Turgut Pura
Turgut Pura (d. 1922, Bursa ö. 1979, Ankara), Türk heykeltıraş.
1973 yılında İzmir Devlet Resim ve Heykel Müzesi'nin kurulmasını sağlamıştır.
Yaşamı
1922’de Bursa’da dünyaya geldi. Annesi Hamdiye Hanım, babası Üsküplü bir tüccarın oğlu olan İbrahim Bey’dir. İki çocuklu ailenin ilk çocuğudur, Naci adında bir kardeşi vardır[1].
Küçük yaşta babasını kaybetti. Öğrenimine Ankara’daki amcalarının yanında başladı. Resme merakı, amcası ressam Numan Pura’nın resim çalışmalarını izlerken başladı[1]. 1934’te Soyadı Kanunu çıktığında baba tarafının soyadı olan “Pura” ismini aldı. Mimar Kemalettin İlkokulu, Kurtuluş Ortaokulu ve Gazi Lisesi’ni öğrenim gördü. Resim çalışmalarına lise yıllarında Eşref Üren ile devam etti.
Lise öğrenimi sırasında Ankara Halkevi’nde açılan heykel kurslarına katılan Turgut Pura, 1941’de halkevinin düzenlediği bir yarışmaya babaannesinin büstü ile katıldı ve heykel dalında birinci oldu. Ertesi sene İstanbul’da Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Heykel bölümünde eğitim almaya hak kazandı. Rudolf Belling ve yardımcıları Mahir Tomruk, Nijad Sirel, Zühtü Müridoğlu, Hadi Bara, Nusret Suman eşliğinde heykel eğitimi gördü. Eğitimi sırasında kimi azınlık okullarında Türkçe öğretmenliği yaptı. Sağlık sorunları nedeniyle eğitimine bir süre ara veren Pura, 1948 yılında okuldan mezun oldu. Mezuniyetinden sonra okulda kalarak çalışmalarına devam etti. 1 Nisan 1948’deki Akademi Yangını’ndan sonra hasar gören bazı eserlerin benzerlerinin yapılması ve zarar gören pek çok eserin onarılmasında çalıştı. Kadro sorunu nedeniyle okulda asistan olarak kalması mümkün olmayınca annesi ve kardeşiyle birlikte 1950’lerin ortalarında İstanbul’dan ayrıldı, İzmir’e taşındı.
İzmir’de küçük bir atölye kiralayarak sanat çalışmalarını sürdürdü ve köprü tamiri, çeşme onarma gibi işlerle geçimini sağlamaya çalıştı. Bu arada ilk evliliğini yapan sanatçı “Murat” adında bir erkek çocuk sahibi oldu. Birkaç yıl sonra sonlanan evliliğin ardından yaşamını oğlu ve kardeşi Naci ile sürdürdü. Geçim sıkıntısı ve sağlık sorunları gibi nedenlerle altı ay kadar atölyesini kapatıp, Balıklıova’da balıkçılıkla uğraştı. Denizle baş başa kaldığı bu moladan sonra küskünlüğünü yenip atölyesine döndü ve sanatını sürdürdü.
Özel derslerin yanı sıra İzmir Eğitim Enstitüsü’nde resim dersleri de veren Pura, ikinci evliliğini aynı kurumda felsefe dersleri veren Güngör Hanım ile yaptı.
1963 yılı sonlarında İzmir Devlet Resim ve Heykel Galerisi Müdürlüğü’ne getirildi. Bu, yaşamında büyük bir dönüm noktası oldu. Birçok ünlü ismin İzmir’de sergi açmasına vesile oldu[1]. 1973 yılında galerinin Resim ve Heykel Müzesi’ne dönüşmesini sağladı.
İlk kişisel sergisini 1969’da Ankara Devlet Resim ve Heykel Galerisi’nde açtı. Bu, heykel ve resim karışık bir sergi idi. 1970’lere kadar soyut heykel çalışmalarına ağırlık verdi. Ancak aldığı siparişler üzerine İlk Kurşun Anıtı gibi anıt heykeller ve ünlülerin büstlerini de yaptı. 1972 yılında İzmir Türk Amerikan Derneği’nde heykel sergisi, 1976’da İzmir Devlet Resim ve Heykel Müzesi’nde resim ve heykel sergisi, 1979’da Ankara Evren Sanat Galerisi’nde küçük natürmontlarından oluşan bir resim sergisi açtı. Bu sergi esnasında 10 Mayıs 1979’da tüberküloz nedeniyle Ankara’da hayatını kaybetti.
Eserleri
Sanatçı eserlerinde doğanın yanı sıra balıkçıları, kız kaçırma gibi güncel sorunları, çömlekçileri, horan tepenleri, Aşık Veysel’i konu alan resim ve heykel denemelerinde bulunmuştur[1] Büstlerinde alçı, mermer, bakır, bronz gibi malzemeler kullandı. Soyut heykel çalışmalarında kaideye yer vermemeye çalıştı.
Ödülleri
- 1971 - TRT Heykel Yarışması, Başarı Ödülü
- 1972 - 34. Devlet Resim Heykel Yarışması, Birincilik Ödülü
Vakıf
Sanatçının ölümünden iki yıl sonra eşi Güngör Pura tarafından Turgut Pura Vakfı adlı sanat vakfı kurulmuştur. Vakıf, her yıl Turgut Pura adına resim ve heykel ödülleri verir.