Tehcir Kanunu
Tehcir Kanunu (resmî adıyla Sevk ve İskân Kanunu[1][2]), 27 Mayıs 1915 tarihinde savaş sırasında Osmanlı ordusu ile karşı karşıya gelebilecek unsurların savaş bölgelerinden uzak yerlere gönderilmelerini göz önünde tutarak çıkarılan sevk ve iskân kanunudur. Bu kanun, 1 Haziran 1915 tarihinde Takvim-i Vekâyi’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Tarihçiler tarafından 1915'teki Osmanlı Ermenilerinin tehciriyle ilişkili olarak ele alınır.[3][4][5]
İçerik
Tehcir Kanunu olarak bilinen; fakat geçici kanun mahiyetinde olan ve asıl adı "Savaş zamanında hükümet uygulamalarına karşı gelenler için asker tarafından uygulanacak önlemler hakkında geçici kanun" Rumî takvime göre 14 Mayıs Miladi takvime göre 27 Mayıs 1915 tarihinde kabul edilmiştir. Kanun, 1 Haziran 1915 günü dönemin resmî gazetesi Takvim-i Vekayi'de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.İlk 2 Madde kanunun amaçlarını ve anahatlarını belirtmektedir.[6]
Vakt-i seferde ordu ve kolordu ve fırka (tümen) kumandanları ve bunlarin vekilleri ve müstakil mevki kumandanlari ahâli tarafından herhangi bir suretle evamir-i hükûmete (hükûmetin emirlerine) ve müdafaa-i memlekete (ülkenin savunmasına) ve muhafaza-i asayişe müteallik (ilişkin) icraat ve tertibata karşı muhalefet ve silâhla tecavüz mukavemet görürlerse, derakap (hemen) kuvve-i askeriye (askerî güçler) ile en şiddetli surette te'dibat yapmağa (akıllarını başlarına getirmeye) ve tecavüz ve mukavemeti (direnmeyi) esasından imha etmeye (yok etmeye) mezun (görevli) ve mecburdurlar.
Ordu ve müstakil kolordu ve fırka kumandanları, icabat-i askeriyeye (askerliğin gerektirdiği kurallara) mebnî (dayanarak) veya casusluk ve hıyanetlerini hissettikleri kurâ (köyler) ve kasabat (kasabalar) ahâlisini münferiden (tek olarak) veya müctemi'an (toplu olarak) diğer mahallere sevk ve iskân ettirebilirler
Uygulanması
Liste tehcir edilen Ermeni vatandaşların sayılarını göstermektedir.
| Tehcirden etkilenen Ermeniler[7][8] | ||
| Şehir | Gönderilen | Kalan |
| Adana | 14.000 | 15-16.000 |
| Ankara | 21.236 | 733 |
| Aydın | 250 | |
| Bilecik | 1.200 | |
| Diyarbakır | 20.000 | |
| Dörtyol | 9.000 | |
| Erzurum | 5.500 | |
| Eskişehir | 7.000 | |
| Giresun | 328 | |
| Görele | 250 | |
| Halep | 26.064 | |
| Haymana | 60 | |
| İzmir | 256 | |
| İzmit | 58.000 | |
| Kalecik | 257 | |
| Karahisar-ı Şarki | 5.769 | 2222 |
| Kayseri | 45.036 | 4.911 |
| Keskin | 1.169 | |
| Kırşehir | 747 | |
| Konya | 1.900 | |
| Kütahya | 1.400 | |
| Mamuretülaziz | 51.000 | 4.000 |
| Maraş | 8.845 | |
| Nallıhan | 479 | |
| Ordu | 36 | |
| Perşembe | 390 | |
| Sivas | 136.084 | 6.055 |
| Sungurlu | 576 | |
| Sürmene | 290 | |
| Tirebolu | 45 | |
| Trabzon | 3.400 | |
| Ulubey | 30 | |
| Yozgat | 10.916 | |
| Toplam | 422.758 | 32.766 |
Tehcir edilenler
TSK Genel Kurmay Başkanlığı arşivinde bulunan belgeye göre[9] Tehcire tabi tutulanların sayısı aşağıdaki tablodadır. Tehcire tabi tutulanların vilayetlerdeki kazâ kazâ sayılarını kaynaktan detaylı olarak görebilirsiniz.
