Zürih (kanton)
| Zürich | |
|---|---|
 | |
| Temel Veriler | |
| Başkent: | Zürich |
| Alan: | 1,729 km² (Sıralama ) |
| Nüfus: | 1,371,007 (2010) (Sıralama ) |
| Nüfus Yoğunluğu: | 790 kişi/km² (Sıralama ) |
| Konfederasyona Katılma Yılı: | 1351 |
| Kısaltma: | ZH |
| Diller: | Almanca |
| İnternet adresi: | Zürich |
| Harita | |
 | |
Zürich (Almanca: Zürich), İsviçre'nin kuzeydoğusunda kanton.
Coğrafya
Yüzölçümü 1.729 km²'dir. Bu alanın yaklaşık 500 km²'lik kesimini ormanlar, 70 km²'lik kesimini de göller oluşturur. Zürich Gölünün bir bölümüyle Greifen ve Pfäffikon gölleri kanton sınırları içinde kalır. Kanton toprakları kuzeye Ren Nehrine doğru akan sığ ırmak vadileriyle, bu vadileri birbirinden ayıran ve kuzeybatı-güneybatı doğrultusunda uzanan dağlardan oluşur; yöredeki vadilerin en önemlisi Zürich Gölüne uzanarak buradan sonra Limmat adını alan Linth Vadisidir. Zürich Gölünün doğusunda, Greifen Gölüne doğru uzanan Glatt Vadisiyle daha çok boğaza benzeyen ve Toggenburg Vadisinden doğu sınırındaki dağlarla ayrılan Töss Vadisi yer alır. Doğudaki dağlar Hörnli'de 1.133 m'ye ulaşır. Greifen Gölünün batısındaki Sihl Vadisinin batı sınırında, en yüksek noktasına Albis Doruğunda (915 m) ulaşan Albis Dağları yükselir.
Tarih
Turicum adlı bir Roma İmparatorluğu castellumu ve VI. yy.'da bir Alaman kasabası olan Zürich IX. yy.'da bir ticaret kavşağında bulunması ve dokuma atölyeleri yardımıyla gelişti. Uzun süre kadınlar manastırı Fraumünster'in (853'te kuruldu) egemen olduğu kent. Zähringenler'in mülkü oldu (1173-1218). Kimi zaman Sakson ve Franken imparatorlarının oturma yeri olarak kullandığı, sonra serbest kent ve imparatorluk kenti durumuna getirildi (1218). İktidarı ticaret burjuvazisine veren II. Friedrich tarafından korunan kent uzun süre ticaretinin doğal çıkış kapısı olan Avusturya'nın süzerenliği ve bağımsızlığının güvencesi olan "orman kantonları"yla ittifak arasında bocaladı. Bu kararsızlık yüzünden 1292'de Habsburglar'a yenilmesi Waldstättenler'le kesin ittifakını da geciktirdi.
Zürich, İsviçre Konfederasyonu'na ilk katılan kantonlarından biri oldu (1351). 1 Mayıs 1351, Zürich'in İsviçre Konfederasyonu'na girişinin geleneksel tarihidir, ama bu arada kent 1336 Ayaklanması'ndan sonra kurumlarını değiştirmek zorunda kaldı, ayaklanmanın kışkırtıcısı olan Rudolf Brun'un hükümete aldığı meslek örgütlerinin zanaatçıları böylece iktidarı şövalyeler ve ileri gelenlerle birlikte paylaşmaya başladı. Zürich Gölünün aşağı kesimi 1362'de kantona bağlandı. Toggenburg kontlarının mirasının Schwyz'ye bırakılmasına karşı çıkan Zürich, Avusturya'ya başvurarak bir iç savaşı başlatmaktan çekinmedi (Alter Zürichkrieg, 1436-1450). Toprakları yakılıp yıkıldı ve kent Konfederasyon'a girmek zorunda kaldı. 1467'de daha önce Habsburglara ait olan Winterthur'un satın alınmasıyla kantonun sınırları Ren Nehrine ulaştı. Bourgognelular'a karşı savaşa katılarak başarılar elde etti ve yöneticisi Hans Waldmann'ın (1483-1489) öncülüğünde en güçlü İsviçre kentlerinden biri oldu.
Zürich kantonu günümüzde Ren Nehrinin sağ yakasından başlayarak güneyde Pfäffikon Gölünün 13 km aşağısına kadar uzanır; kuzeydeki küçük bir bölümü Ren Nehrini aşarak Almanya'nın Baden-Württemberg eyaletine doğru sokulur. Kanton anayasası 1869'da kabul edilmiştir.
Ekonomi
Kanton topraklarının büyük bölümü ekili olmakla birlikte, ekonomi tarımdan çok sanayiye dayanır. Başlıca sanayi dalları makine ve vagon yapımıdır; İsviçre'deki toplam makine üretiminin üçte biri Zürich'in gerçekleştirilir. İpekli ve pamuklu dokumacılığı da önemlidir.
Başlıca yerleşmeler kanton merkezi Zürich ile Winterthur'dur. Greifen Gölünün doğusundaki Uster'le Zürich Gölünün batı kıyısındaki Thalwil, Horgen ve Wädenswil birer sanayi merkezidir. Demiryolları Zürich kentinden başlayarak ülkenin her yanına yayılır ve daha çok vadileri izler. 1960'tan beri İsviçre'nin en kalabalık kantonu olan Zürich'te halk Almanca konuşur ve çoğunluk Protestandır.
Bölgeler (Bezirk)
Zürih kantonu Bezirk adı verilen 12 bölgeye ayrılmıştır:
- Zürih bölgesi: Başkenti Zürih
- Affoltern bölgesi: Başkenti Affoltern am Albis
- Andelfingen bölgesi: Başkenti Andelfingen
- Bülach bölgesi: Başkenti Bülach
- Dielsdorf bölgesi: Başkenti Dielsdorf
- Dietikon bölgesi: Başkenti Dietikon
- Hinwil bölgesi: Başkenti Hinwil
- Horgen bölgesi: Başkenti Horgen
- Meilen bölgesi: Başkenti Meilen
- Pfäffikon bölgesi: Başkenti Pfäffikon
- Uster bölgesi: Başkenti Uster
- Winterthur bölgesi: Başkenti Winterthur
Alt bölgeler ve belediyeler
Zürih kantonundaki her bir Bezirk daha alt bölgelere ve belediyelere (Gemeinde) ayrılır. Kantonun tamamında 171 adet belediye vardır.
Dış bağlantılar
- Resmi websitesi (Almanca)
Koordinatlar: 47°2′K 8°32′D / 47.033°K 8.533°D
| ||||||||
