Çengelköy Köşkü
| Çengelköy Köşkü | |
|---|---|
 | |
| Eski ad | Çengelköy Vahdettin Köşkü |
| Genel bilgiler | |
| Tür | Köşk |
| Mimari tarz | Barok |
| Konum | Çengelköy, Üsküdar, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°3′13″K 29°3′17″D / 41.05361°K 29.05472°D |
| Mevcut kullanan | Türkiye Başbakanlığı (2014-günümüz) |
| Sahip |
 Türkiye Cumhuriyeti |
| Teknik detaylar | |
| Zemin alanı | 112m² |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar | Alexandre Vallaury |
Çengelköy Köşkü İstanbul'un Üsküdar ilçesinde Çengelköy'de bulunan köşktür. Köşk, Padişah olmadan önce Şehzade Mehmed Vahdeddin Efendi tarafından kullanıldığı için Vahdettin Köşkü adıyla da bilinir. Şu anda Cumhurbaşkanlığı çalışma ofisi olarak kullanılmaktadır.
Kırım Harbi sırasında İtalyan yaralılarına hastane olarak tahsis edilen yapı daha sonra 37 bin altına Sultan Abdülmecid tarafından satın alınarak, oğlu Şehzade Burhaneddin Efendi'ye (1849-76) tahsis edildi. Burhaneddin Efendi'nin ölümü sonrası köşk ve bahçesi, Sultan II. Abdülhamid tarafından kardeşi Şehzade Mehmed Vahdeddin Efendi'ye verildi. Daha sonra Sultan "VI. Mehmed Vahideddin" ismiyle tahta geçecek olan Vahideddin Efendi, eski köşkü Fransız mimar Alexandre Vallaury'e yeniden düzenletti ve kuzeye doğru bir kanat ilave ederek büyüttürdü. Mehmed Vahideddin Efendi'nin annesi küçük yaşta vefat ettiği için şehzadeyi Sultan Abdülmecid'in Kadın Efendileri'nden Şayeste Hanım büyüttü. Anneliği olan bu hanım için de 2 katlı bir köşk yaptırdı ve ona tahsis etti. Köşk, soğan biçimindeki kubbesiyle bilinir.
Sultan Vahdeddin, saltanatın kaldırılması sonrası yurt dışına çıkarken şahsi mülkü olan bu araziyi Zehra isimli bir cariyesine bağışladı. Zaman içinde giderek eskiyen yapı 1950-60 tarihleri arasında kısım kısım yıkıldı. Köşk, 1984 yılında "korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı" olarak tescillendi.
Köşk 1988 yılında dönemin başbakanı Turgut Özal'ın talimatıyla "Başbakanlık Dinlenme Evi" olarak kullanılması için restore edilmeye planı yapıldı. Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları İstanbul Bölge Kurulu’nun 14 Haziran 1985 tarih ve 1457 sayılı kararı ile uygun bulunan ve Boğaziçi İmar Müdürlüğü'nce 16 Aralık 1985 tarihinde onaylanarak inşaatına başlandı. Köşklerin bazılarının restorasyonu tamamlandı. Ancak Turgut Özal'ın vefat etmesinden sonra çalışma durduruldu. Restorasyon işini alan Vakıf İnşaat, "ödeneksizlik" dolayısıyla 1998 yılında köşkleri kaderine terk etti.
Erkan Mumcu'nun Kültür ve Turizm Bakanlığı döneminde restorasyon için bir firma ile otel yapılması için anlaşıldıysa da bu proje gerçekleşmedi. Köşk, 2007 yılında Devlet Bakanı Hayati Yazıcı tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı mülkiyetinden alınarak Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne verildi. Vakıflar Genel Müdürlüğü de köşkü Türkiye Başbakanlığı'na tahsis etti. Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan köşkün "Başbakanlık Anadolu Çalışma Ofisi" ve yabancı misafirler için "Devlet Konuk Evi" olarak yeniden restore edilmesi için talimat verdi.[1] Restorasyon projesini Sinan Genim üstlendi. Köşk çevresini düzenlenmesi için 4 bin m² alan 2 Haziran 2013 tarihinde kamulaştırıldı.[2] Köşkün içinde bulunan koruda, 10 fıstıkçamı, 10 at kestanesi ve 25 ıhlamur ağacıyla birlikte meşe, Lübnan sediri, defne, erguvan ve sakız gibi toplam 300 ağaç da korumaya alındı. Akasya, defne aylangoz gibi bahçeyi ve fıstıkçamlarını saran ağaçlar ise kesildi. Bu ağaçların yerine İstanbul Boğazı'nın florasına uygun ıhlamur, at kestanesi, fıstıkçamı, çitlenbik, erguvan gibi ağaçlar dikildi. Köşkün restorasyonu Ağustos 2014'te tamamlandı.[3]
Restorasyon çalışmaları bittiğinde tarihçi İlber Ortaylı, "Restorasyonu hiç beğenmiyorum. Tarihi realiteye, mimari kurallara sadık bir restorasyon olmadığını herkes biliyor." şeklinde eleştirdi.[4]