Walther Kranz
Walther Kranz (d. 23 Kasım 1884, Georgsmarienhütte, Osnabrück - ö. 18 Eylül 1960, Bonn), Alman dilbilimci, felsefe tarihçisi.
Hermann Alexander Diels ile birlikte 1903'te yazdığı, son biçimini 1951'de alan "Sokrates-öncesi Parçalar" (Die Fragmente der Vorsokratiker) adlı kitabıyla tanınan Walther Kranz, Antik Yunan tarihi, Antik Yunan kültürü, Antik Yunan edebiyatı ve Antik Yunan felsefesi konularında çalışmış, önemli yapıtlar vermiştir.
Türkiye'de "Walter Kranz" olarak bilinmektedir.
Yaşamı
Walther Kranz 1884'te Osnabrück'de, Henry Kranz ve Ida Spannaus'un oğlu olarak dünyaya geldi. 1903-1907 yılları arasında Berlin Üniversitesi ve Göttingen Üniversitesi'nde klasik dilbilim, arkeoloji ve Alman dili ve edebiyatı alanlarında öğrenim gördü. 1910 yılında Berlin Üniversitesi'nde doktorasını verdi. Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff ve Hermann Alexander Diels'in öğrencisi oldu. 1911-1928 yılları arasında liselerinde Yunanca ve Latince öğretmeni olarak çalıştı. 1927'de Göttingen Üniversitesi'ne profesör olarak çağrıldı; ancak, ortaöğretimde daha verimli olacağını düşündüğünden, çağrıyı reddetti. 1928'de Landesschule Pforta'ya ("Pforta" olarak da bilinir) müdür, 1932'de ise Halle Üniversitesi'ne fahri profesör olarak atandı. 1937'de emekli edildi. Emekliliğe sevkedilmesinde karısının yahudi olması rol oynamıştır.
Türkiye yılları
1943'te İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü başkanı Ernst von Aster, Walther Kranz'a bir mektup yazarak, üniversiteye davet etti. 1944'te Walther Kranz İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne geldi. Fakülte'nin çeşitli bölümlerinde görev yaptı. Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün yönetimini üstlendi. 1949'da Klasik Filoloji'ye geçti. İkinci Dünya Savaşı sonrası, 1948'de Halle Üniversitesi Yunan Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne profesör olarak çağrıldı; ancak, daveti reddetti ve Türkiye'de kaldı. İzmir, Efes ve Bergama çevresinde inceleme gezileri yaptı. 1949'da Bonn Üniversitesi'nden, bir dizi konferans vermek üzere davet aldı. Konferansları sırasında, Bonn Üniversitesi'nin Antik Kültür ve Avrupa Fikir Hayatına Etkileri Kürsüsü'nün profesörlük önerisin kabul etti. 1950'de İstanbul Üniversitesi'ndeki görevinden ayrılarak Almanya'ya döndü. Ayrılma dilekçesinde, "Almanya'da öğretim özgürlüğünün sınırlandığı bir dönemde kendisine serbest ve bilimsel çalışma fırsatı veren İstanbul Üniversitesi'ne her zaman müteşekkir kalacağını" belirtti.[1][2]
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü tarafından yayımlanan Felsefe Arkivi adlı dergide "Eflatun ve Devlet", "Atomculuğun Doğuşu", "Leibnitz ve Platon" adlı makaleler de yayımlamış olan Walther Kranz yapıtlarında, Avrupa ve özellikle Alman kültürünü anlamak için, öncelikle Batı kültürüne kaynaklık eden Antik Yunan ve Roma kültürünü tanımak gerektiğini vurgulamıştır.
Walther Kranz'ın İstanbul Üniversitesi'nde bulunduğu dönemde öğrencisi olan felsefeci İsmail Tunalı, kendisiyle yapılan bir söyleşide Walther Kranz ile ilgili şunları söylemiştir:
- "Biz felsefeye başladığımız zaman Türkiye'de sadece bir tek üniversite vardı, İstanbul Üniversitesi. Ve bir tek felsefe bölümü vardı. Bu felsefe bölümü içinde Almanya'dan gelmiş olan iki profesör vardı. Biri bütün dünyaca ünlü sanat tarihçisi Ernst von Aster'di. Diğeri de daha çok Grekçe ve Latince filolojisinde Avrupa'da ün salmış ve ilk defa Sokrates öncesi metinlerini yayınlamış olan Walther Kranz idi. [...] Ve tabiatıyla o zaman bu iki Alman hoca dolayısıyla daha çok Alman felsefesi egemendi. Ve özellikle Walther Kranz Grek dünyasından geldiği için, Grek filolojisi yapmış, o alanda yayın yapmış bir profesör olarak bizi Grek dünyasıyla yakından tanıştırmış oldu. Ve öyle ki bu gün bizim sahip olduğumuz Grekçe kavramları, felsefe kavramlarını biz Walther Kranz sayesinde öğrendik. Walther Kranz bir felsefeci değildi belki. Ama tabiatıyla felsefeyi iyi biliyordu. Ve Grek dünyasını perdeleyerek bize gösterdi. Yani yalnız Grek felsefesini değil Grek edebiyatını da bize gösterdi. Bu bizde sağlam bir felsefe temeli meydana getirmiş oldu."[3]
Son yılları
1950-1955 yılları arasında Bonn Üniversitesi'nde antik çağ tarihi profesörü olarak çalıştı.
Walther Kranz, 18 Eylül 1960'ta Almanya'da öldü.
Kitapları
- Die Fragmente der Vorsokratiker griechisch und deutsch (Hermann Alexander Diels ile birlikte), 1903 (1951'de son biçimini almıştır)
- Die Aufgabe der klassischen Studien an Gymnsien und Universitaed (Paul Fried-laender ile birlikte), 1922
- Die neuen Richtlinien für den Latei-nisch-giechischen Unterricht an Gymnasium, 1926
- Geschichte der griechischen Literatür, 1930
- Stasimon, Untersuchungen zu form und Gestalt der griechischen Tra Stasimon, 1933
- Die griechische Philosophie, 1941 ("Antik Felsefe" adıyla Türkçeye çevrilmiştir, 1949)
- Vrsokratische Denker, Griechisch und Deutsch, 1941
- Griechische Kulturgeschichte, 1942
- Studien zur antiken Literatur und ihrem Fortwirken, 1967
Türkçe'ye çevrilen kitapları
- Antik Felsefe, 1949 (çeviren Suat Yakup Baydur)
Kaynakça
- ↑ İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nün internet sitesinin Walther Kranz'la ilgili web sayfası
- ↑ Gaye Şahinbaş Erginöz, Sevtap Kadıoğlu, "German Refugee Scholars Who Arrived at Istanbul University Faculty of Literature Under Turkish-German Scientific Relations Following The 1933 University Reform" (8-10 Ekim 2009'da düzenlenen 1. Uluslarası Tarihi ve Kültürel Yönleriyle Türk-Alman İlişkileri Sempozyumu'nda sunulan bildiri)
- ↑ Bülent Akdağ, "İsmail Tunalı", Felsefe Yazın Dergisi, sayı 8, 2006, s.58-64.