Tonaj
Tonaj, bir ticaret gemisinin yük taşımaya elverişli kapalı yerlerinin hacmi ya da toplam taşıma kapasitesi.
Bir geminin tonajı, 1855'te George Moorsom tarafından ortaya atılan yöntemden çıkarılan ölçüm kurallarına göre hesaplanır. Bu kurallar, ilk ortaya çıkışlarından bu yana gemi inşaatındaki gelişmeler göz önüne alınarak değiştirilmiştir. Bir geminin hacmi, gros tonajı ile net tonajı hesaplamayı sağlayan çeşitli alanlara ayrılır. Tonaj birimi, 100 İngiliz ayak küplük tona, yani hacim tonilatosuna eşittir ve 2.8316 m³ değerindedir. Bir geminin tonajından söz edildiğinde, tersi öne sürülmedikçe her zaman gros tonajı anlaşılır. Gemilerin birbirleriyle karşılaştırılmalarında ölçü gros tonajdır, çünkü bir geminin boyutu üzerine en kesin fikri gros tonaj verir.
Uluslararası İstişari Denizcilik Teşkilatı (İMCO) tarafından hazırlanıp, 23 Haziran 1969'da Londra'da yapılan bir konferansta kabul edilen ve 1982 temmuzundan beri yürürlükte olan Gemilerin Tonilatolarını Ölçme Uluslararası Sözleşmesi tonaj hesabına yeni kurallar getirmiştir.[1]
Tonaj Ölçümleri
Gros tonaj (GT) geminin açık alanlarının toplam kapasiteden çıkarılması yoluyla hesaplanır; buna göre geminin ana güverte altındaki dip ambar, gladura, daimi kapalı bölümler, yük ve erzak bölümleri, yolcu ve mürettebat bölmeleri, ambar ağzı yüksekliklerini kapsayan tüm yerlerin hacmi gros tonaj olarak belirlenir. Gros tonaj, 100 feet küplük register tonu cinsenden ifade edilir; metre sisteminde bu 2.8316 m³'e karşılık gelir. Liman hizmetleri için ödenecek resimlerde ya da kanal geçiş ücretlerinde gros tonaj temel alınır.
Net tonaj (NT) geminin gros tonajından, yaşama ve seyir yerleri, portuç, safra ve tatlı su tankları, tankerlerde pompa dairesi, donki ve kazan daireleri, yürütücü yerler ve yelken mağazası gibi hacimler çıkarıldıktan sonra elde edilen tonaj değeri, bir başka deyişle gemiye kazanç sağlamakta kullanılan kapalı yerlerin hacmidir.
Dedveyt tonaj (hamule tonajı) geminin yük, yakıt, mürettebat, yolcu, erzak ve tatlı su (kazan suyu dahil) gibi bütün yüklerinin toplam ölçüsüdür. 2.240 librelik long ton (artık ton) cinsinden ifade edilir, metre sisteminde bu 1.016 kg'ye karşılık gelir.
Deplasman tonajı bir geminin belirli bir durumda yüzerken taşırmış olduğu suyun miktarıdır. Bu değer ton ya da m³ olarak ifade edilebilir. Geminin ve içindekilerin ağırlığı ton cinsinden; geminin su hattının aşağısında kalan bölümünün hacmi ise m³ cinsinden belirlenir.