de samimi ilişkiler kurmuş ve uluslararası arenada Filistin yanlısı bir siyaset sürdürmüştür.[2] Ülke, oldukça çekişmeli ve temelde özgür ve adil seçimleriyle, canlı ve dış dünyaya yoğun şekilde etki eden kültürüyle,[3] nadir görülen büyüklükteki ekonomik patlamasıyla, geniş ve daha da genişleyen orta sınıfıyla dikkat çekmiştir.[1]

Terimin ortaya çıkışı

Terim, Arap Baharıyla birlikte ortaya çıkmış ve 2011 yılında diktatörlerini devirerek yeni politik ve ekonomik sistemler inşa etmeye başlamış olan Arap ülkeleri (Tunus, Mısır, Libya, Yemen) için önerilmiştir.[1][4]

Türkiye'nin Sünni Başbakanı Erdoğan Eylül 2011 tarihinde, devrimin ardından Mısır'a yaptığı ziyarette "sevgi dolu" kalabalıklarca karşılanmış[1] ve Türkiye Arap ülkelerinde anketlerde en çok sevilen ülke olarak öne çıkmıştır.[2]

Mısır'ın eski vekil Başkanı Muhammet Hüseyin Tantavi, Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile görüşmesinin ardından Türk modelini övmüş şunları söylemiştir: “Türk modeli Mısır halkı için en uygun olan tecrübe, ilham alınması gereken bir örnektir.”[5]

Modelin karakteristik özellikleri

Bir gözlemci (Sinan Ülgen) modelin dört karakteristik özelliğini şöyle açıklamıştır:[6]

Bazı bilim insanları modelin Türkiye'nin eşsiz tarihinden kaynaklandığını ve Mısır gibi ülkelere ancak kısmen uygulanabileceğini ileri sürmektedir. Şebnem Gümüşçü'ye göre modelin başarısı İslamcıların Türk devletinin laik-demokratik çerçevesini kabul etmesinde yatmaktadır, İslamcıların İslami ve demokratik ilkelerle ahenk içinde yeni kurumsal yapılar ortaya çıkarmaları aynı başarıyı veremeyecektir.[7]

The Economist dergisi de Arapların Türk modelini takip etme konusunda dikkatli olmaları için sebepler bulunduğunu belirtmiştir. Buna göre demokrat İslam'ın Türkiye'de uzun yıllar süren evrimi, laikliğin görece gücü ve saygınlığı, askeriyenin seçim sonuçlarına uyması gibi faktörler Türkiye'ye özgü olabilir.[2]

Eleştiriler

2011 yılından itibaren otoriteryenleşme suçlamalarına maruz kalan hükümete karşı ortaya çıkan Gezi Parkı protestolarının Türk modelinin başarısızlığını ortaya koyduğu iddia edilmektedir

Alevi azınlığa ve Kürt azınlığa uygulanan baskı ve kısıtlayıcı, yer yer yasaklayıcı tutum öteden beri süren bir eleştiri konusudur. Gazetecilerin hapsedilmesi de Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde ortaya çıkmış bir sorun olarak eleştirilmektedir.[1][3][8]

Mart 2013 tarihi itibarıyla, yükselen sayılarda Türk insan hakları avukatı, siyasetçisi, gazetecisi hapsedilmiştir; gazeteci Dexter Filkins bu tutuklamaları "ülke içi muhalefeti ezmek için şiddeti sürekli artan bir yıldırma politikası" olarak tanımlamıştır.[9] Hapsedilenler arasında anayasa profesörü Ragıp Zarakolu, ödüllü gazeteci Ahmet Şık, düşünce özgürlüğü savunucusu aktivist Nedim Şener ve Nobel Barış ödülü adayı ve Saharof ödülü sahibi Leyla Zana da bulunmaktadır.[8]

Modelin zayıflaması veya çökmesi

Hükümet aleyhtarı Gezi Parkı protestoları ile birlikte Türk modeli ciddi olarak sorgulanmıştır ve başarısı tartışmaya açık hale gelmiştir. Bazı bilim insanları modelin çöktüğünü iddia etmektedir.[10]

Ayrıca bakınız

Atıflar

  1. 1 2 3 4 5 The Turkish Model: Can It Be Replicated? by Peter Kenyon| NPR| 6 January 2012
  2. 1 2 3 The Turkish model. A hard act to follow economist.com| 6 August 2011
  3. 1 2 Is Turkey the best model for Arab democracy?| Despite the country's remarkable progress, Turkey has yet to solve the 'Kurdish problem' and allow press freedom.| by Mark LeVine| aljazeera.com| 19 September 2011
  4. ↑ Effort to Rebrand Arab Spring Backfires in Iran By ROBERT F. WORTH| nyt.com 2 February 2012
  5. ↑ Ülgen, Sinan (December 2011). "From inspiration to aspiration, Turkey in the New Middle East". Carnegie Papers. http://carnegieendowment.org/files/turkey_mid_east.pdf. Erişim tarihi: 2 May 2013.
  6. ↑ Can the Turkish Model Gain Traction in the New Middle East? Sinan Ülgen, Marwan Muasher, Thomas de Waal, Thomas Carothers | carnegieendowment.org| 19 December 2011
  7. ↑ There is no ‘Turkish model’ for Egypt | By Sebnem Gumuscu| The Daily Star| 17 January 2012
  8. 1 2 Is model Turkey sliding into authoritarianism? By Alexander Christie-Miller/ csmonitor.com / 16 December 2011
  9. ↑ Letter from Turkey, The Deep State. The Prime Minister is revered as a moderate, but how far will he go to stay in power? by Dexter Filkins| newyorker.com| March 12, 2012
  10. ↑ Where is Turkey Headed? Gezi Park, Taksim Square, and the Future of Turkish model| United States Senate Committee on Foreing Relations | July 31, 2013
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/9/2015. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.