Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi
|
Vadi içerisinde yer alan müze ev ve üst tarafta mağaralar. | |
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| İl | Samsun |
| İlçe | Tekkeköy |
| Koordinatlar | Koordinatlar: 41°12′K 36°27′D / 41.2°K 36.45°D |
| Arkeolojik vadi | |
| Tescil tarihi | 1977 |
Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi, Samsun'un Tekkeköy ilçesinde yer alan ve yerleşim geçmişi Eski Taş Çağına dek uzanan arkeolojik sit alanı. Vadide yer alan Tekkeköy Mağaraları'nda keşfedilen ve MÖ 15.000 ile MÖ 60.000 yılları arasına tarihlendirilen katman Karadeniz Bölgesi'nin en eski yerleşim yeridir.[1] Mağara yerleşiminde yaşayan bu ilk insanlar topluluk bilinci gelişmemiş ve henüz üretici pozisyonuna geçmemiş topluluklardı.
Kazı ve buluntular
1941'de ilk kez İsmail Kılıç Kökten başkanlığındaki bir heyet tarafından araştırılmaya başlanan vadide çok sayıda tarih öncesi mağara, sığınak ve düz yerleşim yeri keşfedilmiştir.[2] Geçmişi Eski Taş Çağına dek uzanan buluntular arasında taş yontma yöntemiyle elde edilen ok ve mızrak uçları ile baltalar, kesici ve kazıyıcı aletler de yer almaktadır.[2] Eski Taş Çağı aletlerinin yanı sıra Tunç Çağına ait çömlek, küpe, bilezik ve iğne benzeri gereçler de bulunmuştur.[2] Bu buluntuların biçim ve teknikleri Orta Anadolu seviyesinde olmakla birlikte kemikten elde edilmiş aletler Orta Anadolu ve Batı Anadolu'da bulunan benzerlerinde ileri bir seviyededir.[2]
Çınarcık Vadisi ve Fındıcak Vadisi'nin birleştiği noktada yer alan ve Delikli Kaya adı ile bilinen kaya kütlesinde keşfedilen basamakların teknik ve biçimsel incelemeleri ile bu noktada bir Frig kalesi bulunduğu saptanmıştır.[2] Bu kalenin ufak çaptaki bir uç kalesi olduğu ve haberleşme amacıyla kullanıldığı düşünülmektedir.[2] Yine vadide bir Hitit yolu da tespit edilmiş, bu yolun üst düzey Hitit yöneticileri tarafından seremoni yolu olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir.[2]
Ayrıca vadide Orta Taş Çağı ve Eski Tunç Çağı ile Hititlere ait birçok bulgu da araştırmalar sırasında elde edilmiştir. Vadide elde edilen buluntular Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesinde muhafaza edilmektedir.[2]
Düzenlenme ve turizme açılışı
1977 yılında sit alanı ilan edilen Tekkeköy Mağaraları'nda son yıllarda turizm ekonomisine kazandırılması amacıyla çalışmalar yapılmış[3] ve 2013 yaz turizm sezonunda ziyaretçilere açılmıştır.[4] Turizme açıldıktan sonra mağaralar Fransız arkeologların da dikkatini çekmiştir.[5] 360.000m2'lik alana bir yayılan mağaraların yalnızca 96.000m2'lik bir kısmı ziyaretçilere açılmış olsa da gelecek dönemde tüm alanların düzenlemesinin yapılması planlanmaktadır.[1] Ayrıca mağaraların çevresinde Hitit yolu, Frig kalesi kalıntıları ve eski Rum evleri de bulunmaktadır.[5] Hitit yolu ve Frig kalesi kalıntıları için bir çalışma yapılmamakla beraber eski Rum evlerinin restore edilerek ziyaretçilere açılması planlanmaktadır. Bu evlerin üçü restore edilmiş olup yalnızca biri faaliyettedir.[6]
Samsun'da açılan son müze olan Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi Müze Evi 1 Mart 2014 tarihinde açılmıştır. Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi içerisindeki üç tescilli eski Rum evinden birisinin restore edilmesiyle oluşturulan müzede mağara ve çevresindeki hayata dair malzemeler, mağaralardaki kazılarda ele geçirilen çanak çömlek parçaları ve heykeller yer almaktadır.[7] Türkiye'nin ilk imitasyon müzesi olan[8] müze evin bu adla bilinmesinin nedeni sergilenen malzemelerin buluntular temel alınarak birebir benzerlerinin müze için özel olarak üretilmesidir.[9][10]
Kaynakça
- 1 2 "Karadeniz'deki ilk insan yerleşkesi turizme kazandırılıyor". sabah.com.tr. 27 Nisan 2013. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NLJkq2VR. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi tanıtım rehberi. Tekkeköy Belediyesi. 2014.
- ↑ "Tekkeköy Mağaraları Çevre Düzenlemesi". tekkekoy.bel.tr. 6 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/3S69n. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014.
- ↑ "Tekkeköy Mağaraları'ndaki Çalışmaların Sonuna Gelindi". haberler.com. 17 Mart 2013. 6 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/j6IZo. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014.
- 1 2 "Taş Devri mağaralarını arkeologlar inceleyecek". sabah.com.tr. 21 Haziran 2013. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NLJj1FlO. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014.
- ↑ "Tekkeköy Mağaraları'ndaki Çalışmada Sona Gelindi". oka.org.tr. 6 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/gHMl3. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014.
- ↑ "TEKKEKÖY GENEL BİLGİLER - İLÇENİN TARİHİ". tekkekoytarim.gov.tr. 6 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/stMx2. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014.
- ↑ "Arkeoloji Vadisi'ndeki Müze Ev'ler açılıyor". hedefhalk.com. 28 Ocak 2014. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NsI2LaFK. Erişim tarihi: 6 Mart 2014.
- ↑ "Türkiye'nin ilk imitasyon müzesi Samsun'da açıldı". timeturk.com. 1 Mart 2014. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NsI1o6hq. Erişim tarihi: 6 Mart 2014.
- ↑ "TÜRKİYE’NİN İLK İMİTASYON MÜZESİ AÇILDI". milliyet.com.tr. 1 Mart 2014. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NsI1vphE. Erişim tarihi: 6 Mart 2014.