TUSAŞ Hürkuş

TUSAŞ HÜRKUŞ

Hürkuş
Türü Temel eğitim uçağı
Keşif-gözlem uçağı
Yakın hava desteği uçağı
Ulusal köken  Türkiye
Üretici TUSAŞ
İlk uçuş 29 Haziran 2013
Hizmete giriş 2018[1]
Durumu Geliştirme ve test aşamasında
Ana kullanıcı Türk Hava Kuvvetleri
Üretim sayısı 4
Değişimleri HÜRKUŞ-A[2]
HÜRKUŞ-B[2]

TUSAŞ Hürkuş ya da TAI Hürkuş, TUSAŞ tarafından tasarlanan ve geliştirilen, "Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı Projesi"nin ürünü olan eğitim uçağıdır. Adı Türk Pilot ve Mühendis Vecihi Hürkuş'tan esinlenerek verilmiştir.

Geliştirilmesi

2006 yılının Mart ayında SSM ile TUSAŞ arasında imzalanan anlaşma ile "Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı Projesi" yürürlüğe girmiştir.[2] HÜRKUŞ eğitim uçağı projesi çerçevesinde, özgün bir eğitim uçağı prototipinin tasarlanması, geliştirilmesi, test ve doğrulamasının yapılması, üretiminin ve sertifikasyonunun gerçekleştirilmesi, ve sisteme ait teknik veri paketinin oluşturulması hedeflenmiştir. HÜRKUŞ, EASA CS 23 kurallarına göre tasarlanmış, sertifiye edilmiştir. Gece ve gündüz görev yapabilme kabiliyeti ile öğretmen ve öğrenci pilotun arka arkaya oturduğu, tek turboprop motorlu bir tasarım sahiptir. Uçak ayrıca, genel kullanım, aletli uçuş, seyrüsefer ve formasyon eğitim aşamalarını gerçekleştirebilme özelliklerini de taşımaktadır. Standart uçak sistemlerinin yanı sıra, kabin basınçlandırma, koltuk fırlatma sistemi ve uçak üzeri oksijen üretimi sistemine (OBOGS) sahiptir. 2014 yılının Aralık ayı içerisinde Milli Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada ilk HÜRKUŞ'un 2018 yılında Türk Hava Kuvvetlerinin envanterine alınmasının öngörüldüğü belirtilmiştir.[1]

Genel özellikleri

HÜRKUŞ uçağı aynı zamanda “glass/cam kokpit” olarak bilinen tamamen dijital elektronik gösterge sistemlerine sahiptir. Bu dijital elektronik göstergelerin temel amacı kokpitteki aşırı miktarda gösterge saati kalabalığını azaltarak pilotların kontrol yeteneklerini artırmaktır. Elektronik dijital göstergelerin kullanımı verilerin pilota, muharip uçaklardaki bütünlük içerisinde ulaştırılmasını sağlayacaktır. Bu anlamda HÜRKUŞ oldukça çağdaş ve yüksek teknoloji kullanan bir eğitim uçağı olacak ve pilotları muharip uçaklara hazırlayacaktır. Tüm uçuş, yatış-dönüş, suni ufuk ve durum göstergeleri, motor göstergeleri ve uçak sistemlerine ait göstergeler 2 ana LCD ekranda pilota iletilecektir. Bunun dışında yedek uçuş göstergesi de bağımsız bir LCD ekran olacaktır. Tüm seyrüsefer ve iletişim ekipmanları tek bir elektronik panelden kontrol edilecek, bu da kontrollerin oldukça düzenli olmasını sağlayacaktır. Bu üstün elektronik yetenekleri HÜRKUŞ’u sınıfının en iyilerinden biri yapmaktadır. Tahminlere göre 2010 lu yıllarda dünya ordu ve hava yollarının envanterlerindeki eğitim uçaklarının pek çoğu ekonomik ömrünü doldurmaktadır. Dolayısı ile yüzlerce eğitim uçağı açığından oluşan ciddi bir Pazar beklenmektedir. Bu nedenle HÜRKUŞ’un EASA’dan sertifiye edilmiş ve sınıfında üstün özellikler taşıyan bir uçak olması oldukça önemlidir. Üstün elektronik özellikleri ve bir eğitim uçağı için sıra dışı olan uçak sistemleri (OBOGS, 0/0 fırlatma koltuğu gibi...) sayesinde bir jet uçağındaki sistemlere oldukça yakındır. Dolayısı ile HÜRKUŞ temel pilotaj eğitimi yanı sıra muharip pilotların temel eğitimlerinde de kullanılabilecek bir uçaktır. Projede gelişmiş elektronik, mekanik ve aerodinamik özelliklerin gerçekleştirilebilmesi için kalabalık bir ekip çalışmıştır.

