Tiraj
Tiraj yayıncılıkta, bir defada basılan kitap, dergi, gazete gibi basılı ürünlerin adedi. Baskı adedi hesaplanırken bir yandan talebi karşılaması diğer taraftan stoklarda aşırı birikime yol açmaması göz önünde tutulur. Birçok ülkede tiraj verileri bağımsız kurumlar tarafından saptanır.
Kitap basımı
- Düşük tiraj: Basım işlemine göre değişir. Örneğin serigraf matbaada 10 baskı kalıbının altındaki basım bu şekilde tanımlanır.
- Tiraj adedi: Üretilen birim sayısı. Sayı, edebi nitelikten bağımsızdır.
- Baskı sayısı: İlk basım, yeniden basım vs. şeklinde her baskı işleminin ayrı ayrı değerlendirilmesidir.
- İlk basım: Bir yayınevi tarafından ilk kez basımı yapılan ürüne denir.
- Maliyet tirajı: Baskı işleminin giderlerinin karşılanabilmesi için satılması gereken en düşük birim sayısı.
- Book on demand (Print on Demand), basıma ilişkin klasik tanımlamaların önemi kaybettiği yöntem; her ürün için özel üretim söz konusudur.
Gazete ve dergiler
Gazete ve dergilerde ayrım basılan, satılan ve dağıtılan ürün adetlerinde yapılır. Satılan ve dağıtılan adetler arasındaki "açığı", ücretsiz numuneler kapatmaktadır.
Baskı adedi yükseldikçe ürün başına maliyet de düşer. Baskı adedinin yüksekliği, ürünün yaygın dağıtımının da önünü açtığından ilan ve reklam mecrası açısından önem taşımaktadır.
Baskı adedi
Baskı adedi, hatalı baskılar haricindeki baskı sayısını ifade eder.
Satış miktarı
Net satış hesaplanırken abone ve bayi dağıtımları göz önünde tutulur, iadeler ve ücretsiz dağıtım kapsamındaki ürünler bu rakamdan çıkarılır.
Dünyanın en yüksek tirajlı gazeteleri
Dünya Gazeteler Birliği'nin (WAN) verilerine göre 2005 yılı itibariyle Çin, "en çok gazete yayımlanan ülke" durumunda. Günde 93,5 milyon gazetenin yayımlandığı Çin'i, 78,8 milyonla Hindistan izliyor. Üçüncü sırada ise 70,4 milyonla Japonya yer alıyor. Sıralamadaki diğer ülkeler, ABD 48,3 milyon, Almanya 22,1 milyon. Yine WAN'ın verilerine göre en çok satan 100 gazetenin yaklaşık yüzde 75'i Asya'da çıkıyor. Bunlardan ilk 10'un 7'sini ise Japon gazeteleri meydana getiriyor.[1]
Japon Yomiuri Shimbun, Asahi Shimbun ve Mainichi Shimbun dünyanın en yüksek tirajlı gazetelerinden. Alman Bild dünyanın en yüksek tirajlı ilk 10 gazetesi arasında Asya dışından tek gazete. Çin'in en çok satan gazetesi ise Cankao Xiaoxi (參考消息). ABD'nin en yüksek tirajlı günlük gazetesi USA Today, dünya sıralamasında 13'ncü sırada.
Guinness Rekorlar Kitabı'na göre SSCB'de yayımlanan Trud gazetesi 1990 yılında 21 milyon 500 bin satış rakamını aştı. Yine SSCB'de haftalık Argumenty i fakty 1991'de 33 milyon 500 binlik satışla rekor kırdı.
