Tiyatro Kılavuzu
|
Kitabın 1973 tarihli ilk baskısının ön kapağı | |
| Yazarı | Metin And |
|---|---|
| Kapak tasarımı | İsmet N. İslimyeli |
| Ülke |
Türkiye  |
| Özgün dili | Türkçe |
| Seri ismi | Bilim Kitaplığı serisinin 6. kitabı |
| Konu(lar) | Tiyatro |
| Türü | Başvuru, inceleme |
| Yayınevi | Milliyet Yayınları |
| Anadilinde basım tarihi | Temmuz 1973 (1. Baskı) |
| Yayın ortamı | Baskı, ciltli şömizli sert kapaklı (25 Lira) |
| Sayfa sayısı | 496 |
Tiyatro Kılavuzu, Türk sanat tarihi araştırmacısı, akademisyen ve yazar Metin And'ın dünya ve Türk tiyatrosunu ayrıntılarıyla inceleyen başvuru kitabıdır. İlk baskısı 1973 tarihinde Milliyet Yayınları tarafından yapılmıştır.
And, bu kitabında tiyatronun ilk çağlardan günümüze kadar olan gelişimini ayrıntılı bir biçimde incelemiş, tiyatroda köklü değişikliklere yol açan tiyatro kuramcılarını anlatmış, tiyatro akımlarına değinmiş, ayrıca sahne tekniği ve tiyatro terimlerine de yer vermiştir[1]
Metin And "Tiyatro Kılavuzu"nu, "Tiyatronun tarihi" ve "Dramın tarihi" olmak üzere iki ana bölüme ayırmıştır. Kitabın sonuna da görece daha küçük bir "Türk Tiyatrosu" bölümü eklemiştir. Kitabın sonunda ayrıca oldukça kapsamlı bir "Tiyatro terimleri sözlüğü" de bulunmaktadır. Kitapta tiyatro tarihiyle ilgili fotoğraf, gravür, kroki ve çizimlere de yer verilmiştir.
Arka plân
Metin And bu kitabını yayımladığında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne bağlı "Tiyatro Kürsüsü"nde öğretim üyesiydi ve bu kitapla hemen hemen aynı günlerde Cumhuriyetin kuruluşunun 50. yıldönümü dolayısıyla "İş Bankası Kültür Yayınları" için 50 Yılın Türk Tiyatrosu adında bir araştırma-başvuru kitabı daha yazmıştı. "50 Yılın Türk Tiyatrosu" yazarın dört ciltlik kapsamlı eseri "Türk Tiyatrosu Tarihi"nin 1923-1973 yılları arasını kapsayan dördüncü cildini oluşturmaktaydı[1]. Yazarın ayrıca 100 Soruda Türk Tiyatrosu ve Geleneksel Türk Tiyatrosu adlı iki kitabı daha önce "Gerçek Yayınevi"nden çıkmıştı. Osmanlı ve geleneksel Türk tiyatrosuna, gölge oyununa, Antik Dönem tiyatrosuna, Türk köylü danslarına vb eğildiği onlarca inceleme kitabı olan And'ın bu kitabının diğerlerinden farkı hem dünya hem de Türk tiyatrosunu bütünüyle tek bir cilt içinde toparlamış olmasıdır. Bu anlamıyla kitap adının da çağrıştırdığı gibi bir tiyatro başvuru kitabı, bir kılavuz niteliğindedir. Arka kapağındaki tanıtım yazısında, kitabın tiyatro sevenler kadar tiyatro eğitimi alanlar için de iyi bir rehber olacağı ileri sürülmüştür.
Metin And kitabının önsözünde, Türkiye'de sahnelenen tiyatro oyunları ve tiyatro seyircisi hızla artmaktayken, tiyatro konusunda yazılan kitap sayısının aynı hızda artmadığından bahsetmekte, seyircinin tiyatro afişlerinde gördüğü "Aristophanes", "İbsen","Çehov" gibi adlarla, basında tiyatro eleştirilerini okurken gözüne çarpan "epik tiyatro", "romantizm", "trajedya" gibi terimleri zihninde tam yerli yerine oturtamadığını gördüğünü, Türk tiyatro seyircisinin hissettiği "bu boşluğu bir ölçüde doldurabilmek" için bu kapsayıcı kitabı yazma gereği duyduğunu belirtmiştir[2].
