Tirej

Tirej
Kategori Kültür & Sanat
Editör Mehemed Malmîsanij
Tür Edebiyat
İlk sayı 1979
Son sayı 1980
Yayım sıklığı Aylık
Ülke Türkiye
Dil Kürtçe, Zazaca

Tirej 1979-1980 yılları arasında yayımlanan Kürtçe ve Zazaca edebiyat dergisi. 1923'ten sonra Türkiye'de Kürtçe olarak yayınlanan ilk dergidir. Kırmançça’da ilk modern edebi metinler, dilbilimci ve araştırmacı yazar Mehemed Malmîsanij tarafından Tîrêj dergisinde yayımlanmıştır.[1] Devrimci Doğu Kültür Derneği (DDKD) çevresi tarafından hazırlanan[2][3] dergide yazan isimler arasında F.Totani, Rojen Barnas gibi isimler vardır.[4]

1979 sonbaharında İzmir'de yayın hayatına başlayan ve mevsimlik olarak tasarlanan derginin 3 sayısı İzmir'de basıldı. 4. sayının hazırlıkları sırasında 12 Eylül Darbesi olunca bu sayı İsveç'te, Stockholm'de basıldı. İlk sayısı 63 sayfa olan derginin 19 sayfası Zazaca'ya ayrılıyordu ve bu bölümün direktörlüğünü Mehemed Malmîsanij yapıyordu. Dergide hikâye ve şiirler, gramer yazıları ve tercümeler de yer aldı.[5]

Dört sayısı toplam 334 sayfa olan derginin 130 sayfası Kırmancca'ya ayrılmış, sunuş yazıları ise Kurmançça ve Kırmançça olarak yazılmıştır.

1. Sayı

Nazım Hikmet’in Onlar şiiri, Sabahattin Ali’nin Koyun Masal öyküsünün çevirisi, sözlü Kırmançça edebiyatından Riretê Kal (Dedenin Öğütleri) adlı bir mesel, Kırmancca Atasözleri’nden bir derleme ve daha sonra ilk Türkçe-Zazaca sözlük olarak yayımlanacak olan sözlüğün ön çalışmaları.[6]

2. sayı

Etnik ve Kitabê Ramıtey adlı iki modern şiir, Engiştê Kejê (Kejê’nin Parmakları) adlı ilk Kırmançça öykü[7] , konuşma dili ile yazı dili arasındaki farkı ve sorunları konu alan ilk Kırmançça makale, Ê Ma W (Bizimkidir) ve Bımusne (Öğret) adlı iki kısa şiir, Xal û Warıza (Dayı ile Yeğen) adlı bir halk öyküsü, Çıbenokê Zazaki (Zazaca Bilmeceler) ve sözlük çalışmasının devamı.

3. sayı

Zerra Mı (Yüreğim), Ewro û Meşti (Bugün ve Yarın) ve Ma Bı Çıman Diy (Gözümüzle Gördük) adlı üç şiir, Diyarbakır ve Erzincan Kırmanççasını dilbilimsel olarak karşılaştıran bir makale, Amerikalı bir oryantalistin 1860 yılında Zazaca’dan bahseden bir çalışmasını inceleyen bir yazı, derlenmiş Kırmancca bilmeceler, Pira Hewtsera (Yedi Başlı Cadı) adlı bir halk masalı ve sözlük çalışmasının devamı

$. sayı

Ma Çı Wa$t? (Ne İstedik?), Erik (Vay be) ve Deza (Amcaoğlu) adlı üç şiir, Dersim yöresinden Seyîd Qazî’ye ait bir halk ezgisinin yanı sıra Türkçeden Kırmanççaya çevrilmiş ikinci şiir olarak Hüseyin Ferhad’ın Vılê Kurdan adlı bir şiiri, Zazaki Dır Pronav (Zamir)” (Zazacada Adıllar) adlı bir dilbilim makalesi ve sözlük çalışmasının devamı.

Kaynakça

  1. ↑ "Modern Kırmancca (Zazaca) Edebiyatı". http://www.zazaki.net.24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160624051854/http://www.zazaki.net/yazdir/yazi/modern-kirmancca-zazaca-edebiyati-168.htm. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016.
  2. ↑ "Türkiye’de Yayınlanmış İlk Kürtçe Dergi Tirej Dergisi ve DDKD". http://www.yorumhane.org.5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160705171007/http://www.yorumhane.org/turkiyede-yayinlanmis-ilk-kurtce-dergi-tirej-dergisi-ve-ddkd/. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016.
  3. ↑ Sert, Soner. "Yılmaz Güney Sinemasında Örgütsel İlişkilerin Yansımaları". https://bianet.org.24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160624155137/https://bianet.org/biamag/siyaset/164176-yilmaz-guney-sinemasinda-orgutsel-iliskilerin-yansimalari. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016.
  4. ↑ Uzun, Mehmed. .
  5. ↑ "Zazaca Yazınının Tarihçesi (I)". http://www.nasname.com. http://www.nasname.com/a/zazaca-yazininin-tarihcesi--i-. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016.
  6. ↑ LEZGÎN, Roşan. "MODERN KIRMANCCA (ZAZACA) EDEBĐYATI". http://docplayer.biz.tr.10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160610225228/http://docplayer.biz.tr/15101737-Modern-kirmancca-zazaca-edebdyati-rosan-lezgin.html. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016.
  7. ↑ Aydoğdu, Yusuf. "Modern Zaza Hikâyeciliğinin Tarihsel Serüveni". http://dergipark.ulakbim.gov.tr.5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160705171017/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/buydd/article/view/5000099058. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016.
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.