Ayrıca HÜRKUŞ'un farklı modelleri için çalışmalar da başlamıştır. Sahil Güvenlik Komutanlığı için Keşif ve Gözetleme amacıyla kullanılacak bir türevi geliştirilmektedir.

HÜRKUŞ uçağı aynı zamanda TUSAŞ mühendisleri tarafından geliştirilen uçuş kontrol yazılımını içeren merkezi kontrol bilgisayarlarını da taşımaktadır.

İnsan makine arayüzünün uygun bir şekilde sağlandığı, pilot güvenliği; pilot rahatlığı, kullanılabilirlik, güvenlik ve idame edilebilirlik kriterlerinin ergonomik açıdan da düşünüldüğü bir uçak olacaktır. HÜRKUŞ'ta teknik özelliklerin sağlanmasının yanı sıra ürünün insan ilişkisi ile ilgili çalışmalarda yapılmaktadır.

12 Temmuz 2016'da Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı (European Aviation Safety Agency / EASA) ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM)'nden tip sertifikalarını, İngiltere Farnborough International Airshow (FIA) sırasında almıştır. Alınan sertifikalar için 18 Ağustos'ta da Ankara Tusaş tesislerinde tören düzenlenmiştir.[3] Törende konuşan Milli Savunma Bakanı Fikri Işık, Hürkuş projesinde yerlilik oranının %60'lara geldiğini ve amaçlarının %80'ler seviyesine gelmek ve nitelik artışı yakalamak olduğunu belirtti.[4]

HÜRKUŞ, A (Temel eğitim uçağı) ve B (Askeri kullanım uçağı) olmak üzere iki farklı konfigürasyonda üretilecektir.

Hürkuş-B'nin geliştirme takvimi

Hürkuş'un askeri versiyonu olan Hürkuş-B'nin ilk uçuşunu 2017 yılında yapması; ilk uçağın ise 2018 yılında teslim edilmesi planlanıyor. Proje kapsamında, TUSAŞ, 2019 yılına kadar 15 adet uçağı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na teslim edecek.

Hürkuş ile aynı sınıftaki uçaklar, hafif yer taaruz görevleri için de kullanılıyor. TUSAŞ da Hürkuş'un benzer görevleri yerine getirebilmesi için, Hürkuş-C sürümü üzerinde Hava Kuvvetleri Komutanlığı ile koordinasyon içinde çalışıyor.[5]

Hürkuş-A'nın performans özellikleri

Hürkuş-A'nın teknik özellikleri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. 1 2 "2018'de envantere alınacak". NTVMSNBC.com. 4 Aralık 2014. http://www.ntvmsnbc.com/id/25554254/. Erişim tarihi: 5 Aralık 2014. (Türkçe)
  2. 1 2 3 "HÜRKUŞ TÜRK BAŞLANGIÇ ve TEMEL EĞİTİM UÇAĞI". TUSAŞ - Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş., tai.com.tr. 2012. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160809135358/https://www.tai.com.tr/tr/proje/hurkus. Erişim tarihi: 10 Kasım 2012. (Türkçe)
  3. ↑ MSI Eylül 2016, Sayfa: 34
  4. 1 2 MSI Eylül 2016, Sayfa: 36
  5. ↑ MSI Eylül 2016, Sayfa: 40
  6. 1 2 3 "PT6A". Pratt & Whitney Canada Corp., pwc.ca. 2012. 5 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160805065533/http://www.pwc.ca/en/engines/pt6a. Erişim tarihi: 10 Kasım 2012. (Türkçe)
  7. ↑ MSI Eylül 2016, Sayfa: 38
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.