Tampon devlet

Coğrafi olarak iki güçlü ve birbirine husumet besleyen devletin arasında kurulan göreli olarak daha küçük ve güçsüz devletlere verilen ad.

Güçlü devletler açısından tampon devletlerin iki işlevi vardır:

• İki güçlü ülkenin doğrudan komşu olmasını engelleyerek, doğabilecek küçük çaplı sürtüşme ya da sınır çatışmalarının hızlı bir şekilde topyekün savaşa dönüşmesini engellemek.
• İki ülkeden biri yekdiğerine savaş açtığında, saldırıya uğrayan tarafın karşı tarafın taarruzunu kendi topraklarına ulaşmadan tampon devletin topraklarında karşılamak.

Birinci Dünya Savaşı öncesinde birbiriyle rekabet halinde bulunan Almanya ve Fransa arasında Belçika, Lüksemburg, Hollanda ve İsviçre tampon devletler olarak sıralanmışlar, her iki tarafın bu ülkeler üzerinden bir saldırı başlatması ihtimaline karşı, bu ülkelerin bağımsızlık ve tarafsızlıklarının muhafazası hususunda özel çaba gösterilmiştir.

Aynı şekilde, bugünkü Pakistan, Hindistan, Myanmar, Bangladeş, Sri Lanka ve Maldivler'i kapsayan Hindistan Kolonisi'ne sahip olan İngiltere ve 1868-1884 yılları arasında Orta Asya'daki Türk hanlıklarını ilhak ederek söz konusu koloniye yaklaşan Rusya arasında İran, Afganistan, Tibet, Nepal ve zaman zaman Doğu Türkistan tampon devletler olarak yeralmışlardır.

Osmanlı Devleti de zaman zaman savaştığı Lehistan Krallığı'nı (Polonya) Rusya'ya karşı tampon devlet olarak görmüş, bu devletin 1773, 1793 ve 1795 yıllarında Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından taksim edilerek ortadan kaldırılmasının ardından Rusya'nın doğrudan saldırılarına hedef olan Osmanlı Devleti bu defa kendi hükümranlığı altındaki Romen beylikleri Eflak ve Boğdan'ı Rusya'ya karşı tampon devletler olarak kullanmıştır.