Yassı Çemen Muharebesi
| Yassı Çemen Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
Türkiye Selçuklu Devleti Eyyûbîler |
Harzemşahlar Selçuklu isyancıları Trabzon İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
I. Alâeddin Keykubad El-Eşref Musa (Şam emiri) |
Celaleddin Harezmşah Cihan Şah | ||||||
| Güçler | |||||||
| 42,000 | Bilinmiyor. | ||||||
Yassı Çemen Muharebesi, 1230 yılında Erzincan yakınlarında Türkiye Selçuklu Devleti - Eyyubiler ittifakı ile Harezmşahlar arasında yapılan muharebe.
Sebepleri
Harezmşahlar 12. yüzyıl boyunca günümüzdeki Türkmenistan, Özbekistan ve Afganistan ülkelerinin topraklarında kuvvet kazanmış, İran ve Azerbaycan'ı da etki alanında bulunduran bir Türk devletiydi. 1220 yılında Cengiz Han'ın Orta Asya'ya saldırıya geçmesi sonucu Harezmşahlar Moğol istilasıyla karşı karşıya kaldılar. Semerkant, Buhara ve Urgenç kentlerini ellerine geçiren Moğollar Harzemşah Devleti'ne son verdiler. Harezmşahların başına geçen Celaleddin Harzemşah ordusuyla birlikte Hindistan'a doğru kaçmaya başladı. Ancak yetişen Moğollar İndus Nehri boylarında Harezmşahları tekrar yenilgiye uğrattılar. Bu sefer Celaleddin Harzemşah en yakın kumandanlarıyla birlikte Doğu Anadolu'ya yöneldi. 1229 yılında Celaleddin Harezmşah Ahlat kentini kuşattı. 8 aylık bir kuşatmadan sonra şehri ele geçirdi ve yağmaladı. Bu olay üzerine Türkiye Selçuklu Devleti ile Harezmşahlar arasında bir savaş kaçınılmaz hale geldi
Savaşta Moğolların Etkisi
Moğolların Harezmşahları yenmesi üzerine Harezmşahlar, Türkiye Selçuklu Devleti'yle birleştiler. Moğollar Selçukluların kendilerine karşı tehdit unsuru oluşturacağını anladılar ve Harzem askeri görüntüsü altında bazı Selçuklu köylerini talan ettiler. Bunu Celaleddin Harzemşah'ın yaptığını zanneden Selçuk Sultanı; Celaleddin Harzemşah'ın köyleri talan etmediğini bildiren mektubuna inanmadı, bir süre sonra da aralarında soğuklaşma ve ayrılma konusu olmuştur.
Savaşta Ahlat Kalesi
Bu esnada eski Ahlat Valisi Hacip Ali de kaybettiği Ahlat Kalesi'ni yeniden ele geçirmişti. Bunu duyan Celaleddin Harzemşah, Ahlat Kalesini tekrar almak için Ahlat'ı kuşatınca Hacip Ali'nin dostluğunu kendi menfaatleri için ilerlettiği Selçuk Sultanı; Celaleddin Mengü Berti'den Ahlat kuşatmasını kaldırmasını istedi. Sultan Celaledddin Ahlat Kalesi'nin zaten kendisinin olduğunu, Hacip Ali'nin orayı işgal ettiğini söylediyse de Selçuk Sultanı onu dinlemedi. Bu mevzuu hakkında aralarında geçen sert mektuplar yüzünden aralarında savaş rüzgarları esmeye başlamıştı.
Savaşın gelişmesi
1230 yılında Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad Doğu Anadolu'daki Harezmşahların üzerine yürüdü. İki ordu Erzincan yakınlarında Yassı Çemen mevkiinde karşılaştılar. Selçuklular Harezmşahları büyük bir yenilgiye uğrattılar. Yenilen Celaleddin Harzemşah kaçtı. Bazı kaynaklarda kaçarken öldürüldüğü belirtilse de, genel kabul sonradan hırsızlar tarafından öldürüldüğü yönündedir.
Savaşın sonuçları
I. Alaeddin Keykubad bu zaferden sonra devletin sınırlarını Tiflis’e kadar genişletti. Ahlat, Bitlis, Van, Adilcevaz, Malazgirt gibi şehirleri ele geçirdi. Ancak bu başarı aradaki Harzemşahları ortadan kaldırarak Selçukluları Moğollarla karşı karşıya getirdi. Baycü Noyan kumandasındaki Moğollar Anadolu'ya girerek saldırılara başladılar. 1243 yılındaki Kösedağ Savaşı'nda Moğollar, Selçukluları yenilgiye uğratarak Anadolu'yu istila ettiler.
Kaynakça
- Aydın Taneri, Harezmşahlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.