Ülkelere göre gazete tirajları
Türkiye
14 Mart 2016 - 20 Mart 2016 tarihleri arasındaki verilere göre Türkiye'deki en yüksek tirajlı beş gazete şu şekildedir;[2]
| Sıra | Gazete Adı | Tirajı |
|---|---|---|
| 1 | Hürriyet | 361.415 |
| 2 | Posta | 328.219 |
| 3 | Sabah | 321.220 |
| 4 | Sözcü | 288.679 |
| 5 | Habertürk | 185.197 |
Hindistan
Hindistan'da 2006 yılında yayınlanan Ulusal Okur Araştırması'nın verilerine göre, Hindi dilinde çıkan 21 milyon 200 bin tirajlı Dainik Jagran ile 21 milyon tirajlı Rajasthan Patrika ülkenin en yüksek tirajlı gazeteleri olarak ön plana çıkıyor. Times of India, 7 milyon 900 binlik tirajıyla İngilizce yayın yapan günlük gazeteler arasında ilk sırada. Times of India'yı 4 milyon 50 bin tirajlı The Hindu izliyor. İngilizce çıkan bir başka günlük gazete, Hindustan Times da 3 milyon 850 binlik tiraja sahip.
Japonya
2004 yılı verileri ve sabah baskılarına göre Japonya'nın en büyük ilk 5 gazetesi ve tirajları şöyle sıralanıyor: Yomiuri Shimbun, 10.077.410; Asahi Shimbun 8.284.513; Mainichi Shimbun, 3.957.410; Nihon Keizai Shimbun, 3.009.253; Sankei Shimbun, 2.086.391.
İngiltere
Tiraj Denetleme Kurumu'nun 2 Haziran, 2006 tarihli rakamlarına göre, İngiliz gazetelerinin "tiraj sıralaması" şöyle: News of the World, 3.471.415; The Sun, 3.148.700; The Daily Mail, 2.340.255.
Amerika Birleşik Devletleri
1940'lı yıllarda "altın yıllar"ını yaşayan Amerikan gazeteleri, radyo ve TV rekabeti karşısında okur kaybetti. Bağımsız tiraj denetim kurumunun 30 Eylül 2006 tarihli rakamlarına göre tiraj listesinde ilk üç şöyle: USA Today, 2.549.695; The Wall Street Journal, 2.074.127; The New York Times, 1.623.697.
Dünyada en çok satan ilk 20 gazete
2007 aralık ayı verilerine göre dünyada en çok satan ilk 20 gazeteden 9'u Japonya'ya ait.[3]
| # | Adı | Ülke | Tiraj (milyon) |
|---|---|---|---|
| 1 | Yomiuri Shimbun | Japonya | 14,067 |
| 2 | The Asahi Shimbun | Japonya | 12,121 |
| 3 | Mainichi Shimbun | Japonya | 5,587 |
| 4 | Nihon Keizai Shimbun | Japonya | 4,635 |
| 5 | Chunichi Shimbun | Japonya | 4,512 |
| 6 | Bild | Almanya | 3,867 |
| 7 | Sankei Shimbun | Japonya | 2,757 |
| 8 | Canako Xiaoxi (Beijing) | Çin | 2,627 |
| 9 | People’s Daily | Çin | 2,509 |
| 10 | Tokyo Sports | Japonya | 2,425 |
| 11 | The Sun | İngiltere | 2,419 |
| 12 | The Chosun Ilbo | Güney Kore | 2,378 |
| 13 | USA Today | ABD | 2,310 |
| 14 | The Wall Street Journal | ABD | 2,107 |
| 15 | Daily Mail | İngiltere | 2,093 |
| 16 | The Joongang Ilbo | Güney Kore | 2,084 |
| 17 | The Dong-A Ilbo | Güney Kore | 2,052 |
| 18 | Nikkan Sports | Japonya | 1,965 |
| 19 | Hokkaido Shimbun | Japonya | 1,922 |
| 20 | Dainik Jagran | Hindistan | 1,911 |
Kaynakça
- ↑ World’s 100 Largest NewspapersWorld Press Trends, the World Association of Newspapers, 2005
- ↑ "Gazete Tirajları (14.03.2016 - 20.03.2016)". medyatava. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160629133812/http://www.medyatava.com/tiraj. Erişim tarihi: 22 Mart 2016.
- ↑ Gazeteciliğe bakış açısı ve dünyadaki gazete tirajları Perpektif, Aralık 2007