Uzay istasyonu

Sovyetler Birliği'nin mali sıkıntıları dolayısıyla 1996 yılında tamamlanabilen Mir uzay istasyonunun 23 Mart 2001 tarihinde atmosfere girip yanması sağlanarak görevine son verildi.

Uzay istasyonu, uzay boşluğunda insanların konaklaması ve çalışması için hazırlanan platformdur. Şu ana kadar yapılan uzay istasyonları alçak Dünya yörüngesine gönderilmiştir. Uzay istasyonlarının diğer uzay araçlarından başlıca farkı, hareket etmek için büyük roketlerinin olmamasıdır. Uzay istasyonlarına gitmek için roketi olan diğer uzay araçları kullanılır. Uzay istasyonları, yörüngede haftalarca, aylarca, hatta yıllarca kalmak üzere tasarlanırlar.

Uzay istasyonları, uzayda uzun süre kalmanın organizma üzerindeki etkilerini araştırmak için kullanıldıkları gibi ağırlıksız ortamda çeşitli bilimsel deneyler yapmak için de uygun bir mekân sunarlar. Halen uzayda en uzun kalma rekoru, Mir uzay istasyonunda 437,7 gün kalan Valeri Polyakov'a aittir.

SSCB

İlk uzay istasyonu, Uzay Yarışı döneminde yörüngeye fırlatılan SSCB'ye ait Salyut 1'dir. SSCB uzaya yedisi Salyut serisinden, biri Mir olmak üzere sekiz uzay istasyonu göndermiştir. Buralarda edinilen uzun zaman tecrübeleriyle SSCB'den sonra gelen Rusya, bu konudaki daha sonraki uluslararası projelere büyük katkılarda bulunmuştur.

ABD

ABD'nin uzay istasyonu Skylab, 1970'li yıllarda kullanılmıştır. Skylab Projesi'nde üç astronattan oluşan üç mürettebat grubu, zamanın uzayda kalma rekorunu kırmışlardır.

SL-2, SL-3 ve SL-4 kod adlarını taşıyan bu insanlı uzay uçuşlarının ilkinde kalkışta arızalanan ve istasyonun aşırı derecede ısınmasını önlemek için yapılmış olan bir Güneş şemsiyesinin tamiri sözkonusuydu. Tamirin başarılı olmaması durumunda istasyon, kısa sürede aşırı sıcaktan dolayı kullanılamaz hâle gelecekti. 25 Mayıs 1973'te bir Saturn IB roketiyle uzaya fırlatılan ekip, önce arızalanmış koruyucu şemsiyenin yerine bir yedeği yerleştiren uzay yürüyüşleri yaparak başarılı oldular. Bundan sonra normal programa geçerek toplam 28 gün uzay istasyonunda kaldılar. Bu ekibi yine üçer kişiden oluşan iki ekip takip etti. 28 Temmuz 1973'te başlayan SL-3 uçuşu 59, 16 Kasım 1973'te başlayan SL-4 uçuşu da 84 gün sürdü. Son ekip 8 Şubat 1974'te Dünya'ya döndü.

Uluslararası istasyonlar

Uluslararası Uzay İstasyonun Uzay Mekiği Atlantis tarafından STS-132 görevine giderken çekilmiş resmi (23 Mayıs 2010)

Uzaya gönderilen en büyük istasyon, çeşitli ulusların işbirliği içinde inşa ettikleri Uluslararası Uzay İstasyonu olmuştur. 1998 yılında yörüngede inşaatı başlanan UUİ'nun yapımı 2011'de tamamlandı. İstasyonun 2020 yılına kadar görevine devam etmesi plânlanmıştır.^[1] Yapılagelmiş en büyük uzay istasyonu olup Dünya'dan çıplak gözle görülebilmektedir.^[2] 2009'da yeni ünitelerle Dünya'nın en büyük yapay uydusu olmuştur.^[3] İstasyonda düşük yerçekimi şartlarında (İng. microgravity) biyoloji, kimya, tıp, fizik v.b. konularda araştırmalar yapılmaktadır.

Kaynaklar

1. Rand Simberg (29 July 2008). "The Uncertain Future of the International Space Station: Analysis" (İngilizce). Popular Mechanics. 25 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100125032410/http://www.popularmechanics.com:80/science/air_space/4275571.html. Erişim tarihi: 6 Mart 2009. 
2. "Human Space Flight" (İngilizce). NASA. 2 Temmuz 2008. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151221111201/http://spaceflight.nasa.gov:80/realdata/sightings/index.html. 
3. "Nations Around the World Mark 10th Anniversary of International Space Station" (İngilizce). NASA. 17 Kasım 2008. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151208121956/http://www.nasa.gov:80/mission_pages/station/main/10th_anniversary.html. Erişim tarihi: 6 Mart 2009.