Yemen Türküsü

Yemen'in Taiz ilinde 1569 yılında Al-Mutahhar ve Özdemiroğlu Osman Paşa arasında meydana gelen savaşlarda kullanılan ve bir dönem Osmanlı egemenliği altına giren Sabr Dağının yamacında bulunan Kahr Kalesi, hemen arka planında ise Taiz şehri.

Yemen Türküsü, Yemen'de çatışmada ölen Osmanlı askerleri için yakılmış bir ağıttır ve bu türde ağıtlara örnek teşkil eder. Türkü ilk olarak 1944 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı adına derlemeler toplayan Muzaffer Sarısözen, Halil Bedii Yönetken ve Rıza Yetişen'den oluşan ekip tarafından, Duriye Keskin isimli mahalli sanatçının parçasından derlenmiştir. Türküyü Muzaffer Sarısözen notaya almıştır.

Türküdeki yer ile ilgili iddialar

Türkünün Yemen'e giden askerler için söylendiği ve derlenme tarihi ile kim tarafından derlendiğine dair kesin bilgiler dışında türkünün nakarat bölümünde geçen yer ile ilgili ve türkünün Muş iline mi yoksa Elâzığ ili Harput yöresine mi ait olduğuna dair görüş birliği yoktur.

Türkünün Muş'tan derlenmesi

1990'lı yıllarda ünü daha fazla yayılan türkünün derlemesinde tahrifat yapıldığı ve TRT de dahil olmak üzere birçok müzisyen tarafından sözlerindeki Muş kısmının Huş veya Hış olarak yanlış okunduğu belirtilmektedir.^[1]

Türkünün Elazığ'dan derlenmesi

Türkü'nün Elâzığ ili Harput yöresine ait türkü olduğu ve buradan derlendiğine dair iddialar bulunmaktadır.

Muş - Huş - Hış tartışması

Kimilerince nakaratının "Burası Muş'tur, yolu yokuştur." şeklinde, kimilerince "Burası Huş'tur, yolu yokuştur." şeklinde, kimilerince de "Bura Muş'tur, havası Hoştur" şeklinde olduğu iddia edilmektedir. İstanbul Teknik Üniversitesi Müzikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Songül Karaosmanoğlu Ata türkünün sözlerinin aslında “Burası Muş’tur" olduğunu Yemen'e ait Huş şehri olduğu söylentilerin asılsız olduğu açıklamış ancak bazı otoriteler ise türkünün Muş'a ait olmasına rağmen hikâyenin illaki Muş'ta geçmeyebileceğini açıklamıştır.^[1]

Muş Valisi Ali Akan bu konuyu araştırması için müfettişi Nuri Yaman'ı görevlendirmiş ve 5 sayfalık bir rapor hazırlanmıştır. Birinci Dünya Savaşı için Yemen'e gönderilen askerlerin tamamı Muş'tan seçilir. Bu Türkü'nün Yemen'den geri dönmeyenler için bestelendiğini raporda yazılmıştır.^[2]

Türkü sözleri

Havada bulut yok bu ne dumandır Mahlede ölüm yok bu ne figandır Şu yemen elleri ne de yamandır Ah o yemendir gülü çemendir Giden gelmiyor acep nedendir Burası Muş'tur yolu yokuştur Giden gelmiyor acep ne iştir Kışlanın önünde redif sesi var Bakın çantasında acep nesi var Bir çift kundurayla bir al fesi var Kışlanın önünde üç ağaç incir Kolumda kelepçe boynumda zincir Zincirin yerleri ne yaman sancır Kışlanın önünde sıra söğütler Zabitler oturmuş asker ögütler Yemen'e gidecek bu koçyigitler Ah o yemendir gülü çemendir Giden gelmiyor acep nedendir Kışlanın ardını duman bağladı Aanalar babalar kara bağladı Yemen'e gidene hekes ağladı Kışlanın ardında yüzüyor kazlar Ayağım ağrıyor yüregim sızlar Yemen'e gidene ağlıyor kızlar Kışlanın ardında bir kırık testi Askerin üstüne sam yeli esti Gelinlik tazeler umudu kesti Burası Muş'tur havası hoştur Giden gelmiyor acep ne iştir

Kaynakça

1. "Türküdeki yokuşlu yer 'Huş' mu, 'Muş' mu?". milliyet. 10.07.2006. http://www.milliyet.com.tr/2006/10/07/magazin/amag.html. Erişim tarihi: 23 Şubat 2014. 
2. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=-14928&yazarid=19