- Sevk ve teb’îdleri mukarrer Ermeni ahâlînin vilâyet ve müstakil livâ üzerine mikdârını irâe eder.
| Sicilde Mukayyed Nüfûs | Sevk Olunan Nüfûs | Mahall ve Tarîk-i Sevkleri | Îzâhât | |
| Esâmî-i Vilâyet ve Livâ | Aded | Aded | ||
| Ankara Vilâyeti | 47.224 | |||
| Erzurum Vilâyeti | 128.657 | 120.000 | Mamüretülaziz tarîkiyle Musul Vilâyetiyle Zor Sancağı | Nüfûs-ı mütebâkiyye kısmen müsâdemelerde telef olmuş ve kısmen de firâr etmişdir. |
| Adana Vilâyeti | 46.031 | |||
| İzmit Sancağı | 54.370 | 50.000 | Konya, Haleb tarîkiyle Zor Sancağı | Nüfûs-ı mütebâkiyye firâr ve ihtifâ veyâ vefât etmişdir. |
| Eskişehir Sancağı | ||||
| Bitlis Vilâyeti | 109.521 | 20.000 | Bir kısmı Siird tarîkiyle Diyarbekir’e bir kısmı da Mamüretülaziz tarîkiyle Zor ve Musul | Nüfûs-ı mütebâkiyye müsâdemelerde telef olmuş ve bir kısmı da firâr etmişdir. |
| Canik Sancağı | 26.374 | 26.374 | Amasya, Karahisar tarîkiyle Sivas - Zor, Musul | |
| Haleb Vilâyeti | 34.451 | |||
| Hüdâvendigâr Vilâyeti | 66.413 | |||
| Diyarbekir Vilâyeti | 61.002 | |||
| Sivas Vilâyeti | 141.592 | 141.592 | Malatya tarîkiyle Zor, Musul | |
| Trabzon Vilâyeti | 34.500 | 28.000 | Gümüşhâne tarîkiyle Zor, Musul | Nüfûs-ı mütebâkiyye müsâdemelerde telef olmuşdur. |
| Karesi Sancağı | 8290 | |||
| Karahisar Sancağı | 7327 | |||
| Kayseri Sancağı | 47.617 | |||
| Mamüretülaziz Vilâyeti | 74.206 | |||
| Maraş Sancağı | 27.101 | 27.101 | Haleb tarîkiyle Zor, Suriye | |
| Niğde Sancağı | 5101 | |||
| Van Vilâyeti | 67.792 | |||
| Yekûn | 987.569 | (413.067) |
- Deyalı Dökümü
ABD resmi devlet kayıtlarına göre tehcire tabi tutulan Ermeni Tebaalarının Sayısı aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi 486.000 dir.(3 Şubat 1916)
- The following is the statistics of Armenian immigrants according to best information:
- (Türkçe:Takip eden, en iyi bilgilere göre Ermeni muhacirlerinin istatistiğidir.)
| Şam ve Maan'a kadar olan bölge | ... | 100.000 |
| Hama ve civarındaki köyler | ... | 12.000 |
| Homs ve civarındaki köyler | ... | 20.000 |
| Halep ve civarındaki köyler | ... | 7.000 |
| Maara ve civarındaki köyler | ... | 20.000 |
| Bab ve civarındaki köyler | ... | 8.000 |
| Mumbidge ve civarındaki köyler | ... | 5.000 |
| Ras-el-Ain ve civarındaki köyler | ... | 20.000 |
| Rakka ve civarındaki köyler | ... | 20.000 |
| Deyrizor ve civarındaki köyler | ... | 300.000 |
| Total | ... | 486.000 |
| 3 Şubat 1916 |
Galeri
- Tehcir ilgili dokumanlar
Tehcir Emri Osmanlı Arşivi'nden
Kaynakça
- ↑ http://fakulteler.atauni.edu.tr/ermenia/mndty.php?al=3
- ↑ http://acikarsiv.ankara.edu.tr/fulltext/2133.pdf
- ↑ Paul Demont - François Georgeon, Bir İmparatorluğun Ölümü, Cumhuriyet, s. 96.
- ↑ Ferudan Ata, İşgal İstanbul'unda Tehcir Yargılamaları, TTK, s. 11.
- ↑ Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiyenin Yakın Tarihi I, Cumhuriyet, s. 125.
- ↑ Tehcir Kanunu,Tehcir Kanunu.
- ↑ Halacoglu, Prof. Dr. Yusuf, Facts Relating to the Armenian Relocation (1915), TTK Publication, Ankara, 2001.
- ↑ DH, EUM. 2nd Branch, File 1, document 38, 40, 41, 42, 43, 44, 46, 47, 51, 55, 64, 152, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 194, 200, 206
- ↑ TSK Genel Kurmay Başkanlığı Sitesi (Word dosyası)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||