Bölümleri
Metin And kitabını iki ana bölüme ayırmıştı: "Tiyatronun tarihi" ve "Dramın tarihi". "Türk Tiyatrosu"na da kısaca değindiği üçüncü bir bölüm de kitabın sonunda yer almaktadır. Bazı tiyatro terimlerinin açıklamalarının yanı sıra, diğer bazı dillerdeki karşılıklarının da belirtildiği bir ek bölüm de kitabın son sayfalarına eklenmiştir. Kitabın aşağıda özetlenmiş ana yapısına ve ana başlıklarına göz atıldığında içeriği hakkında genel bir fikir sahibi olmak mümkündür. Bölüm başlıklarının imlâsı kitaptaki şekli korunarak buraya aktarılmıştır.
- Önsöz
- Tiyatro ve Dram Nasıl Doğdu?
1. Tiyatronun tarihi
|
Tiyatro Seyircisi
Oyuncu
|
Oyun Yerleri-Tiyatrolar
Dekor-Giyim-Işık
|
Sahneye Koyucu ve Tiyatro Estetiği
|
Tiyatro Toplulukları ve Yönetimi
|
2. Dramın tarihi
- Eski Çağlarda Dram
- Yunan Tragedyası
- Yunan Tragedyasının Üç Ustası
- Eski Komedya
- Yeni Komedya
- Hint Dramı
- Ortaçağda Dinî ve Din Dışı Dram
- Rönesans'ta Dram
- İtalya
- Tragedyalar
- Pastorallar ve Operalar
- Commedia Dell'Arte
- Fransa
- İspanya:Lopede Vega ve Calderon
- Cizvitler
- İngiltere
- Shakespeare ve Öncüleri
- Fransa: Klasik Çağ
- Molière ve Komedya
- Japonya: Nove Kabuki
- Restoration v eTöreler Komedyası
- XVIII. Yüzyıl
- Tragedya ve Opera
- Ağır Operalar Güldürü Operalar
- Burjuva Komedisi
- Gozzi ve Goldoni
- Kuzey'de Holberg
- Komedya: Sheridan, Goldsmith, Beaumarchai
- Duygusal Dram
- Romantik Tiyatro
- Tragedyadan Melodrama
- Alman Romantik Dramı: Leasing ve Goethe
- Schiller
- Schiller'in Ardından Alman Tiyatrosu
- Melodram Eğilimi:Kotzebue
- Fransa'da ve İngiltere'de Melodram:
- Pixérécourt ve Sonrası
- Büchner
- Rusya'da Romantizmin İzleri
- Fransa'da Romantizm
- İngiltere ve Doğu Avrupa
- Vodvil Eğilimi
- Almanya'da
- Rusya'da
- XIX. ve XX. Yüzyılda Bulvar Tiyatrosu
- İngiltere'de
- Gerçekçilik ve Toplumsal Dram
- Hebbel
- Ibsen
- Strindberg
- Becque
- Hauptmann
- Avusturya
- Macaristan-Polonya
- Ostrovski-Turgeniyev
- Tolstoy
- Çekhov
- Gorki ve Sovyet Dramı
- Çin Tiyatrosu
- Shaw
- Priestley
- Öfkeli Genç Adamlar
- İrlanda
- Kışkırtma Tiyatrosu
- Varoluşçu Eğilimi
- İtalya'da Bölgecilik ve Evrenselcilik
- Natüralizm'den Sembolizm'e
- Bölgesel Ağızlar ve Gerçekçi Dram
- Napolili İnsancıl Komedya
- Pirandello
- Öteki İtalyan Yazarları
- A.B.D.'de O'Neill
- Toplumsal Tiyatro
- Mitos ve Sembolizm
- Öncü Tiyatro
- Dışavurumculuk
- Brecht
- Mayakovski
- Savaştan Sonra Almanya
- Off Broadway
- İtalya'da Töreler Tiyatrosu
- Doğu Avrupa
- Günümüzün Siyasal Dramı
- Happening
- Üçüncü Dünya
- Living Teatre
- Sokak Tiyatrosu
- "Off off Broadway"
3. Türk tiyatrosu
|
4. Tiyatro terimleri sözlüğü
|
Kaynakça
- 1 2 Yavuz, Hilmi (14 Eylül 1973). "Yeni yayınlar/Tiyatro Kılavuzu". Milliyet Sanat Dergisi Sayı 45: sayfa: 44. http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Ara.aspx?araKelime=Tiyatro%20k%C4%B1lavuzu&isAdv=false. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ↑ Şablon:Kitap bilgi kutusu kaynağı