İdil Nehri
İdil Nehri | |
---|---|
| |
Kaynak | sol Kama Nehri sağ Oka Nehri |
Ağız | Hazar Denizi |
Havza ülkeleri | İdil Havzası Rusya Federasyonu |
Uzunluk | 3500 km |
Kaynak rakımı | 225 m |
Ağız rakımı | -29 m |
Debi | 8,060 m³ |
Havza alanı | 1,380,000 km² |
İdil, İtil ya da Volga[1] (Rusça: Волга, Tatarca: İdel, Çuvaşça: Atăl) Avrupa'nın en uzun nehridir. Rusça Volga adı Fince kökenli "valkea" beyaz demektir, Baltık dillerinde Valgõ denir. Anlamı ak sular, beyaz nehir. Uzunluğu takriben 3500 km olan İdil, Moskova ile St. Petersburg (Eski adıyla Leningrad) arasındaki Valday tepelerinden doğar. Deniz seviyesinden 28 metre aşağıda olan Hazar Denizi'ne dökülür. Valday tepelerinde bulunan birçok göl ve bataklıklardan gelen kaynak kollarının birleşmesiyle meydana gelen İdil, Rjev'den itibaren ulaşıma elverişli bir halde akar. Moskova Kanalı'yla birleştiği yerden sonra genişliği 230 metre'yi bulur. Bundan sonra nehirde düzenli bir ulaşım sağlanır. İdil'in Yatağı üzerinde beş adet baraj bulunur. Bu barajlardan Volgograd Baraj Gölü'ndeki santral, dünyanın belli başlı hidroelektrik tesislerinden biridir.
Bundan sonra Don Nehri'ne 72 kilometre yaklaşır ve iki nehir arasında açılan bir kanal vasıtasıyla Azak ve Hazar denizleri arasında ulaşım sağlanır. Hazar Denizi'ne 50 km kala 200'den fazla kola ayrılarak İdil Deltası meydana gelir. Bu deltanın genişliği 100 km'den fazladır.
İdil Havzası, 1.360.000 km²'lik bir alanı kaplar. Aynı zamanda Rusya'nın nüfusunun büyük bölümü bu havzada yaşar. Bölge ulaşıma elverişlidir.
İdil, kışın üç ayında donar. Bu zaman zarfında da nehirden karayolu olarak faydalanılır. İdil'in kıyılarında Rusya'nın önemli limanları ve ticaret merkezleri yer almaktadır. Bunlardan en önemlileri Nijniy Novgorod, Kalinin, Kazan, Kuybişev ve Volgograd (Eski adıyla Stalingrad)'dır. Ortaçağ'dan beri bir ticaret yolu olan İdil, bugün hala önemli bir ulaşım yoludur.
Avrupa Hun İmparatoru Attila'nın ismi İdil'den gelmektedir (Attila = İdilli).
Not
- ↑ Türk Ansiklopedisi, CİLT XXXIII, 1984, s. 319. (yazarı: Cevat R. Gürsoy)